SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2014-2015 Zitting 2014-2015
________________
8 janvier 2015 8 januari 2015
________________
Question écrite n° 6-364 Schriftelijke vraag nr. 6-364

de Martine Taelman (Open Vld)

van Martine Taelman (Open Vld)

au ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Surveillance électronique - Peine autonome Elektronisch toezicht - Autonome straf 
________________
peine de substitution
sanction pénale
exécution de la peine
vervangende straf
strafsanctie
voltrekking van de straf
________ ________
8/1/2015Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 12/2/2015)
7/4/2015Antwoord
8/1/2015Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 12/2/2015)
7/4/2015Antwoord
________ ________
Question n° 6-364 du 8 janvier 2015 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-364 d.d. 8 januari 2015 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

En vue de diversifier les peines, la surveillance électronique entre autres a été instaurée sous la précédente législature comme peine autonome.

Dans une première phase, l'objectif serait de faire coexister la surveillance électronique en tant que peine autonome et la circulaire sur la surveillance électronique pour les peines inférieures à trois ans.

Cela nécessite une adaptation de la circulaire pour éviter que celui qui ne respecte pas les conditions du port d'un bracelet électronique en tant que peine autonome et se voit infliger une peine de substitution ne reçoive à nouveau un bracelet électronique en vertu de la circulaire.

La circulaire doit exclure les peines d'emprisonnement de substitution à la surveillance électronique en tant que peine autonome.

Par ailleurs, il me paraît également opportun de faire correspondre les catégories d'exclusion de la circulaire avec les catégories fixées dans la loi (article 37bis du Code pénal).

La législation à ce sujet est toujours fédérale mais l'exécution est confiée aux Communautés; il s'agit donc d'une compétence transversale des Communautés.

1. Les adaptations sont-elles déjà planifiées ? Si oui, le ministre peut-il en expliquer le calendrier et les modalités ?

2. Le ministre soutient-il la diversification de l'arsenal des peines? Compte-t-il faire entrer en vigueur la surveillance électronique comme peine autonome le plus rapidement possible? Peut-il expliquer?

 

In het kader van de straffendifferentiatie werd tijdens de vorige zittingsperiode onder meer het elektronisch toezicht als autonome straf ingevoerd.In een eerste fase zou het de bedoeling zijn dat het elektronisch toezicht als autonome straf en de omzendbrief over elektronisch toezicht voor straffen onder drie jaar nog tijdelijk naast elkaar bestaan.In dat geval is een aanpassing van de omzendbrief vereist om te vermijden dat iemand die de voorwaarden voor het dragen van een enkelband als autonome straf niet naleeft en een vervangende gevangenisstraf krijgt, opnieuw een enkelband zou krijgen op basis van de omzendbrief.

In de omzendbrief moeten vervangende gevangenisstraffen voor elektronisch toezicht als autonome straf uitgesloten worden.

Daarnaast lijkt het mij ook opportuun om de uitsluitingscategorieën in de omzendbrief af te stemmen op de categorieën die in de wet zijn vastgelegd (artikel 37bis van het Strafwetboek).

De wetgeving hieromtrent is nog steeds federaal, maar de uitvoering moet door de Gemeenschappen geschieden; het gaat dus om een transversale bevoegdheid van de Gemeenschappen.

1. Zijn de aanpassingen al gepland? Zo ja, kan de minister het tijdspad en de modaliteiten toelichten? 2. Steunt de minister de differentiatie van het straffenarsenaal? Streeft hij ernaar om het elektronisch toezicht al autonome straf zo spoedig mogelijk in werking te laten treden? Kan hij dat toelichten?

