Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-4038

van Guido De Padt (Open Vld) d.d. 28 december 2011

aan de minister van Middenstand, KMO's, Zelfstandigen en Landbouw

Mensenhandel en mensensmokkel - Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding - Inschrijving als zelfstandige

Unia
mensenhandel
EU-onderdaan
fraude
zwartwerk
zelfstandig beroep
Dienst Vreemdelingenzaken
Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen
Myria

Chronologie

28/12/2011Verzending vraag
1/3/2012Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 5-3756

Vraag nr. 5-4038 d.d. 28 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In zijn recentste jaarverslag (2010) over mensenhandel en -smokkel wijst het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding (CGKR) op de evolutie van de inschrijving als zelfstandige. In de praktijk wordt het zelfstandigenstatuut blijkbaar steeds vaker op misbruikt. Hierbij zijn ook criminele netwerken actief die vernuftige constructies opzetten om de betaling van bijdragen te omzeilen, mensen uit te buiten en uitkeringsfraude te plegen.

Een veel gebruikte methode bestaat volgens het CGKR erin dat burgers uit de Europese Unie (EU) via een inschrijving als zelfstandige een verblijfstitel verkrijgen zonder dat de betrokkenen een effectieve activiteit als zelfstandige uitoefenen. Een tweede vorm van misbruik bestaat erin dat EU-burgers via hun zelfstandigenstatuut en het bijbehorende verblijfsrecht na verloop van tijd bij het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) gaan aankloppen voor steun.

Ruim een jaar geleden startte een project waarbij de Dienst Vreemdelingenzaken de gemeenten vraagt aan een EU-burger die zich als zelfstandige wil inschrijven een specifiek aansluitingsattest te vragen. Het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) wordt over de afgifte ervan geïnformeerd en de betrokken EU-burger ontvangt een vragenlijst die hij moet invullen om zijn zelfstandigheid aan te tonen. De RSVZ vraagt indien nodig dat de aansluiting wordt geschrapt en hij informeert de DVZ, die dan de verblijfstitel kan afnemen.

De Europese eenmaking en het vrij verkeer bieden heel veel voordelen en zorgen voor heel wat welvaart. Anderzijds kan niet langer worden ontkend dat criminelen, al dan niet georganiseerd, van dat kader misbruik maken. Om te vermijden dat de voordelen zouden worden teruggeschroefd, moet het misbruik worden aangepakt.

In dit kader een aantal vragen:

1) Beschikt de minister over cijfergegevens van 2008 tot en met de eerste helft van 2011 met betrekking tot het aantal aanvragen tot inschrijvingen als zelfstandige door EU-burgers in ons land? In hoeveel gevallen werd in diezelfde periode vastgesteld dat de betrokkene geen activiteit als zelfstandige uitoefende? Hoe vaak werd in diezelfde periode het zelfstandigenstatuut stopgezet en is de betrokkene vervolgens bij het OCMW gaan aankloppen voor steun?

2) Hoe vaak vroeg de RSVZ in diezelfde periode, en zeker in het jongste jaar, een schrapping van de aansluiting, waarom en op basis van welke gronden?

3) Hoeveel keer heeft DVZ in dezelfde periode een verblijfstitel afgenomen wegens het misbruik van het zelfstandigenstatuut en op basis van welke gronden?

4) Hoeveel keer werd in dezelfde referentieperiode een duurzaam verblijfsrecht toegekend aan personen die gedurende drie jaar als zelfstandige stonden ingeschreven in ons land? Hoeveel keer werd in diezelfde periode na de verkrijging van een duurzaam verblijfsrecht het zelfstandigenstatuut opgezegd en waarom?

5) Met welke concrete maatregelen wil de minister de vermelde misbruiken aanpakken, zonder de voordelen van het bestaande kader in het gedrang te brengen?

Antwoord ontvangen op 1 maart 2012 :

Ruim een jaar geleden werd de problematiek van het zogenaamde"oneigenlijk gebruik" dat werd gemaakt van het sociaal statuut van de zelfstandigen door in hoofdzaak Europese Unie (EU)-burgers uit de nieuw toegetreden Lidstaten aangepakt. Het misbruik bestand erin dat een EU-burger zich aansloot als "zelfstandige of helper van een zelfstandige" bij een sociaal verzekeringsfonds met de bedoeling zijn aansluitingsattest te gebruiken als document voor het bekomen van een verblijfsrecht van meer dan 3 maanden in België. Een verblijfsrecht van 3 maanden bood hem  dan vervolgens de mogelijkheid rechten te laten gelden op maatschappelijke integratie ( zogenaamde leefloon). 

In het kader van de wettelijke bevoegdheid die toekomt aan het Rijksinstituut voor de Sociale verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) om na te gaan of personen die zich aansluiten als zelfstandige daadwerkelijk een zelfstandige activiteit uitoefenen, wordt het RSVZ sedert 1 oktober 2010 door de sociale verzekeringsfondsen in kennis gesteld van de EU-burgers die een specifiek aansluitingsattest opvragen om zich in te schrijven bij de gemeente. Op die manier wordt de fraudegevoelige groep afgebakend en kan het RSVZ gerichtere controles uitvoeren naar het reëel karakter van de beroepsactiviteit van de zelfstandige. 

