Schriftelijke vraag nr. 5-4998

van Bart Tommelein (Open Vld) d.d. 23 december 2011

aan de vice-eersteminister en minister van Binnenlandse Zaken

Uitkeringsfraude - Spookburgers - Aantal burgers zonder domicilie

sociale uitkering
bevolkingsregister
domicilie
fraude
zwartwerk

Chronologie

Herindiening van : schriftelijke vraag 5-3250

Vraag nr. 5-4998 d.d. 23 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Alleen Nederlanders van wie de identiteitsgegevens op orde zijn in de gemeentelijke basisadministratie (GBA), kunnen voortaan aanspraak maken op een uitkering. Het is bovendien de bedoeling dat Nederlanders er zelf voor zorgen dat hun gegevens goed zijn geregistreerd.

Recente cijfers uit Nederland toonden aan dat er ongeveer 400 000 mensen zijn waarvan de gegevens niet staan geregistreerd bij gemeenten. Deze zogenaamde "spookburgers" zijn Nederlanders die via uitkeringsinstanties wel een bijstandsuitkering ontvangen. Hoewel bij de uitkerende instanties wel een adres bekend is, staan de steuntrekkers niet geregistreerd bij de gemeente. Deze mensen zijn veelal niet geregistreerd bij de gemeente omdat ze de belastingsdiensten of justitie willen ontvluchten.

Ik had hieromtrent dan ook graag volgende schriftelijke vragen voorgelegd aan de bevoegde minister:

1) Kan u aangeven hoeveel Belgen en/of Belgische residenten niet geregistreerd (gedomicilieerd) zijn in een gemeente of bij een consulaat? Zijn er bij ons met andere woorden ook "spookburgers" zoals in Nederland? Kan u dit gedetailleerd toelichten en cijfermatig illustreren?

2) Kan u toelichten of iemand bij ons een uitkering van de overheid kan ontvangen onder welke vorm ook zonder geregistreerd te zijn in een gemeente of een consulaat? Kan u dit zeer uitvoerig toelichten een aangeven waarin het verschil ligt met Nederland?

3) Beschikt u over concrete cijfers betreffende het aantal mensen dat om fiscale of andere redenen (betalen alimentatiegeld bijvoorbeeld) een vals domicilieadres heeft en of geen officieel domicilieadres heeft?

Antwoord ontvangen op 16 juli 2012 :

1) Kan u aangeven hoeveel Belgen en/of Belgische residenten niet geregistreerd (gedomicilieerd) zijn in een gemeente of bij een consulaat? Zijn er bij ons met andere woorden ook "spookburgers" zoals in Nederland? Kan u dit gedetailleerd toelichten en cijfermatig illustreren?  

Ik wil er vooreerst op wijzen dat de reglementering in Nederland totaal verschillend is van de Belgische wetgeving. Bovendien zijn de actiepunten die in Nederland worden voorgesteld reeds opgenomen in onze wetgeving. 

In België is elke administratieve handeling gebaseerd op de inschrijving in de bevolkingsregisters, die de hoofdverblijfplaats van de betrokken burger vaststelt.  De hoofdverblijfplaats moet gekend zijn door de administratie om als burger je rechten uit te oefenen en te kunnen genieten van alle sociale voordelen. 

Het is dus van essentieel belang dat de hoofdverblijfplaats permanent geregistreerd is bij de bevolkingsdienst van de gemeente van verblijf.   

Bij verandering van hoofdverblijfplaats binnen dezelfde gemeente, moet je de aangifte doen bij de bevolkingsdienst van die gemeente.

Bij het overbrengen van je hoofdverblijfplaats naar een andere gemeente in België, moet je hiervan aangifte doen bij de bevolkingsdienst van de nieuwe gemeente. 

Ten einde domiciliefraude tegen te gaan mag de inschrijving in de nieuwe hoofdverblijfplaats slechts gebeuren na een grondige woonstcontrole. 