 
Réponse reçue le 7 avril 2015 : Antwoord ontvangen op 7 april 2015 :

1) & 2) Sous la législature précédente, la différenciation de l'arsenal des peines a été poursuivie avec la surveillance électronique et la probation en tant que peines autonomes. L'accord de gouvernement actuel continue sur cette voie. À cet égard, il précise ce qui suit : « Le gouvernement examinera de quelle manière la palette des peines peut être complétée par de nouvelles sanctions, telles que la confiscation à titre principal. »

À long terme, il faudra aller plus loin en déterminant comment, dans le cadre de cette différenciation plus poussée des peines principales, celles-ci pourraient également être elles-mêmes intégrées en tant que « véritables » peines principales dans certaines incriminations. Ce processus est également annoncé comme tel dans l'accord de gouvernement : « En outre, une réflexion approfondie concernant la peine appropriée à prévoir pour les infractions de moindre gravité sera menée avec comme objectif final de remplacer dans le Code pénal la peine d'emprisonnement par une peine de travail, une peine de surveillance électronique ou la probation autonome afin d'utiliser effectivement la peine de prison comme remède ultime. Pour les infractions les plus graves, la peine de prison est dans chaque cas maintenue. »

En ce qui concerne l'entrée en vigueur rapide de la surveillance électronique en tant que peine autonome, il faut se rappeler la sixième réforme de l'État et, en particulier, la communautarisation des maisons de justice depuis le 1er janvier 2015. Les maisons de justice sont un partenaire important pour ce qui concerne l'exécution des peines alternatives.

L'entrée en vigueur de la peine de probation autonome, telle qu’elle était prévue pour le 1er décembre 2014, a été reportée au 1er décembre 2015 par la loi du 26 novembre 2014 modifiant, en ce qui concerne l'entrée en vigueur, la loi du 8 mai 2014 modifiant les articles 217, 223, 224 et 231 du Code judiciaire. Ce report a été jugé nécessaire, d'une part, en raison de l'impact de la peine de probation autonome sur la capacité d'exécution des maisons de justice dont on ne pouvait pas attendre, vu la sixième réforme de l'État, qu'elles puissent prendre dans ce délai toutes les mesures pour garantir une mise en œuvre efficiente de cette nouvelle peine et, d'autre part, pour permettre la concertation au sein des nouvelles structures de concertation prévues dans l'accord de coopération du 17 décembre 2013 entre l'État fédéral, la Communauté flamande, la Communauté française et la Communauté germanophone relatif à l'exercice des missions des maisons de justice.

La surveillance électronique en tant que peine autonome, pour laquelle la loi du 7 février 2014 instaurant la surveillance électronique comme peine autonome dispose qu’elle entrera en vigueur à une date à fixer par le Roi, se trouve dans une situation similaire. Depuis le 1er janvier 2015, il existe deux centres de surveillance électronique : un pour la Communauté flamande et un pour la Communauté française. La Communauté germanophone se ralliera pour le suivi de la surveillance électronique à l'une ou l'autre Communauté et travaillera sur la base d'accords bilatéraux. Le 10 décembre 2014, les trois ministres compétents ont signé un accord concernant la gestion de la surveillance électronique en Belgique. Cet accord constitue une base solide pour l'avenir. La collaboration entre les Communautés présente un avantage en termes d'efficience et de réduction des coûts. Un contrat commun sera établi pour ce qui concerne le matériel (bracelets, boîtiers, etc.) et le programme SISET (base de données). La signature par les trois ministres concernés formalise l'intérêt de la collaboration dans le cadre de la gestion de la surveillance électronique. Aucun arrêté royal portant la mise en vigueur n'a encore été pris afin que l'entrée en vigueur de la nouvelle peine puisse se dérouler en toute efficience dans ce nouveau contexte. L'entrée en vigueur de la surveillance électronique en tant que peine autonome et les adaptations nécessaires à la circulaire feront également l'objet d'une concertation au sein des nouvelles structures de concertation et de la Conférence interministérielle pour les maisons de justice.

Il n’y a pas encore, pour l'instant, de timing concret, mais tous les intéressés œuvrent à la réalisation des conditions connexes afin que les nouvelles peines alternatives puissent entrer en vigueur dans les plus brefs délais.

