Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-1703

van Bert Anciaux (sp.a) d.d. 10 maart 2011

aan de minister van Justitie

Het recordaantal gevangenen in Belgische gevangenissen

strafgevangenis
gedetineerde

Chronologie

10/3/2011Verzending vraag
19/4/2011Antwoord

Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-597

Vraag nr. 5-1703 d.d. 10 maart 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Deze week berichtte het Directoraat-generaal van het Gevangeniswezen dat de kaap van de 11.000 gevangenen werd overschreden. De gevangenis van Vorst levert een illustratie van deze overbezetting. Daar bevinden zich momenteel 679 gevangenen terwijl de accommodatie plaats biedt voor 400. Deze gevangenis overschrijdt dus haar capaciteit met bijna 70%!

Via heel wat andere vragen confronteerde ik de minister met deze onmenselijke, onduldbare, onhoudbare en dus onwezenlijke toestand. De minister antwoordt steeds met heel veel goede wil, concrete plannen enz., maar kadert deze allemaal in een tijdsperspectief van middellange tot lange termijn. Ondertussen woekert dit probleem steeds verder. De grens van de toelaatbaarheid werd al heel lang overschreden. Tegenover deze compleet uit de hand gelopen toestand bieden de voluntaristische en welgemeende antwoorden van de minister geen voldoening meer. Deze diepe crisis vraagt om directe crisismaatregelen, smeekt om een crisisbeleid. Oplossingen zoals het tijdelijk huren van cellen in het buitenland e.a. komen niet tegemoet aan de urgentie van deze problemen.

Geachte minister, bent u het met mij eens dat de toestand van ons gevangeniswezen helemaal als bankroet mag worden beoordeeld? Beaamt de minister dat de cumul van alsmaar meer overbezetting, het gebrek aan personeel, de lamentabele fysieke en psychische hulpverlening ons gevangeniswezen alle kenmerken van een diepe en acute crisis vertoont? Verklaart de minister zich akkoord met mijn analyse dat de jarenlange structurele verwaarlozing nu een urgent, zelfs crisisbeleid nodig heeft? Is de minister bereid om deze crisisaanpak met zijn collegae te bespreken en vanaf morgen hier uitzonderlijke maatregelen te treffen? Hoe anders ziet de minister hier een uitweg?

Antwoord ontvangen op 19 april 2011 :

Op 1 maart 2011 bedroeg de totale gevangenisbevolking 11 055 eenheden voor een capaciteit van 9 179.

De stijgende gevangenisbevolking van de laatste decennia is een mondiaal fenomeen.

Uit de jaarlijkse statistieken van de Raad van Europa (Het rapport “Space I” - statistiek van 2008 – laatste gepubliceerde rapport) blijkt dat België scoort in de middenmoot wat betreft het aantal opgeslotenen per 100 000 inwoners. Voor het jaar 2008 bedroeg dit cijfer 92 terwijl het voor Frankrijk 99, voor Italië 93, Spanje 152, Griekenland 98 en Rusland zelfs 931 bedroeg. Scandinavische landen en Nederland daarentegen scoren lager.

Alhoewel de gevangenisbevolking in vele Europese landen nog stijgt, is er in andere landen – waaronder Nederland – al een dalende trend vast te stellen.

Het overbevolkingpercentage in België schommelde in de jaren 2008 – 2009 – 2010 tussen 12 % en 19 %, met pieken in juni en december 2009. Met de ingebruikname van Tilburg in februari 2010 is de overbevolkingsgraad toen gezakt naar 13 %. In februari 2011 zaten we terug op 17 %.

Volgens hetzelfde rapport van de Raad van Europa is de overbevolkingsgraad onder andere in Frankrijk, Italië, Spanje, Griekenland hoger dan deze in België.

Het probleem van de overbevolking en van de stijging van de gevangenispopulatie is absoluut geen nieuw fenomeen en is een combinatie van tal van factoren: maatschappelijke evoluties, structurele ondercapaciteit, strafrechtelijk beleid, straftoemeting, voorlopige hechtenis, enz.

Om te remediëren aan de nadelige gevolgen van de overbevolking in de gevangenissen werken we aan de verwezenlijking van een Masterplan voor een gevangenisinfrastructuur in humane omstandigheden.

Dit plan houdt zowel te realisatie van nieuwbouw in, als de uitbreiding van bestaande sites en de herconditionering van de gebouwen die behouden blijven.

De regeringsverklaringen van 21 december 2007 en 20 maart 2008 van de federale regering stelden uitdrukkelijk dat een actieplan moest worden uitgewerkt voor de strafuitvoering en dat meer bepaald de overbevolking waarmee onze penitentiaire inrichtingen worden geconfronteerd, versneld moet worden aangepakt.

In uitvoering van het regeerakkoord heeft de regering op 18 april 2008 en op 19 december 2008 het Masterplan 2008 – 2012 - 2016 voor een gevangenisinfrastructuur in humane omstandigheden goedgekeurd.

Het plan bevat vijf grote actiepunten:

– een renovatieprogramma voor het herstel van verloren capaciteit;

- de bouw van bijkomende cellen op bestaande sites om de overbevolking op te vangen;

- de bouw van zeven nieuwe inrichtingen voor het opvangen van de stijgende behoefte, en het voorzien van een buffercapaciteit zodat we oude inrichtingen in veilige omstandigheden kunnen renoveren;

- de bouw van zes nieuwe inrichtingen ter vervanging van sterk verouderde inrichtingen;

- een inhaalprogramma voor renovatie dat zorgt voor veilige en humane leefomstandigheden.

Onmiddellijk na de goedkeuring van het plan werd gestart met de uitvoering ervan.

De tijdelijke huur van 650 cellen in Tilburg helpt om de groei van de overbevolking onder controle te houden totdat nieuwbouw is gerealiseerd.

Daarnaast werd eveneens een substantiële verhoging van het aantal veroordeelden onder het regime elektronisch toezicht gerealiseerd als alternatieve vorm van strafuitvoering.

Wat betreft de personeelsbezetting in de gevangenissen is – met goedkeuring van de Ministerraad van 18 februari 2011 - gestart met een project met betrekking tot de geharmoniseerde en geobjectiveerde omkadering voor het regime in iedere penitentiaire inrichting.

Dit project maakte ook het voorwerp uit van een protocol dat op 6 oktober 2010 werd afgesloten binnen het sector-comité III – Justitie het Protocol tussen de overheid en de drie representatieve vakorganisaties.

Het protocol werd door alle representatieve vakorganisaties ondertekend.

Naast een aantal andere elementen die al zijn uitgevoerd, voorzag het protocol dat “de overheid zich engageert om de discussie rond de globale aanpak voor de gevangenissen (overbevolking, postenzetting, coëfficiënt, absenteïsme, vorming, herverdeling gedetineerden, enz.) op te starten vanaf midden november 2010, per gevangenis en op basis van een aangepaste methodologie.