Schriftelijke vraag nr. 5-1636

van Guido De Padt (Open Vld) d.d. 4 maart 2011

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie

Voedselveiligheid en volksgezondheid - Toelaten van het gebruik van diermeel - Controle - Ziekte van Creutzfeldt-Jakob

slachtafval
voedselveiligheid
boviene spongiforme encefalopathie
veeteelt
veevoeder

Chronologie

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-1637

Vraag nr. 5-1636 d.d. 4 maart 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De Europese veesector heeft een tekort aan eiwitten in het veevoeder. De Europese Unie (EU) denkt er daarom aan om slachtafval in veevoeder opnieuw toe te laten. Op dit moment worden deze eiwitten vooral geïmporteerd in de vorm van soja, wat een stuk duurder is en de veehouders afhankelijk maakt van anderen. De sector ijvert er bijgevolg voor om de verwerking van slachtafval tot beender- en diermeel opnieuw toe te laten. Dit werd op het einde van de jaren negentig verboden omdat het de oorzaak was van de dolle koeien ziekte.

Reeds geruime tijd lobbyt de landbouwsector om het gebruik van diermeel opnieuw toe te laten, zij het onder een aantal strikte voorwaarden: zo mag er geen kannibalisme optreden (varkens mogen geen slachtafval van varkens te eten krijgen); vegetariërs (zoals bijvoorbeeld herkauwers) krijgen geen dierlijk veevoeder en er moet een goed controlesysteem zijn om de voedselveiligheid te verzekeren.

Net bij deze laatste voorwaarde knelt het schoentje. Er is immers geen zekerheid dat het controlesysteem voldoende kan waken over de voedselveiligheid en de volksgezondheid in de verschillende Lidstaten.

Dit vermoeden wordt bovendien versterkt door een voorval, midden februari 2011, waarbij een man in Geraardsbergen overleed aan de ziekte van Creutzfeldt-Jakob. Het is op dit moment nog niet duidelijk of de man bezweek aan de BSE-variante, veroorzaakt door het eten van vlees van runderen die besmet waren met de dolle koeien ziekte. In de streek van Geraardsbergen en Aalst zijn nog twee andere vijftigers besmet met het gevaarlijke eiwit. Statistisch gezien is het abnormaal dat drie mensen in een kleine regio in dezelfde periode aan de zeldzame hersenziekte Creutzfeldt-Jakob lijden.

Dit sterfgeval kan het bewijs bieden dat op dit moment volledige voedselveiligheid niet uit te sluiten valt, ook wanneer het gaat om de verwerking van slachtafval in veevoeder.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1) Hoe staat de geachte minister tegenover de mogelijke versoepeling? Is zij van mening dat de huidige controlemechanismen voldoende zijn? Hoeveel inbreuken werden in 2007, 2008, 2009 en 2010 vastgesteld wegens niet-conforme samenstelling van dierenvoeders (en welke) en welke repressieve gevolgen werden daaraan verbonden?

2) Beschikt zij over cijfers betreffende het aantal personen die lijden aan de ziekte van Creutzfeldt-Jakob over de periode van 2005 tot 2010? Zijn er personen bij wie dit het gevolg was van de zeldzame BSE-variant? Hoeveel ervan zijn overleden?

Antwoord ontvangen op 25 mei 2011 :

1.a) Het algemeen verbod voor het voederen van dierlijke eiwitten aan landbouwhuisdieren werd in Europa op 1 januari 2001 ingesteld door de verordening EG nr. 999/2001.

Sinds deze invoering werd er via een herziening van de verordening in 2008 een eerste versoepeling toegestaan, met name het vervoederen van vismeel aan niet-gespeende herkauwende landbouwhuisdieren onder strikte voorwaarden.

Een tweede versoepeling betreft de uitbreiding van de derogatie in verband met de milieucontaminatie met beendersplinters in bietenpulp, afkomstig van de natuurlijke levencylus, naar alle landbouwgewassen.

Aangaande een eventuele verdere versoepeling van dit verbod in de toekomst ben ik van oordeel dat elk nieuw initiatief in die richting slechts kan op voorwaarde dat de gezondheid van de consument te allen tijde maximaal gewaarborgd blijft  

Op 16 juli 2010 legde de Europese Commissie haar tweede stappenplan voor (Roadmap II) waarin de hoofdlijnen werden aangegeven voor eventuele wijzigingen in het Europese TSE-beleid in de periode 2010-2015, waaronder ook de eventuele versoepeling van het voederverbod. 

