Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-2677

van Fabienne Winckel (PS) d.d. 8 juli 2011

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie

Morning-afterpil - Doeltreffendheid - Eventuele invloed van overgewicht - Redenen

anticonceptie
moederschap
voedingsziekte

Chronologie

8/7/2011Verzending vraag
11/10/2011Antwoord

Vraag nr. 5-2677 d.d. 8 juli 2011 : (Vraag gesteld in het Frans)

Volgens de resultaten van een onderzoek gepubliceerd op de internetsite van het tijdschrift Contraception zou overgewicht een negatieve invloed hebben op de morning-afterpil. Deze resultaten zouden ondubbelzinnig zijn en aantonen dat vrouwen met een body mass index (BMI) van 30 of meer 4,41 keer meer het risico lopen om zwanger te worden dan vrouwen met een BMI die lager is dan 25.

Met de morning-afterpil die hoger gedoseerd is en alleen op voorschrift te verkrijgen is, is het risico op zwangerschap toch nog 2,62 maal hoger.

Is dit onderzoek betrouwbaar? Wat zijn de redenen van de geringere doeltreffendheid bij deze vrouwen? Is er een ander betrouwbaar geneesmiddel op de markt voor vrouwen met een BMI hoger dan 30? Worden gezondheidswerkers (artsen, apothekers, gynaecologen) voldoende gesensibiliseerd?

Antwoord ontvangen op 11 oktober 2011 :

De gegevens gebruikt in deze analyse komen van twee gerandomiseerde gecontroleerde klinische studies, waarvan geen enkele aanvankelijk als eerste doel had om de invloed van de body mass index (BMI) op de werkzaamheid van noodanticonceptie te bestuderen. Deze meta-analyse heeft ook zijn beperkingen vanwege de opneming van enkel twee klinische studies waarbij het aantal vrouwen met een BMI kenmerkend voor obesitas laag was en het aantal zwangerschappen in deze groep uiterst laag was. Voor zover ons bekend en volgens de auteurs, is dit de eerste studie die de invloed van het gewicht op noodanticonceptie analyseert. Inderdaad, worden zwaarlijvige vrouwen meestal uitgesloten van studies over de werkzaamheid van hormonale anticonceptie omwille van de inclusiecriteria van de studie en het hoge risico op veneuze trombo-embolie bij deze patiënten. Bijgevolg zijn de gegevens beperkt. Hoewel de resultaten van deze analyse een verband tussen BMI en het falen van noodanticonceptie suggereren, zullen andere studies gericht op het onderzoek van een verband tussen overgewicht en de werkzaamheid van deze anticonceptie nodig zijn.

Volgens een recente systematische review (Hormonal contraceptives for contraception in overweight or obese women. Lopez et al. Cochrane Database Syt Rev. 2010 ;7), en belangrijke cohort studies in Europa (Oral contraceptive effectiveness according to body mass index, weight, age, and other factors, Dinger et al, Am J Obstet Gynecol, 2009;201:263) en in de VS (Effectiveness of oral contraceptive pills in a large US cohort comparing progestogen and regimen. Dinger et al, Obstet Gynecol 2011 ; 117 :33-40) zouden de BMI en het gewicht weinig of geen invloed hebben op de werkzaamheid van hormonale anticonceptiva.

Deze lichte daling van de werkzaamheid van hormonale anticonceptiva, en dus van noodanticonceptie bij zwaarlijvige vrouwen zou biologisch aannemelijk zijn.

Verschillende mechanismen kunnen dit eventuele verband verklaren. Het eerste is het eenvoudige effect van verdunning: een zwaarlijvige vrouw heeft een groter bloedvolume. Anderzijds zouden vetcellen steroïde hormonen kunnen opslagen. Tenslotte kan obesitas invloed hebben op de farmacokinetiek van een geneesmiddel in het lichaam: de absorptie, de distributie, het metabolisme, de excretie en aldus de therapeutische werking. Studies die de farmacokinetiek en de bloedspiegels van hormonale anticonceptiva vergelijken, tonen trouwens ook significante verschillen aan tussen vrouwen met een normale BMI en vrouwen met overgewicht en zouden een inzicht kunnen geven over een mogelijk actiemechanisme, bevestigd door een hogere mate van ondoeltreffenheid voor lager gedoseerde anticonceptiva.

De morning-after pillen vermeld in de publicatie van het tijdschrift Contraception zijn beschikbaar op de Belgische markt. Het betreft levonorgestrel 1,5 mg (geneesmiddel niet aan een medisch voorschrift onderworpen, beschikbaar onder de handelsnamen Norlevo of Postinor, toe te dienen zo spoedig mogelijk binnen 72 uur na de seksuele betrekkingen) en ulipristal acetaat 30 mg (geneesmiddel aan een medisch voorschrift onderworpen , beschikbaar onder de handelsnaam Ellaone, toe te dienen zo snel mogelijk na de seksuele betrekkingen en uiterlijk binnen de 5 dagen). Het precieze werkingsmechanisme van deze stoffen is niet gekend.

De bijsluiters van de morning-after pillen beschikbaar op de Belgische markt waarschuwen de patiënten voor een risico op het falen van de anticonceptie en herinneren aan het occasioneel gebruik ervan: “ Noodcontraceptie is een reddingsmethode die bedoeld is om zwangerschap te voorkomen na onbeschermde betrekkingen of bij het mislukken van een contraceptieve methode. Noodcontraceptie mag een regelmatige contraceptieve methode niet vervangen omdat ze een zwangerschap niet altijd voorkomt »

Bij vrouwen bij wie risicofactoren (uitgestelde inname na de seksuele betrekkingen, seksuele betrekkingen dichtbij de ovulatie, ...) het risico op mislukking van noodanticonceptie met de morning-afterpil verhogen, kan de plaatsing van een koperen spiraaltje een alternatief zijn. Echter, dit alternatief vereist de tussenkomst van een arts.

Het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI), een vzw erkend door het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG), benadrukte de mogelijkheid van een lagere werkzaamheid van orale anticonceptiva bij vrouwen met overgewicht in een mededeling in de rubriek “Goed om weten”, gepubliceerd op zijn website in januari 2005, en in een communicatie onder de rubriek “Flash” van het tijdschrift “Folia Pharmacotherapeutica” van maart 2005, dat gratis verspreid wordt aan alle artsen en apothekers .

Het FAGG zal contact nemen met zijn Europese collega’s om de resultaten van deze studie te bespreken.

Als studies de impact van obesitas op de werkzaamheid van noodanticonceptie met de morning-afterpil zouden bevestigen, zullen verschillende communicatiemaatregelen worden genomen om ervoor te zorgen dat gezondheidsbeoefenaars zich bewust worden van het probleem.