Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 4-6813

van Christine Defraigne (MR) d.d. 4 februari 2010

aan de staatssecretaris voor Begroting, Migratie- en asielbeleid, Gezinsbeleid en Federale Culturele Instellingen

Adoptie - Procedure - Tweede adoptie - Voorbereiding - Aantal vergaderingen - Eventuele verlichting - Kostprijs

adoptie
adoptierecht

Chronologie

4/2/2010Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 11/3/2010)
31/3/2010Antwoord

Vraag nr. 4-6813 d.d. 4 februari 2010 : (Vraag gesteld in het Frans)

Adoptie is in België zowel een federale als een gemeenschapsaangelegenheid.

De wet van 24 april 2003 tot hervorming van de adoptie bepaalt dat de kandidaat-adoptanten een voorbereiding moeten volgen en dat de jeugdrechter een sociaal onderzoek kan bevelen om de geschiktheid van de kandidaat-adoptanten te beoordelen.

De regering van de Franse Gemeenschap heeft die wettelijke bepalingen ingevoerd met het besluit van 7 oktober 2005 betreffende de adoptie en dat van 16 mei 2008 tot wijziging van het besluit van 7 oktober 2005. Die twee besluiten regelen, onder meer, de voorbereiding tot de adoptie. L'Autorité centrale communautaire (ACC), Service de l'Adoption, is bevoegd voor de adoptie in de hele Franse gemeenschap.

Sedert september 2005 zijn de kandidaat-adoptanten dus wettelijk verplicht een voorbereiding te volgen, die tegemoet moet komen aan een dubbele bezorgdheid : enerzijds, de bescherming van het kind en zijn grondrechten en, anderzijds, de steun aan de ouders. De toekomstige ouders moeten voorbereid zijn en weten wat hen te wachten staat.

Een voorbereidingscyclus kan uit drie fasen bestaan :

- een collectieve informatiefase : de kandidaat-adoptanten volgen verschillende vergaderingen over de juridische, institutionele, medische, culturele, ethische en humane aspecten om kennis te verwerven over de nationale of internationale context van de adoptie, het kind in nood en de rechten van de individuen;

- een collectieve sensibiliseringsfase : de kandidaat-adoptanten wordt gewezen op de psychologische, familiale en relationele uitdagingen die een adoptie inhoudt. In die fase kunnen de ouders-adoptanten zich losmaken van hun eigen situatie en zich concentreren op de situatie en de ervaringen van het kind dat hun eventueel zal worden toevertrouwd.

- een sensibiliseringsfase per koppel of individueel : het gaat om een psychologisch gesprek, dat rekening houdt met de juridische, psychologische, medische, familiale en relationele gevolgen van het voornemen tot adoptie voor het leven van de adoptanten en dat van het te adopteren kind.

Wanneer het gaat om een eerste begeleide adoptie (”basisvoorbereiding”), moet elke kandidaat deelnemen aan :

- twee informatievergaderingen (8 uur);

- drie collectieve sensibiliseringsvergaderingen (12 uur);

- drie psychologische gesprekken.

Dat zijn acht vergaderingen!

Voor een binnenlandse of interlandelijke intrafamiliale adoptie, moet de kandidaat-adoptant volgende fasen doorlopen :

- een individueel informatiegesprek indien het gaat om een interlandelijke adoptie of een collectieve informatie- of sensibiliseringsvergadering als het gaat om een binnenlandse adoptie;

- twee individuele sensibiliseringsvergaderingen.

Dat zijn drie sessies!

De geschiktheid tot adoptie blijft afhangen van de beoordeling die de jeugdrechter maakt op basis van het maatschappelijk onderzoek dat hij heeft bevolen. Dat maatschappelijk onderzoek behelst op zijn minst twee gesprekken met de Centrale Autoriteit van de gemeenschap.

Het is waar dat de procedure minder zwaar is voor een tweede adoptie. Meent u echter dat die zware voorbereiding nog nodig is voor de kandidaten die al een kind hebben geadopteerd ? Hebben al die vergaderingen nog zin, vooral wanneer het gaat om een tweede adoptie? Is de adoptie van een kind op zich niet de beste voorbereiding?

Bovendien kost de voorbereiding van een adoptie veel geld (de prijs schommelt tussen 375 en 500 euro, naargelang van het type adoptie). Is het verantwoord de ouders opnieuw te doen betalen om een andere voorbereiding te volgen?

Is dit geen discriminatie ten opzichte van de ouders die op natuurlijk wijze een kind krijgen? Zij zijn immers niet verplicht een dergelijke opleiding te volgen.

Waarom de procedure dermate verzwaren en het leven van de kandidaat-adoptanten dermate ingewikkeld maken als ze de nodige bewijzen al hebben geleverd? Bovendien kan de rechter de geschiktheid nog altijd beoordelen op basis van het maatschappelijk onderzoek dat hij kan bevelen?