Het stappenplan van de TSE Roadmap II werd verder behandeld in de Raad onder leiding van het Belgische Voorzitterschap. De besprekingen resulteerden in een Raadsconclusie die als A punt werd aangenomen tijdens de Landbouwraad van 29 november 2010. 

De lidstaten zijn het erover eens om het huidige voederverbod in de komende jaren te evalueren teneinde deze maatregel proportioneel en kostenefficiënt te maken, doch tezelfdertijd een hoge graad van voedsel­veiligheid te garanderen om de consument maximaal te beschermen. 

Eventuele versoepelingen in het voederverbod moeten stapsgewijs worden doorgevoerd, en dit na een uitgebreide evaluatie van de mogelijke risico's voor de gezondheid van mens en dier, hierbij rekening houdend met de voorhanden zijnde wetenschappelijke gegevens en met innovatie.

De andere kritische voorwaarden betreffen het te allen tijde vermijden van elke vorm van kannibalisme en het ter beschikking hebben van de nodige controle-instrumenten, in het bijzonder gevalideerde analysemethoden waarmee het onderscheid kan worden gemaakt tussen van verschillende soorten afkomstige verwerkte dierlijke eiwitten.

Het standpunt van de Belgische overheid sluit hierbij helemaal aan.

1.b) Voor het luik met de vragen betreffende de huidige controlemechanismen, het aantal vastgestelde inbreuken en de repressieve gevolgen die hieraan werden gegeven, verwijs ik naar mijn collega Mevrouw de minister Sabine Laruelle die het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen onder haar bevoegdheid heeft.

2. De man uit Geraardsbergen waarover sprake is in de vraag, is onlangs gediagnosticeerd met de sporadische vorm van de ziekte van Creutzfeldt-Jakob. De ziekte van Creutzfeldt-Jakob (CJD) komt in België jaarlijks gemiddeld een 15 keer voor, in 97 % van deze gevallen gaat het om de sporadische vorm. Zelden gaat het om een familiale of erfelijke vorm. De vorm van CJD die ondermeer veroorzaakt wordt door het eten van besmet rundsvlees (in de vraag wordt deze de BSE variant genoemd), is de variante vorm van CJD (vCJD). In België is deze variante vorm van CJD nog nooit vastgesteld.

De cijfers voor België en voor Europa/wereld worden beide weergegeven voor zover op dit ogenblik beschikbaar. Wel dient hierbij vermeld te worden dat het hier altijd om de sterfgevallen gaat. De ziekte van Creutzfeldt-Jakob loopt altijd binnen een à twee jaar fataal af en de diagnose kan enkel met zekerheid gesteld worden na overlijden.

Onderstaande tabel geeft het aantal CJD sterfgevallen in België weer van 2005 tot 2010 per vorm van CJD. Zoals al vermeld is er in België nog nooit een geval van de variante vorm vastgesteld.

Tabel 1: Aantal CJD (sporadisch, erfelijk, variant CJD en iatrogeen) sterfgevallen van 2005 tot 2010 in België

Onderstaande tabel geeft het aantal sterfgevallen van variant CJD (vCJD) wereldwijd weer, in detail voor de periode van 2005 tot 2010, en ook het totaal aantal over de periode 1995-2010. Eind 2010 werden er wereldwijd in totaal 215 sterfgevallen van vCJD geteld. Van deze sterfgevallen kan niet gezegd worden wanneer ze zijn besmet geraakt. De incubatieperiode (periode tussen de besmetting en de ziekte) kan immers vermoedelijk meer dan tien jaar bedragen.

Tabel 2: Aantal vCJD sterfgevallen van 2005 tot 2010 en het totaal over 1995-2010 wereldwijd

Onderstaande tabel geeft het aantal CJD gevallen (sporadisch, erfelijk en iatrogeen) van 2005 tot 2010 weer per land dat deelneemt aan de surveillance van het EuroCJD netwerk. Variant CJD (vCJD) is niet opgenomen in deze tabel.

Tabel 3 : Aantal CJD (sporadisch, erfelijk en iatrogeen) sterfgevallen van 2005 tot 2010 in de landen die deelnemen aan de EuroCJD surveillance. vCJD is niet opgenomen in deze tabel.

* cijfers slechts tot juni 2010 beschikbaar.

n/a cijfers niet beschikbaar.