|
|
Digitale munteenheid - Bitcoins - Ontraceerbare betalingswijze - Cryptocurrency - Onderzoek
deviezen
elektronisch betaalmiddel
elektronische handel
zwarte handel
traceerbaarheid
elektronische bankhandeling
virtuele munteenheid
Eurosysteem
| 23/12/2011 | Verzending vraag |
| 19/3/2012 | Antwoord |
Herindiening van : schriftelijke vraag 5-3864
Bitcoins (afgekort BTC) is een nieuw soort valuta, dat in 2009 in de praktijk werd gebracht. In tegenstelling tot vrijwel elke andere valuta is er geen centrale database die de echtheid van de Bitcoins bepaalt. Het is een gigantisch gedecentraliseerd peer-to-peer (P2P) systeem, waarin transacties worden "beveiligd" door uitermate sterke cryptografie.
De beperkte voorraad Bitcoin is één van de redenen waarom Bitcoins geliefd zijn door hun gebruikers: de wisselkoers kan niet worden verlaagd, zoals dat wel kan bij een gecentraliseerde munt door het bijdrukken van geld. Dagelijks wordt ongeveer 30 000 dollar uitgewisseld voor allerlei online aankopen. Bitcoins kunnen worden besteed op het internet zonder gebruik te maken van een bankrekening, waardoor accounts niet kunnen worden getraceerd. Omwille van die reden worden Bitcoins gebruikt voor illegale transacties, zoals op de online markt voor illegale drugs (bijvoorbeeld: Silk Road).
Bitcoins is dus een anarchistische valuta, gebruikt voor anonieme transacties, en is volledig ontraceerbaar. Bitcoins vallen onder de noemer "cryptocurrency".
In dit kader had ik graag volgende vragen voorgelegd aan de geachte minister:
1) Bent u bekend met het fenomeen "cryptocurrency", meer bepaald de populariteit van Bitcoin als online betalingsmiddel?
2) Hoe evalueert u de impact van deze manier van betalen, en de mogelijkheden dat cryptocurrency biedt voor illegale online-markten? Wordt dit heden reeds opgevolgd en zo ja, door welke diensten?
3) Heeft u weet van het ontraceerbare en anarchistische karakter van het gedecentraliseerde P2P systeem, en overweegt u de mogelijkheid tot nader onderzoek inzake de bestrijding van deze anonieme vorm van betalen? Kan u dit eveneens gedetailleerd toelichten?
De autoriteiten zoals de Nationale Bank van België en de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI), hebben kennis van virtuele munteenheden maar hebben momenteel nog geen goed zicht op de werking van Bitcoins.
Aanvankelijk werd virtueel geld enkel gebruikt in afgesloten virtuele werelden zoals Second Life en RuneScape. Het systeem zet een echte munt om in een virtuele munt. Hierdoor halen de betrokken bedrijven aanzienlijke geldsommen op zonder dat ze hiervoor vooraf een dienst moeten leveren.
Momenteel is er geen zicht op het volume aangemaakt virtueel geld en is er geen enkele zekerheid dat er een effectieve dekking is voor elke in omloop zijnde virtuele munteenheid.
Het is waarschijnlijk dat de ontwikkeling van virtuele geldsystemen in de toekomst nog zal toenemen en dit door verschillende factoren:
het meer en meer wijdverbreid gebruik van het internet en het stijgend aantal gebruikers van virtuele gemeenschappen,
de ontwikkeling van internethandel, en in het bijzonder van digitale goederen,
de verhoogde graad van anonimiteit die virtuele munteenheden bieden in vergelijking met traditionele betalingsinstrumenten,
de minder hoge transactiekosten en een snelle en meer rechtstreekse afwikkeling van de verrichtingen in vergelijking met de traditionele betalingssystemen.
Het juridisch kader van toepassing op virtuele geldsystemen zoals deze van Bitcoins is niet duidelijk.
Deze systemen lijken te ontsnappen aan elke reglementering en zijn nu niet onderworpen aan toezicht. Zij houden dus daadwerkelijk het risico in gebruikt te worden voor criminele doeleinden, fraude of witwassing. In 2006 reeds publiceerde de Financial Action Task Force (FATF), het intergouvernementeel orgaan voor de strijd tegen witwassen, financiering van terrorisme en verspreiding van massa-vernietigingswapens, een eerste ‘Report on New Payment Methods’ dat een inschatting maakte van het risico op witwassen voor de verschillende betalingssystemen. In 2008 leidde de CFI een werkgroep van de FATF die zich specifiek richtte op betaalsystemen via internet. Op dat moment was de virtuele wereld ‘Second Life’ zeer populair en de werkgroep onderzocht de kwetsbaarheid voor witwassen of de financiering van terrorisme van spel- of andere commerciële websites (‘Money Laundering & Terrorist Financing Vulnerabilities of Commercial Websites and Internet Payment Systems’). In 2010 tenslotte actualiseerde de FATF de eerste studie van 2006 in het rapport ‘Money Laundering using New Payment Methods’ waarin aandacht besteed werd aan voorafbetaalde debetkaarten, betalingen via gsm en betalingssystemen via internet. Naar aanleiding van deze laatste studie en op basis van de meldingen uit de financiële sector onderzocht de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI) eind 2011 de situatie in België op het vlak van nieuwe betalingssystemen. Voor deze analyse werd samengewerkt met de diensten ‘DJF Ecofin’ en ‘DJP Terrorisme en Sekten’ van de Federale Gerechtelijke Politie.
Het illegaal en obscuur karakter van Bitcoins trekt witwassers aan maar vormt tegelijkertijd een belemmering voor het op grote schaal witwassen van geld. Bitcoins kunnen dan wel gebruikt worden om fondsen te laten circuleren (tweede witwasstadium), maar om deze gelden opnieuw te kunnen investeren in de legale economie (derde witwasstadium) dienen ze opnieuw omgewisseld te worden van virtuele naar reële munt. Het omwisselen van grote bedragen in bitcoins en de inbreng ervan in het legale financiële systeem zou omwille van de dubieuze reputatie van het online betaalsysteem aanleiding moeten geven tot verhoogde waakzaamheid. Voorlopig zijn er geen aanwijzingen dat het systeem van internethandel via bitcoins of een ander online betalingssysteem op grote schaal gebruikt wordt om geld wit te wassen.
Een van de belangrijkste uitdagingen is het feit dat deze systemen de nationale grenzen overschrijden en dat het moeilijk is te bepalen waar het systeem gelokaliseerd is (en onder welke jurisdictie het valt). Het is daarom essentieel op internationaal niveau te werken, niet enkel op het niveau van de Europese Unie, maar ook met landen, zoals China en de Verenigde Staten, waar deze systemen in snelle expansie zijn.
De CFI zal de evolutie in nieuwe betaalmiddelen en betalingssystemen via internet op de voet blijven volgen en is actief betrokken bij de verschillende internationale initiatieven met betrekking tot dit onderwerp, onder meer bij de FATF. De Nationale Bank van België is van plan de ontwikkelingen in dit domein op te volgen, met name door de uitwisseling van informatie met de Europese Centrale Bank en de andere centrale banken van het Eurosysteem. De Nationale Bank van België meent dat voor het ogenblik dit soort van systemen geen ernstig risico vormt voor wat betreft de prijsstabiliteit en de financiële stabiliteit niet in gevaar brengt.
Er zijn plannen om deze problematiek op Europees niveau aan te kaarten tijdens een volgende vergadering van het betalingscomité, georganiseerd door de Europese Commissie.