De kwaliteit van deze woonstcontroles is uiterst belangrijk ter voorkoming van fictieve domicilieadressen. 

De bevolkingsdienst van de gemeente van verblijf moet eveneens verwittigd worden in geval van een tijdelijke afwezigheid of wanneer de burger de gemeente definitief verlaat voor het buitenland. 

Indien de afwezigheid uit de hoofdverblijfplaats vastgesteld wordt zonder dat er enige aanwijzing werd gevonden van de nieuwe hoofdverblijfplaats, kan de betrokken burger bij beslissing van het college van burgemeester en schepenen van ambtswege worden afgevoerd uit de bevolkingsregisters.  

Het komt mij voor dat de term “spookburger” in de Nederlandse context slaat op de personen die bewust onzichtbaar willen zijn, maar die tezelfdertijd toch willen blijven genieten van een aantal sociale voordelen en zich eveneens onttrekken aan een reeks verplichtingen. 

Het feit of dergelijke burgers ook in België aanwezig zijn kan enkel door de bevoegde federale overheidsdiensten worden meegedeeld. 

Voor België kan op basis van de gegevens, opgeslagen in het Rijksregister van de natuurlijke personen, een inventaris opgemaakt worden van de personen die van ambtswege werden afgevoerd. 

Gemiddeld worden er per jaar zowat 50 000 personen van ambtswege afgevoerd uit de bevolkingsregisters.  

Ik wil hier onmiddellijk bij vermelden dat de meerderheid van deze personen korte tijd nadien reeds opnieuw regelmatig in de bevolkingsregisters wordt ingeschreven. 

Bovendien worden informatiegegevens die aanwezig zijn in het register van afgevoerden dat beheerd wordt door de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid, en die verschillen van de informaties in het Rijksregister, op initiatief van eerstgenoemde door de betrokken gemeenten geverifieerd ten einde de nodige aanpassingen in de bevolkingsregisters te kunnen doorvoeren. 

Voor de volledigheid verwijs ik tevens naar de bepalingen van de Algemene Beleidsnota ter bestrijding van de fiscale en sociale fraude die de Regering zich tot doel heeft gesteld. 

Op datum van 15 januari 2012 was in het Rijksregister een totaal aantal van 649.351 personen geregistreerd die van ambtswege werden afgevoerd. 

De verdeling over de verschillende registers van inschrijving ziet er als volgt uit : 

Op diezelfde datum zijn er 183 931 personen geregistreerd in het Rijksregister die afgeschreven werden naar het buitenland zonder definitieve inschrijving. 

De verdeling over de verschillende registers van inschrijving ziet er als volgt uit : 

2) Kan u toelichten of iemand bij ons een uitkering van de overheid kan ontvangen onder welke vorm ook zonder geregistreerd te zijn in een gemeente of een consulaat? Kan u dit zeer uitvoerig toelichten een aangeven waarin het verschil ligt met Nederland? 

De meeste openbare besturen laten  hun tussenkomsten afhangen van de vaststelling van de hoofdverblijfplaats, die trouwens bevestigd wordt door de inschrijving in de bevolkingsregisters. Met andere woorden, iemand die zijn inschrijving in de bevolkingsregisters als hoofdverblijfplaats niet kan rechtvaardigen is slechts een tweederangsburger die een reeks administratieve, politieke en sociale rechten niet kan uitoefenen. 

Niettemin vormt in een bepaald aantal gevallen de inschrijving in de registers geen voorwaarde voor de uitoefening van de genoemde sociale rechten. 

Voor het antwoord op deze vraag moet ik u verwijzen naar mijn collega, de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid die ter zake bevoegd is. 

3) Beschikt u over concrete cijfers betreffende het aantal mensen dat om fiscale of andere redenen (betalen alimentatiegeld bijvoorbeeld) een vals domicilieadres heeft en of geen officieel domicilieadres heeft ? 

Mijn diensten beschikken niet over cijfers met betrekking tot het aantal mensen dat een vals of een niet officieel domicilieadres heeft.