Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-4360

van Dirk Claes (CD&V) d.d. 23 december 2011

aan de vice-eersteminister en minister van Binnenlandse Zaken

Gemeenteverkiezingen - Elektronisch stemmen - Vlaamse gemeenten - Vervanging van de huidige apparatuur - Ontwikkeling van nieuwe stemcomputers - Stand van zaken

gemeenteraadsverkiezing
gegevensverwerkende installatie
toepassing van informatica
stemming

Chronologie

23/12/2011Verzending vraag
28/3/2012Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 5-3140

Vraag nr. 5-4360 d.d. 23 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In Vlaanderen stemt ongeveer de helft vandaag de dag elektronisch. De voordelen hiervan zijn bekend: een vlottere stembusgang, minder kiesbureaus nodig, een sneller bekend en overzichtelijk verkiezingsresultaat, … Het grootste voordeel is echter dat men geen duizenden tellers en bijzitters meer moet oproepen om 's avonds en 's nachts te tellen en dat men ze dus ook geen vergoeding moet betalen.

Om die redenen beslisten de Vlaamse en de Brusselse regering het elektronisch stemmen te veralgemenen. Zoals u weet is de huidige apparatuur totaal verouderd. Het Vlaams Gewest heeft zicht geëngageerd om voor de nieuwe apparatuur 80 % van de kosten te dragen. De federale overheid zou de resterende 20 % voor zich nemen.

De procedure die tot de oplevering van nieuwe stemcomputers moet leiden, loopt grote vertraging op. Het wordt een echte race tegen de tijd om heel Vlaanderen over exact een jaar al (oktober 2012) voor de gemeente-, discricts- en provincieraadsverkiezingen elektronisch te laten stemmen!

De lokale besturen hebben vandaag nood aan duidelijkheid zodat ze zich voldoende kunnen voorbereiden. De gemeenten moeten ook weten welke bedragen ze moeten voorzien in hun begroting 2012. Sommigen suggereren dat het oude systeem nog eens kan gereanimeerd worden op eigen risico van de gemeentebesturen, maar het gevaar voor fouten en pannes lijkt me te groot. Bovendien zijn er onvoldoende wisselstukken beschikbaar.

Voor het zomerreces werd duidelijk dat de Waalse regering afhaakt. In het Zuiden van het land keert men terug naar de ouderwetse methode en zal bij de verkiezingen terug met potlood en papier worden gestemd. Ik hoop stellig dat wij hier in Vlaanderen ook niet toe veroordeeld zullen worden!

Laten we even recapituleren: in uw antwoord op mijn mondelinge vraag nr. 5-121 hieromtrent van 5 mei 2011 verklaarde u dat de firma Smartmatic, de firma die werd aangewezen om een prototype te ontwikkelen, reeds rekening hield met een vertraging van om en bij zes weken. U zei ook dat het bedrijf zich op die manier bloot stelde aan mogelijke boetes.

Wanneer het prototype klaar is, heeft het opdrachtgevend bestuur dertig dagen om dit te evalueren, waarna Smartmatic bij een positieve evaluatie negentig dagen de tijd heeft om een grootschalig experiment te organiseren. Daarna krijgt het opdrachtgevend bestuur nog eens dertig dagen om het experiment te evalueren. Pas daarna kunnen de nieuwe stemcomputers worden besteld.

Ondertussen verklaarde de Vlaamse minister van Binnenlands Bestuur in het Vlaams Parlement dat er werd afgesproken dat Smartmatic begin juli 2011 het prototype af zal hebben. Begin september 2011 zal het prototype dan definitief getest worden. Ondertussen verbindt Smartmatic zich ertoe om op eigen risico de toestellen te produceren die nodig zijn voor de proefstemming die op 27 oktober 2011 zal gehouden worden. Pas hierna kan u, vanzelfsprekend na een positieve evaluatie van de proefstemming, overgaan tot een gunning.

Het lijkt er in ieder geval op dat dit de allerlaatste kans wordt om volgend jaar toch nog elektronisch te kunnen gaan stemmen. Na alle vertragingen die reeds werden opgelopen, voornamelijk op het federaal niveau waar het dossier maanden bleef liggen, mag er nu absoluut niets meer misgaan.

Graag had ik de geachte minister hieromtrent de volgende vragen gesteld:

1) Kan zij mij de huidige stand van zaken van het dossier geven?

2) Garandeert zij dat de Vlaamse gemeenten in oktober 2012 gebruik kunnen maken van het nieuwe systeem voor digitale stemming?

3) Heeft de firma Smartmatic het prototype in de loop van de maand juli 2011 afgewerkt en werd dit prototype ondertussen reeds definitief getest, zoals beloofd? Is Smartmatic ondertussen op eigen risico de toestellen voor de proefstemming aan het produceren en zal deze proefstemming zeker op 27 oktober 2011 plaatsvinden of bestaat het gevaar dat deze zal worden uitgesteld?

4) Werden er reeds boetes opgelegd aan Smartmatic wegens de opgelopen vertragingen?