1) & 2) Onder de vorige legislatuur werd de reflectie over de differentiatie van het straffenarsenaal verder gezet met het elektronisch toezicht als autonome straf en met de probatie als autonome straf. In het huidige regeerakkoord wordt deze weg verder ingeslagen. Zo staat hierover in het regeerakkoord het volgende : « De regering zal onderzoeken op welke wijze het straffenpalet kan worden aangevuld met nieuwe straffen, zoals de verbeurdverklaring als hoofdstraf. »

Op langere termijn dient er een stap verder gegaan te worden, door na te gaan hoe in deze verdere differentiatie van hoofdstraffen, de hoofdstraffen ook als « echte » hoofdstraffen in bepaalde strafbaarstellingen zelf kunnen opgenomen worden. Dit wordt ook als dusdanig aangekondigd in het regeerakkoord : « Daarnaast wordt er ernstig gereflecteerd over de gepaste straf voor lichtere misdrijven, met als einddoel de gevangenisstraf in het strafwetboek op bepaalde plaatsen te vervangen door een werkstraf, straf onder elektronisch toezicht of autonome probatie, teneinde de gevangenisstraf werkelijk als ultimum remedium te gebruiken. Voor de zwaarste misdrijven blijft de gevangenisstraf in elk geval behouden. »

Inzake de snelle inwerkingtreding van het elektronisch toezicht als autonome straf, dient de zesde Staatshervorming in herinnering gebracht te worden en wel, meer bepaald, de communautarisering van de justitiehuizen en dit sinds 1 januari 2015. De justitiehuizen zijn een belangrijke partner voor wat betreft de uitvoering van de alternatieve straffen.

De inwerkingtreding van de autonome probatiestraf, zoals voorzien op 1 december 2014 - door de wet van 26 november 2014 tot wijziging van de wet van 8 mei 2014 tot wijziging van de artikelen 217, 223, 224 en 231 van het Gerechtelijk Wetboek werd uitgesteld tot en met 1 december 2015. Dit uitstel werd nodig geacht, enerzijds omwille van de impact van de autonome probatiestraf op de uitvoeringscapaciteit van de justitiehuizen van dewelke, gelet op de zesde Staatshervorming, niet kon worden verwacht dat zij in dat tijdsbestek alle maatregelen konden nemen om een efficiënte tenuitvoerlegging van deze nieuwe straf te verzekeren en anderzijds om toelaten te laten overleg te plegen in de nieuwe overlegstructuren die zijn voorzien in het samenwerkingsakkoord van 17 december 2013 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap met betrekking tot de uitoefening van de opdrachten van de justitiehuizen.

Het elektronisch toezicht als autonome straf, voor dewelke artikel 16 van de wet van 7 februari 2014 tot invoering van het elektronisch toezicht als autonome straf bepaalt dat de inwerkingtreding zal plaatsvinden op een door de Koning te bepalen datum, bevindt zich in een gelijkaardige situatie. Sinds 1 januari 2015 bestaan er twee centra voor elektronisch toezicht : één voor de Vlaamse en één voor de Franse Gemeenschap. De Duitstalige Gemeenschap zal zich voor de opvolging van het elektronisch toezicht aansluiten bij de ene of de andere Gemeenschap en zal werken op basis van bilaterale akkoorden. Op 10 december 2014 ondertekende de drie bevoegde ministers een akkoord aangaande het beheer van het elektronisch toezicht in België. Dit akkoord vormt een stevige basis voor de toekomst. Samenwerking tussen de Gemeenschappen biedt een voordeel in termen van efficiëntie en kostenbesparingen. Er zal een gemeenschappelijk contract worden opgesteld met betrekking tot het materiaal (enkelbanden, boxen, enz.) en voor het programma SISET (gegevensbestand). De ondertekening door de drie betrokken ministers formaliseert het belang van de samenwerking in het kader van het beheer van het elektronisch toezicht. Teneinde een inwerkingtreding van de nieuwe straf in deze nieuwe context in alle efficiëntie te laten verlopen, werd nog geen koninklijk besluit tot inwerkingtreding genomen. De inwerkingtreding van elektronisch toezicht als autonome straf en de nodige aanpassingen aan de omzendbrief zullen eveneens het voorwerp uitmaken van overleg in de nieuwe overlegoverlegstructuren en de Interministeriële Conferentie voor justitiehuizen.

Er is vooralsnog geen concrete timing voorhanden, maar alle betrokkenen werken aan de realisatie van de noodzakelijke randvoorwaarden, teneinde de nieuwe alternatieve straffen zo spoedig mogelijk in werking te kunnen laten treden.