Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-10814

van Nele Lijnen (Open Vld) d.d. 10 januari 2014

aan de vice-eersteminister en minister van Pensioenen

Federale Overheidsdiensten - Thuiswerk - Telewerk - Evolutie - Faciliteiten - Beveiliging

ministerie
thuiswerk
werk op afstand
mobiele telefoon
gegevensbescherming
spionage
computercriminaliteit
videocommunicatie
officiële statistiek
mobiele communicatie

Chronologie

10/1/2014Verzending vraag
14/3/2014Rappel
18/3/2014Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10810
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10811
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10812
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10813
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10815
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10816
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10817
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10818
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10819
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10820
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10821
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10822
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10823
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10824
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10825
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10826
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10827
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-10828

Vraag nr. 5-10814 d.d. 10 januari 2014 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In het verleden stelde ik reeds een aantal vragen over thuiswerk bij de Federale Overheidsdiensten (FOD). Om de evolutie hiervan op te volgen, herhaal ik de meeste vragen. Graag zou ik verder de aandacht willen vestigen op een aantal andere elementen. De staatssecretaris voor Leefmilieu, Energie en Mobiliteit schreef (schriftelijke vraag 5-8153): "De werknemers van Shared Services in het algemeen, en van mijn Diensten op de Kanselarij in het bijzonder, beschikken voor hun thuiswerk over een Virtual Private Network (VPN)-verbinding. Dit betekent dat zij op een professioneel beveiligde manier toegang hebben tot hun elektronische gegevens net alsof ze op kantoor werken. VPN is een meer beveiligde manier van gegevensuitwisseling dan cloud computing, waarbij de overheid geen enkel idee heeft waar de gegevens in realiteit bewaard worden. Bovendien is de Patriot Act die onlangs in de Verenigde Staten van Amerika van kracht is geworden niet van aard om de bezorgdheid van de Belgische en Europese Overheden inzake beveiliging van elektronische gegevens te milderen." Voor de duidelijkheid: ik maak een onderscheid tussen occasioneel en structureel (dus bijvoorbeeld een dag per week) thuiswerk of telewerk.

Graag had ik de volgende vragen gesteld:

1) Hoeveel, en dit voor de laatste vijf jaar, werknemers van alle diensten en organisaties die onder uw beheer vallen:

a) werken occasioneel thuis;

b) werken structureel thuis?

Kan u deze cijfers, opgedeeld per jaar, in absolute en procentuele vorm meedelen, en dus ook meedelen hoeveel mensen er in totaal bij uw FOD/POD/… werken?

2) Wordt thuiswerk aangemoedigd ten aanzien van uw medewerkers? Waarom wel/niet?

3) Weet u of thuiswerken een kostenbesparing voor uw diensten betekent? Heeft u hier cijfers over? Heeft u hier al studies over laten uitvoeren? Zo ja, wat was het resultaat? Zo neen, acht u zo een studie nuttig en wilt u deze laten uitvoeren? Kan u toelichten?

4) Zijn er bij uw diensten al initiatieven genomen om thuiswerk te promoten? Zo ja, kan u dit toelichten? Zo neen, waarom niet?

5) Bent u van plan om in de toekomst hieromtrent initiatieven te nemen? Waarom wel/niet?

6) Welke diensten die de communicatie faciliteren zijn aanwezig? Kan men videoconferenties houden? Is cloud sharing mogelijk en op welke manier?

7) Deelt u de ongerustheid van de staatssecretaris voor Leefmilieu, Energie en Mobiliteit, gelet op de vele berichten over cybercrime en spionage? Ziet u uw diensten als een mogelijk doelwit van dergelijke acties?

8) Heeft u na de vele berichten over cybercrime en spionage de beveiliging van de data van uw FOD verbeterd (bijvoorbeeld in verband met cloud sharing)? Op welke manier?

9) Heeft u ook extra maatregelen qua beveiliging genomen wat betreft telewerkers? Zo ja, hoe? Zo neen, acht u dit niet nodig? Kan u toelichten?

10) Gsm's of andere mobiele apparaten zijn handig bij telewerk. Kan u voor 2013 aanduiden in absolute cijfers:

a) hoeveel werknemers een gsm/smartphone hebben ontvangen;

b) hoeveel een laptop hebben ontvangen;

c) hoeveel een ander mobiel toestel hebben gekregen.

11) Hebben uw diensten bij het aanbieden en uitwerken van telewerken voordelen in vergelijking met andere FOD? Zo ja, wat zijn volgens u sterke punten van uw diensten hierin?

12) Waar ziet u nog mogelijkheden tot verbetering wat betreft telewerken?

13) Merkt u voor de rest nog trends of evoluties op inzake deze materie bij uw diensten, ook ten aanzien van andere overheidsdiensten?

Antwoord ontvangen op 18 maart 2014 :

In antwoord op haar vragen heb ik de eer om het geachte lid het volgende mee te delen. 