5) Kan zij mij een overzicht geven van het tijdsschema dat in de komende maanden zal worden gevolgd, eveneens wat betreft de opleidingen voor personeel?

Antwoord ontvangen op 28 maart 2012 :

1. en 3. Op basis van het bijzonder bestek RRN 3/2008, zou Smartmatic inderdaad het prototype en de stemsoftware hebben moeten opleveren op 3 april 2011. Smartmatic is hier niet in geslaagd.

De stuurgroep (die bestaat uit de leidende ambtenaren van de drie betrokken administraties) die belast is met de opvolging van de ontwikkeling van het nieuwe elektronische stemsysteem heeft vervolgens een nieuw tijdschema vooropgesteld met daaraan gekoppeld een strikte wekelijkse opvolging van de vooruitgang van het project.

Een tussentijdse evaluatie door het onafhankelijk controleorganisme PwC van 22 september 2011 gaf een duidelijke verbetering en een significante vooruitgang aan in de ontwikkeling van het prototype, maar wees tegelijkertijd ook nog op enkele belangrijke tekortkomingen.

Op basis van deze vaststellingen heeft de Stuurgroep vervolgens beslist om :

a) in te gaan op het voorstel van Smartmatic om op eigen kosten en voor eigen risico op 27 oktober 2011 een experiment met het nieuw stemsysteem te organiseren;

b) Smartmatic een nieuwe deadline voor de finale oplevering van het prototype op te leggen (30 november 2011) gevolgd door een certificatie van dit prototype door het onafhankelijk controleorganisme PwC.

De stuurgroep achtte het verantwoord in te gaan op het voorstel van Smartmatic om op eigen kosten en risico een experiment te organiseren aangezien het onafhankelijk controleorganisme in een verslag van 20 oktober 2011 had onderstreept dat er voldoende garanties waren om een experiment op beperkte schaal te organiseren met de soft- en de hardware van het prototype. Zodoende kon er op 27 oktober 2011 in 24 stembureaus verspreid over Vlaanderen en Brussel een experiment worden georganiseerd. Het experiment heeft aangetoond dat:

Bovendien werden er geen problemen vastgesteld die de voortzetting van het project in gevaar zouden brengen.

Gezien de positieve uitkomst van het experiment, heeft de vennootschap Smartmatic de ontwikkeling van het prototype en van de stemsoftware voortgezet en werd op 30 november 2011 aan PwC de definitieve versie van het prototype en de software bezorgd.

Op 21 december 2011 heeft PwC het certificatieverslag neergelegd.

Het eindverslag van PwC heeft het volgende vastgesteld:

Advies.

Op basis van de door ons verrichte werkzaamheden kunnen wij met redelijke zekerheid stellen dat:

De overheidsopdracht kan dus voortgezet worden.

2 en 5. Het “Best and Final Offer” van de firma Smartmatic die het nieuw elektronisch stemsysteem ontwikkelt, stipuleert dat voor de uitvoering van een bestelling van 25 000 stemmachines (5 000 stembureaus) op een periode van drieëntwintig weken moet gerekend worden. Dit inclusief de levering van het materiaal in de gemeenten. Aangezien de Vlaamse regering in een eerste fase zeker niet meer dan 5 000 stembureaus zal uitrusten, bleef het gebruik van het nieuw elektronisch stemsysteem bij de gemeente- en provincieraadsverkiezingen van 14 oktober 2012 dus zeker nog volledig mogelijk.

En dit des te meer daar, per kennisgeving van 18 januari 2012, de ministerraad zijn interventie ten belope van 20 % in de aanschaf van de hardware van het nieuwe elektronisch systeem heeft bevestigd, of dit nu door de Gewesten of door de gemeenten wordt aangekocht, overeenkomstig het Samenwerkingsakkoord dat in 2008 met het Vlaams Gewest werd afgesloten.

Het kwam aan de Vlaamse Overheid toe om te beslissen of dit effectief het geval zou zijn. Welnu deze laatste heeft op datum van 20 januari beslist over te gaan tot de aankoop van de nieuwe systemen van elektronisch stemmen voor 3 286 stembureaus, wat overeenkomt met de gemeenten die in 2006 reeds beschikten over het systeem van elektronisch stemmen, alsook 6 bijkomende grote steden (Gent, Brugge, Aalst, Kortrijk, Oostende en Roeselare).

Wat de planning voor de volgende maanden betreft en met name de opleiding van het personeel, is, overeenkomstig het bijzonder bestek voor de ontwikkeling van een nieuw elektronisch stemsysteem, het beheer hiervan de verantwoordelijkheid van de overheid die bevoegd is voor de organisatie van de bedoelde verkiezingen, in dit geval de Vlaamse Overheid.

4. Er werd nog geen enkele boete opgelegd aan de firma Smartmatic. Deze boetes kunnen enkel worden toegepast en uitgevoerd op de facturen die voorgelegd worden door de betrokken dienstverlener.