Voor uw eerste vraag betreffende cijfergegevens van 2008 tot en met de eerste helft van 2011 van het aantal aanvragen tot inschrijvingen als zelfstandigen, kan ik u enkel de algemene cijfers weergeven zoals opgenomen in de statistieken van het RSVZ van het aantal startende zelfstandigen en het aantal zelfstandigen die hun activiteit hebben stopgezet. 

NATIONALITEIT

Starters

Stoppers

2008

2009

2010

2008

2009

2010

A.

 België

65 245

60 913

67 616

29 396

28 251

30 800

B.

 Oude EU-landen (niet België) (1)

5 627

5 435

5 860

2 569

2 673

2 848

C.

 Nieuwe EU-landen (vanaf 1/5/2004) (2)

2 308

2 036

2 087

1 075

1 052

951

D.

 Nieuwe EU-landen (vanaf 1/1/2007)

 

 

 

 

 

 

 

 Bulgarije

1 540

1 666

2 367

502

607

889

 

 Roemenië

2 348

2 620

3 704

617

839

1 015

E.

 Niet EU-landen en andere (3)

2 681

2 922

3 398

1 083

1 147

1 305

 

ALGEMEEN TOTAAL

79 749

75 592

85 032

35 242

34 569

37 808

 

(1) Denemarken, Duitsland, Griekenland, Spanje, Frankrijk, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Finland, Verenigd Koninkrijk en Zweden. 

(2) Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slovenië, Slowakije en Tsjechië.

(3) Andere : United nations organisation (UNO)-vluchtelingen, politieke vluchtelingen en vaderlandslozen. 

Het aantal gevallen waarbij RSVZ heeft vastgesteld dat de betrokkenen geen activiteit uitoefenen en waarbij bijgevolg vastgesteld wordt dat het gaat om "fictieve aansluitingen" zijn niet in voorstaande cijfers terug te vinden.  

Uw vraag in hoeveel gevallen het RSVZ een schrapping van aansluiting heeft doorgevoerd om reden dat sprake is van een fictieve activiteit wordt met de sedert 1 oktober 2010 opgezette procedure in kaart gebracht.

In de strijd tegen deze fictieve aansluitingen werd immers sedert 1 oktober 2010 een bijkomende controleprocedure opgestart voor de personen die aan het sociaal verzekeringsfonds een “specifiek attest van aansluiting” opvragen dat bestemd is om zich in te schrijven bij de gemeente. Iedere persoon die dergelijk attest opvraagt, wordt gemeld aan het RSVZ.

Dit bijzonder attest wordt enkel afgeleverd door het sociaal verzekeringsfonds op aanvraag en na inontvangstname van een in te vullen vragenlijst waarbij de Eu-burger er zich toe verbindt deze aan het RSVZ te bezorgen met de elementen/bewijsstukken die aantonen dat sprake is van de werkelijke uitoefening van een economische activiteit.  

Artikel 3 van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 vereist om als "zelfstandige" te worden aangemerkt dat er sprake is van  een activiteit met een regelmatig en herhaald karakter die met winstoogmerk wordt uitgeoefend.

Wordt deze vragenlijst niet ingevuld of omvat de vragenlijst niet voldoende bewijskrachtige gegevens die aantonen dat sprake is van de reële uitoefening van een zelfstandige activiteit dan wordt  het sociaal verzekeringsfonds gevraagd de aansluiting van de betrokkene retroactief te schrappen. In die gevallen kunnen dan ook geen sociale rechten worden opgebouwd. 

In de periode van 1 oktober 2010 tot 31 maart 2011 hebben een 2000-tal Eu-burgers een specifieke aansluitingsattest opgevraagd bij een sociaal verzekeringsfonds. Deze gevallen werden door het RSVZ nader onderzocht en ongeveer 35 % van deze aansluitingen werden retroactief geschrapt.  

Wat uw derde vraag en vierde vraag betreft kan ik u mededelen dat de intrekking van het verblijfsrecht en/of de toekenning van het duurzaam verblijfsrecht niet tot de bevoegdheid van RSVZ maar wel tot de bevoegdheid van de dienst vreemdelingenzaken behoort. Ik dien u dan ook door te verwijzen naar de bevoegde Minister. Hierbij kan ik aanstippen dat de nieuwe  procedure als voordeel heeft dat in een vroeger stadium wordt ingegrepen, meerbepaald tijdens de periode van gecontroleerd verblijfsrecht waarbij het verblijfsrecht nog kan ingetrokken worden met als gevolg het verlies van rechten op het leefloon. 

Wat uw laatste vraag betreft kan ik alleen maar benadrukken dat de nieuw ingevoerde maatregel een belangrijke stap is in de aanpak van de frauduleuze aansluitingen. De cijfers tonen aan dat het misbruik wijd verspreid was. Om de misbruiken verder aan te pakken en de controle sneller te laten verlopen is het belangrijk dat de operationele en inspectiediensten van het RSVZ worden versterkt. Daarenboven is het noodzakelijk  dat in het algemeen andere actoren en instellingen en meer specifiek OCMW's, elementen die van belang zijn bij de beoordeling of een persoon al of niet als een zelfstandige kan worden aangemerkt mededelen aan de diensten van het RSVZ.