Wat de Rijksdienst voor Pensioenen betreft : 

1) Evolutie van het aantal telewerkers bij de RVP in de laatste vijf jaar:

Jaar
Op 31.12

Totaal aantal werknemers 

Occasionele telewerkers 

Regelmatige telewerkers

Percentage occasionele telewerkers

Percentage regelmatige telewerkers

2009

2220

0*

23

0

1,03%%

2010

2240

0*

23

0

1,03%

2011

2192

0*

75

0

3,42%

2012

2133

0*

181

0

8,49%

2013

2074

268

349

12,92%

16,83%

*Naar aanleiding van de invoering van occasioneel telewerk, door het koninklijk besluit van 7 oktober 2011, in het koninklijk besluit van 22 november 2006 betreffende het telewerk in het federaal administratief openbaar ambt kon deze mogelijkheid worden uitgebouwd en houdt de RVP hiervan cijfers bij sinds 2013. 

2) De Rijksdienst voor Pensioenen moedigt telewerk aan in het globale kader van een nieuwe manier van werken die gebaseerd is op het bereiken van duidelijk vastgelegde doelstellingen. Zowel het management als de medewerkers kunnen zich vinden in deze manier van werken. 

3) Er werd tot op heden nog geen daling van de kosten vastgesteld bij de RVP, noch voor wat betreft het gebruik van de bureaus (de RVP werkt niet met het dynamic office-systeem, de bureaus van de telewerkers blijven ongebruikt als ze thuis werken), noch op het vlak van het energieverbruik (de kantoren worden op dezelfde manier verwarmd en verlicht). De RVP is echter van plan om zes verdiepingen in de Zuidertoren vrij te maken. Deze doelstelling is opgenomen in de bestuursovereenkomst 2013-2015 van de instelling.

4) De RVP heeft een omvangrijk project op touw gezet om een nieuwe bedrijfscultuur te promoten. Dit project, dat de naam Dynamo kreeg, heeft betrekking op de wijze waarop de doelstellingen worden vastgelegd en de verkregen resultaten worden gemeten en op de wijze waarop men een nieuwe manier van werken kan invoeren betreffende het tijdstip waarop en de plaats waar het werk wordt uitgevoerd. Gezien de omvang van het project en de noodzaak om vooraf te voldoen aan een aantal voorwaarden (geschikt materiaal, vastlegging van de doestellingen, opleiding en technische eisen) gebeurt de uitrol stapsgewijs, dienst per dienst, op basis van een afgesproken planning waarvan de laatste fase ingaat in mei 2014.   

5) Zie punt 4.

6) De RVP heeft een volledige Unified Communications (UC) infrastructuur geïmplementeerd, die telefonie, contactcenter, fax, audioconferencing, videoconferencing, enz. ondersteunt.

Voor deze infrastructuur werd er een specifieke beveiliging opgesteld. Wanneer de medewerkers van de RVP telewerken, dan kunnen de UC-clients enkel met de UC-server communiceren via een netwerkfirewall en een web applications firewall. Deze communicaties zijn versleuteld.

Cloud sharing is niet toegelaten. In geval van telewerk verloopt de datacommunicatie via VPN met een strikte authenticatie. Op dit moment maakt de RVP geen gebruik van Cloud diensten voor de verwerking van kritische bedrijfsdata. Deze data worden centraal verwerkt op de centrale site en de DRP-site (Disaster Recovery Plan). 

7) Ja, het management van de RVP deelt deze ongerustheid. De diensten van de RVP zijn een  mogelijk doelwit van dergelijke acties.    

8) Er werden nog geen bijkomende maatregelen genomen wegens budgettaire beperkingen. Nieuwe technologieën om de recente bedreigingen te kunnen counteren werden en worden uitgetest. Bij de vernieuwing van de beveiligingsinfrastructuur volgend jaar in 2015 zal rekening worden gehouden met deze nieuwe technologieën.

9) De bestaande beveiligingsmaatregelen voor telewerkers zijn afdoend.  

10) Alle medewerkers van de RVP (telewerkers en niet-telewerkers) beschikken over Lync, een systeem voor instant messaging en telefonie via het internet.

Aantal ter beschikking gestelde toestellen voor telewerk (absolute cijfers voor 2013):

a) gsm: 2

b) laptop: 1500

c) andere: 0

11) Zie punten 2 en 4.

12) Door de ontwikkeling van het uniek pensioendossier in elektronische vorm hebben meer en meer medewerkers van de RVP de gelegenheid om te telewerken.

13) Het spreekt voor zich dat de technische mogelijkheden heel snel evolueren en permanent moeten worden geëvalueerd, zowel wat de keuze als het gebruik van het materiaal betreft.  

Wat de Pensioendienst voor de Overheidssector betreft : 

1) Thuiswerk gebeurt occasioneel bij de PDOS. De cijfers hieronder geven de evolutie weer gedurende de laatste 5 jaar enerzijds uitgedrukt in absolute cijfers en anderzijds procentueel ten overstaan van het volledige personeelbestand van de PDOS : 

 Jaar

Aantal  homeworkers

Aantal medewerkers

%

2009

15

519

3%

2010

20

510

4%

2011

27

483

6%

2012

45

487

9%

2013

55

464

12%


2) Thuiswerk gebeurt momenteel op verzoek van de medewerkers. Voor zover de aanvraag verenigbaar is met de noden van de dienst en met de voorschriften inzake informatieveiligheid, wordt er een gunstig gevolg aan gegeven.
 

