Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 4-5395

van Paul Wille (Open Vld) d.d. 7 december 2009

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken en Institutionele Hervormingen

Afghanisten - Irak - Central Intelligence Agency (CIA) - Foltertechnieken

Afghanistan
Irak
oorlog
krijgsgevangene
Verenigde Staten
terrorisme
foltering
geheime dienst
Internationaal Straftribunaal

Chronologie

7/12/2009Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 8/1/2010)
21/1/2010Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 4-4248

Vraag nr. 4-5395 d.d. 7 december 2009 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De Verenigde Staten hebben het Rode Kruis ingelicht over de identiteit van gevangenen die ze tot dusverre in het geheim vasthielden en houden in Afghanistan en Irak. Dit werd bevestigd door officiële woordvoerders van het Pentagon.

Dit is voor het Amerikaanse ministerie van Defensie een vrij radicale ommezwaai.

Het Rode Kruis trachtte onder de regering Bush tevergeefs informatie te krijgen over mensen die geheim werden vastgehouden. De Amerikanen weigerden informatie te geven omdat 'dan antiterroristische missies in gevaar zouden komen'.

Ook werd er opvallend veel details gepubliceerd over de vermeende ondervragingstechnieken, zeg maar foltertechnieken. Dreigen met draaiende boormachines en geweren, nepexecuties en de beruchte waterboarding-techniek zijn enkele voorbeelden. Ronduit schrijnend zijn de valse executies waarbij tijdens het verhoor in een nabije kamer de executie van een andere gevangene werd geënsceneerd, afgerond met een geweerschot. Een dergelijke mentale terreur maakt een verdachte zo bang dat hij zeker iets 'lost'. Opvallend is dat het bedreigen van een gevangene met de 'imminente dood' in de Verenigde Staten wettelijk is verboden.

Newsweek, die publiceerde over deze gang van zaken, baseert zich op een rapport dat eind augustus door de Central Intelligence Agency wordt vrijgegeven. Dat lijvige rapport, opgesteld in 2004, maakt volgens Newsweek melding van vele schijnexecuties. Het document werd destijds niet vrijgegeven onder druk van hoge militaire en politieke functionarissen in de regering-Bush.

Gezien het korte voorgaande kader, volgende vragen:

1. Wat is uw reactie op dit bericht?

2. Zijn er contacten geweest met het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse zaken of met het pentagon, over de mogelijkheid van geheime gevangen met de Belgische nationaliteit die dergelijke folteringen ondergingen? Of met een dubbele nationaliteit waarbij ook de Belgische die dergelijke folteringen ondergingen? Zo ja, over hoeveel personen gaat het? Zo nee, heeft de Minister proactief gecheckt of dit het geval is? Zo nee, is de Minister van plan dit te doen?

3. Kan de Minister zodra zijn beleidscel over dit rapport beschikt, dit document communiceren aan mij? Zo nee, waarom niet?

4. Heeft u de afgelopen weken overleg gepleegd met buitenlandse collega's rond deze CIA-praktijken? Wat waren hierbij de conclusies? Zo nee, vindt de Minister het opportuun om tot een gezamenlijk Europees standpunt te komen aangaande dergelijke praktijken?

5. Is de Minister bereid om samen met andere Europese en niet-Europese collega's via de veiligheidsraad en andere VN-organen aan te dringen op de ondertekening door de VS van de statuten van het Internationaal Strafhof?

6. Is de Minister bereid om samen met andere Europese collega's tot een gezamenlijk signaal te komen, en zo aan te dringen op de ondertekening door de VS van de statuten van het Internationaal Strafhof? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kan de Minister duidelijk communiceren over de inhoud van mogelijke gesprekken hieromtrent?

7. Geeft de regering Obama garanties dat deze praktijken ondertussen gestopt zijn?

Antwoord ontvangen op 21 januari 2010 :

1. Het spreekt voor zich dat ik als regeringslid van een democratisch land dat de fundamentele waarden van elke rechtstaat onderschrijft, gekant ben tegen praktijken zoals door Newsweek beschreven. Terrorismebestrijding houdt in dat in ieder geval de rechten van de mens in acht worden genomen.

2. Ik heb geen weet van geheime gevangenen met de Belgische of de dubbele nationaliteit.

3. De heer Wille wijst er zelf op dat het door hem aangehaalde rapport van de CIA op 26 augustus 2009 in Newsweek magazine verscheen. Dit rapport van 2004 werd niet vrijgegeven voor publicatie. Ik heb er dus net als hij kennis van genomen in de vorm waarin het verscheen.

4. De Europese Unie heeft een duidelijk standpunt met betrekking tot de eerbiediging van de rechten van de mens. De huidige Amerikaanse regering lijkt vastbesloten te zijn de praktijken uit het verleden te onderzoeken. Er bestaat trouwens een passend dialoogforum waar de Verenigde Staten van Amerika en de Europese Unie de juridische beginselen kunnen bespreken die van toepassing zijn op terrorismebestrijding (COJUR-COTER). De deskundigen op het stuk van internationaal publiekrecht van de lidstaten deelden aan de Raad van Europa (CAHDI) trouwens mee dat ze bezorgd zijn over de geheime detentiecentra en ze hekelden bepaalde methodes voor de ondervraging van gevangenen.

5. Het beleid van de Verenigde Staten ten aanzien van de bekrachtiging van de statuten van het Internationaal Strafhof wordt momenteel herzien (« review process »). Tijdens de verkiezingscampagne kondigde kandidaat Obama aan dat hij belang zou hechten aan de feitelijke verwezenlijkingen van het Hof.