Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 4-5730

van Dirk Claes (CD&V) d.d. 7 december 2009

aan de minister van Justitie

Identiteitsfraude - Aantallen - Aanpak

identiteitsbewijs
politie
diefstal
fraude
valsheid in geschrifte
computercriminaliteit
persoonlijke gegevens

Chronologie

7/12/2009Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 8/1/2010)
30/3/2010Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 4-4981

Vraag nr. 4-5730 d.d. 7 december 2009 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De federale politie trekt aan de alarmbel en stelt dat er een duidelijk probleem is inzake de drastische toename van identiteitsfraude in ons land. Steeds meer privégegevens worden misbruikt om een valse identiteit aan te maken en hiermee misdrijven te plegen of bepaalde goederen aan te kopen.

Het zou gaan om verschillende vormen van fraude, het plaatsen van advertenties, dure aankopen, misbruik met kredietkaarten, etc. Het misbruik kan natuurlijk grote juridische en financiële gevolgen hebben voor de gedupeerden. In sommige gevallen is het misbruik te voorkomen als de burger meer attent zou omspringen met zijn eigen persoonsgegevens. De Federal Computer Crime Unit dringt aan op een uitgebreide sensibiliseringscampagne naar het grote publiek om hen attent te maken voor het grote gevaar van identiteitsfraude.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

Is het probleem van de identiteitsfraude u bekend?

Op welke manier gaat u deze problematiek aanpakken?

Heeft u zicht op het aantal gevallen van identiteitsfraude in ons land?

Welke zijn de meest gebruikelijke gevallen van identiteitsfraude die in België worden vastgesteld?

Hoe is de situatie in de ons omliggende landen?

Bent u bereid om in te gaan op de vraag van de Federal Computer Crime Unit om een sensibilseringscampagne te organiseren? Wat zijn de doelstellingen en wanneer plant u dit project?

Antwoord ontvangen op 30 maart 2010 :

1. Het probleem van identiteitsfraude is mij bekend. In de Kadernota Integrale Veiligheid die het kader voor een integraal en geïntegreerd veiligheidsbeleid schetst wordt reeds rekening gehouden met het probleem van identiteitsdiefstal (meer bepaald onder punt 2.4.7 Informaticacriminaliteit). Volgens de Kadernota dienen bij de aanpak van identiteitsfraude, volgens het concept van de “integrale veiligheid”, acties ondernomen te worden op vlak van beeldvorming, preventie en repressie. De nazorg voor slachtoffers en daders mag ook niet over het hoofd gezien worden. Ook in het Nationaal Veiligheidsplan 2008-2011 is identiteitsfraude als één van de prioritair aan te pakken veiligheidsproblemen opgenomen.

Identiteitsfraude is evenwel een complex concept waarvoor geen consensus bestaat omtrent de definitie. Wanneer identiteitsfraude ter sprake komt, blijkt dat verschillende gesprekspartners het niet altijd over hetzelfde feit hebben.

Identiteitsfraude wordt steeds vaker vermeld om een criminele problematiek te omschrijven waarbij de valse identiteit een belangrijke rol speelt. Toch mag dit probleem niet als een probleem worden beschouwd dat door één enkel crimineel fenomeen zou worden veroorzaakt. De omstandigheden waaronder het concept zich ontwikkelt kunnen immers zeer verschillend zijn. Spreken over het "fenomeen" identiteitsfraude zou bijgevolg verkeerd taalgebruik zijn.

Het belang dat op heden naar identiteitsfraude uitgaat wordt veroorzaakt door verschillende factoren. Inzicht hierin volstaat om de context binnen dewelke het concept evolueert en de manier waarop het dient te worden aangepakt beter te vatten.

2. Zoals reeds hierboven werd vermeld, moet het probleem van identiteitsfraude op een integrale en geïntegreerde manier worden aangepakt. Volgens het concept integraal moet er bij de aanpak van identiteitsfraude permanente aandacht zijn voor zowel preventie, repressie als de opvolging van daders en slachtoffers. Deze aanpak moet eveneens geïntegreerd zijn. Met andere woorden de samenwerking van alle betrokken actoren is noodzakelijk om tot een gezamenlijke probleemoplossing te komen.

Binnen de Directie van de bestrijding van de economische en financiële criminaliteit van de Federale Politie (DJF) wordt een conceptuele studie uitgevoerd om de aard en het exacte bereik van identiteitsfraude te bepalen.