3) Thuiswerk gebeurt momenteel enkel op vrijwillige basis en vooral in omkaderingsdiensten. Om dit structureel te kunnen invoeren bij operationele diensten, zijn inspanningen geleverd om elektronische pensioendossiers in te voeren die reeds tijdens de loopbaan gevoed worden door elektronische werkgeversverklaringen (= het project Capelo). Naast elektronische loopbaangegevens worden in het elektronisch dossier voortaan ook alle documenten (= EDS) en alle klantencontacten (= CRM) elektronisch beheerd. Op deze wijze is het papieren pensioendossier definitief stopgezet en is daarmee een ernstige hinderpaal voor thuiswerk bij operationele diensten opgeruimd.  

4) De progressieve invoer door de werkgevers in Capelo van de historische loopbaangegevens van vóór 2011 (= opstart Capelo) verhoogt systematisch het aantal dossiers dat via thuiswerk zal kunnen worden behandeld. Op dit ogenblik kunnen quasi alle nieuwe pensioensaanvragen behandeld worden op basis van een elektronisch dossier wat dan ook een uitbreiding van thuiswerk bij operationele diensten toelaat. 

5) Een communicatiecampagne en bevraging van het personeel is bij de PDOS in voorbereiding om de reële interesse voor de verschillende vormen van telewerk te meten en om de daaruit voortvloeiende organisatorische en financiële impact in kaart te kunnen brengen.  Eén van de doelstellingen is een progressieve deconcentratie van de activiteiten van de PDOS in de richting van regionale bureaus of satellietkantoren. Het invoeren van telewerk moet de mogelijkheid bieden om de gehuurde oppervlakte inzake kantoorruimte te Brussel substantieel af te bouwen en om met deze financiële marge de kosten van telewerk te bekostigen. Uiteraard wordt zelfs naar een budgettair overschot getracht. 

6) Cfr antwoord 3 

7) Cfr antwoord 3. 

8) De PDOS gebruikt geen Cloud Sharing. Voor het uitvoeren van thuiswerk stelt de PDOS een laptop ter beschikking met een beveiligde VPN verbinding. Deze verbinding verzekert een beveiligde toegang van het type extranet tot de gegevens van de administratie. 

9) De toegang voor thuiswerk is beveiligd door het gebruik van voormelde VPN verbinding. De PDOS maakt hiervoor gebruik van de IT-infrastructuur van de RVP die op zijn beurt aangesloten is op het extranet van de Sociale Zekerheid.  Recente gebeurtenissen op het vlak van cybercriminaliteit bevestigen het belang van de veiligheidsregels en procedures die door de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid zijn opgesteld voor de beveiliging van haar netwerk. Deze regels en procedures geven een voldoende hoog veiligheidsniveau voor de uitgewisselde data. 

10) De PDOS gebruikt geen Cloud Sharing. Zoals hierboven vermeld, wordt geoordeeld dat de regels en procedures van de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid voldoende zijn. 

11) Het gebruik van VPN toegangen van het type Juniper is gebaseerd op een sterke authenticatie via de elektronische identiteitskaart van de gebruiker en vereist het regelmatig bijwerken van de anti-virus software op de gebruikte PC. Deze maatregelen worden als voldoende beschouwd voor de beveiliging van de gegevensuitwisseling bij telewerk. 

12) De tabel hieronder geeft een overzicht van het aantal GSM’s, Smartphones type Blackberry, laptops en tablets van het type IPad en Samsung voor het jaar 2013 :  

GSM

BlackBerry

Laptop

IPAD/SAMSUNG

18

14

45

7


13) De voorwaarden liggen voor het gehele federale ambt vast in het
koninklijk besluit van 22 november 2006. 

14) Het invoeren van Voice over IP en Link worden overwogen als het afbouwen van de huuroppervlakte door het invoeren van telewerk hiervoor de noodzakelijke financiële ruimte creëert. De voordelen van Voice over IP zijn inmiddels genoegzaam bekend. Link laat toe om directe berichten uit te wisselen (Chat) en zal de contacten tussen de medewerkers die aan thuiswerk doen en de collega’s die op het bureau werken vereenvoudigen. 

15) De algemene tendens in België wijst op een toenemende vraag van het thuiswerken of satellietwerken. Deze tendens noodzaakt een andere organisatie van de verschillende activiteiten en een meetbare opvolging van de professionele doelstellingen in plaats van prestaties in functie van gepresteerde werktijd. Het telewerk is bij de federale overheid nog niet lang genoeg ingevoerd om de waarde van telewerk thuis goed te kunnen evalueren. Internationaal valt het immers op dat grote IT-bedrijven stilaan afstappen van vormen van telewerk. Het hoe en waarom van deze nieuwe internationale tendens is voorlopig nog onvoldoende bekend maar het bewijst dat we niet alleen alert moeten blijven voor cyberveiligheid maar ook voor de lessons learned van nieuwe HR-tendensen.