Vraagt u zich bovendien niet af hoe de kandidaat-adoptanten het feit van een kind te adopteren beleven? Overhandigt u de ouders beoordelingsfiches om de door u aangeboden diensten te verbeteren? Was er al ontevredenheid bij de ouders over uw diensten?

Antwoord ontvangen op 31 maart 2010 :

Het geachte lid vindt hieronder het antwoord op haar vraag:

De verplichte voorbereiding is vastgelegd in het burgerlijk wetboek, meer bepaald in artikel 364-2 voor wat betreft binnenlandse adoptie en in artikel 346-2 voor wat betreft internationale adoptie.

De federale wet legt de basis van dit principe, de Gemeenschappen regelen elk voor zich de modaliteiten ervan.

U geeft in uw vraag een beschrijving van de te volgen procedure inzake voorbereiding in de Franse Gemeenschap. Het is echter zo dat iedere Gemeenschap een eigen procedure heeft uitgewerkt.

Het merendeel van uw vragen heeft betrekking op de voorbereidingsmodaliteiten. Hiervoor kan ik u dan ook alleen maar doorverwijzen naar de bevoegde Gemeenschappen ter zake.

Hetzelfde geldt voor uw vragen met betrekking tot de manier waarop de kandidaat-adoptanten de voorbereiding op de adoptie beleven. De erkenning door de Federale Centrale Autoriteit betreft enkel de internationale adopties en bestaat uit een juridisch onderzoek van de stukken van het dossier na de uitspraak van de adoptie in het buitenland teneinde de adoptie ook in België rechtsgeldig te laten worden. De contacten met de Centrale Federale Autoriteit verlopen hoofdzakelijk tussen overheden en niet rechtstreeks met de kandidaat-adoptanten. "Evaluatiefiches" voor de Centrale Federale Overheid lijken mij dus overbodig.

Wat betreft de voorbereiding zoals deze is vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek:

Om te beginnen gaat het om een objectief gezien andere situatie dan wanneer ouders op natuurlijke wijze een kind krijgen. De bedoeling is om bij de aankomst van deze kinderen te streven naar welzijn en gelijke behandeling. Hiertoe dragen de staatsoverheden de verantwoordelijkheid voor een geboren kind. Zij hebben de opdracht het te beschermen door het toe te vertrouwen aan een gezin, waarbij zij zich er eerst van hebben vergewist dat tussen het kind en dit gezin een familiale en duurzame relatie tot stand kan komen. De voorbereiding is ook van belang ten aanzien van de kandidaat-adoptanten, aangezien een kind adopteren bepaalde specificiteiten inhoudt. Hoewel alle kinderen dezelfde rechten hebben en verdienen om op te groeien in een gezin dat hen in staat stelt zich ten volle te ontplooien, worden zij niet met dezelfde kansen geboren. Adoptiekinderen zijn kinderen die achtergelaten werden en in vele gevallen geconfronteerd zijn geweest met bijzonder moeilijke leefomstandigheden. Over het algemeen verkeren adoptiekinderen vanaf de zwangerschap in moeilijkheden die bijvoorbeeld te maken hebben met de psychische toestand van de moeder (depressie, verwerpen van het kind, zwangerschapsontkenning), of met de fysieke (ondervoeding, gebreken, alcohol- of druggebruik) of sociale (armoede, gebrek aan preventief onderwijs en anticonceptiemiddelen) omstandigheden. Bovendien verloopt de bevalling vaak in moeilijke omstandigheden (prematuur, slechte sociale en/of hygiënische omstandigheden, enz…). Vervolgens krijgt het kind ook niet altijd de nodige zorgen toegediend. Het moet vaak niet één breuk (met de biologische moeder) maar een opeenvolging aan affectieve breuken verwerken vanaf de geboorte tot aan de adoptie. Tegenover deze bijzonderheden, ervaringen en specifieke behoeften moeten de kandidaat-adoptanten specifieke vaardigheden ontwikkelen die hen in staat stellen de bijkomende moeilijkheden aan te pakken die zich kunnen voordoen wanneer men een kind adopteert. Het principe van een verplichte voorbereiding beantwoordt bovendien aan de internationale richtlijnen (onder meer de Conferentie van Den Haag).

Wat betreft uw vraag met betrekking tot de zwaarte van de procedure wil ik u ten slotte meedelen dat ik de kandidaat-adoptanten absoluut van een te zware en lastige procedure wil besparen. Dit is het doel van de artikelen 58 tot 66 van de wet van 30 december 2009 houdende diverse bepalingen inzake Justitie, die op 16 januari 2010 in werking trad. Deze artikelen hebben gezorgd voor een vereenvoudigde, snelle en soepele procedure voor de verlenging van de termijn van het geschiktheidsvonnis inzake adoptie. De kandidaat-adoptanten kunnen voortaan een hernieuwing van hun geschiktheid vragen zonder opnieuw de voorbereidingsprocedure ab initio te moeten volgen, zoals dit voordien het geval was.