Identiteitsfraude zou verschillende feiten omvatten in functie van:

Wat betreft het actieveld, konden vijf domeinen worden bepaald waarin de individuele identiteit van natuurlijke personen kan voorkomen, maar ook het doelwit kan zijn van criminele inbreuken.

Naast het actieveld, kan ook de relatie tussen de dader en de persoon van wie de identiteit wordt overgenomen gevolg hebben op wat onder identiteitsfraude wordt verstaan.

Vanuit strafrechtelijk standpunt, is de situatie al even complex. Het gaat immers niet om een enkel fenomeen, maar om zeer verschillende feiten. In functie van de reeds omschreven situaties, kan de strafrechtelijke aanpak per geval volledig verschillen. Hierover is de studie trouwens nog steeds lopende.

Identiteitsfraude kan niet in het geheel als specifiek fenomeen worden behandeld. Oplichting op het internet kan niet op dezelfde manier als valse documenten worden benaderd. Ieder fenomeen moet afzonderlijk, volgens een specifieke aanpak, worden bestudeerd.

3. De definitie van dit concept stelt problemen. Dit geldt ook voor de uitvoering van de algemene kwantificeerbare aanpak. Deze hangt immers af van de manier waarop rekening wordt gehouden met het beeld van de samenstellende fenomenen. Er kan moeilijk een algemeen beeld van identiteitsfraude als basis gelden, omdat bepaalde fenomenen, zoals fraude bij de werving, niet echt door de politiediensten worden opgevolgd.

4. Documentenfraude (identiteits- en reisdocumenten) en bepaalde vormen van oplichting op internet vormen waarschijnlijk de belangrijkste bestanddelen van het concept. Het beeld is evenwel onvolledig en zou kunnen worden verbeterd door de diepgaande studie van bepaalde fenomenen die niet prioritair door de politiediensten worden behandeld en voor dewelke geen enkel verontrustend teken op heden om een verandering van prioriteiten in deze domeinen vraagt.

Er moet dus worden benadrukt dat het gebrek aan een autonome incriminatie van dit type van fraude de beeldvorming en het in kaart brengen van de omvang van het probleem bemoeilijkt. Aangezien identiteitsfraude niet als misdrijf wordt vermeld in het strafwetboek, is het zeer moeilijk om de omvang van het fenomeen na te gaan in de politionele databank ANG. Momenteel wordt terzake een gedetailleerde analyse verricht met het oog op mogelijke aanpassingen.

5. Er kan geen betrouwbare vergelijking gemaakt worden. Er bestaat immers geen consensus over de definitie van het concept door het gebrek aan betrouwbaarheid van de bestaande beelden.

Wel is het zo dat men in landen zoals het Verenigd Koninkrijk, waar momenteel nog geen identiteitskaart wordt gebruikt, in hogere mate wordt geconfronteerd met identiteitsfraude.

6. (Ter informatie: Volgens de DJF heeft de Federal Computer Crime Unit (FCCU) geen dergelijke vraag gesteld.)

Aangezien het fenomeen zich uitstrekt over zoveel zeer diverse domeinen, is het onrealistisch te denken dat de Belgische overheid met een sensibiliseringscampagne het probleem kan oplossen. Toch mag bij de bestrijding van identiteitsdiefstal het preventieve luik zeker niet over het hoofd gezien worden.

Het is aan alle betrokken partijen, elk in zijn domein, om hun gebruikers regelmatig te wijzen op de mogelijkheden tot identiteitsmisbruik en op de correcte manier van handelen.

Van haar zijde heeft de Belgische overheid in december 2008 de website www.checkdoc.be gelanceerd die aan elke gebruiker toelaat om valse Belgische identiteitsdocumenten te detecteren op basis van de documentnummers. In het kader van dit project werd eveneens een centraal meldpunt in het leven geroepen. De helpdesk DOC STOP biedt elke Belg de mogelijkheid om, waar ook ter wereld, 24 uur op 24, het verlies of de diefstal van zijn identiteits- of reisdocumenten te melden en deze te blokkeren. Hiervoor kan men terecht op het gratis nummer 00800 2123 2123.

Bron: Directie van de bestrijding van de economische en financiële criminaliteit van de Federale Politie (DJF) en de websites http://www.checkdoc.be en http://www.docstop.be