SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2017-2018 Zitting 2017-2018
________________
19 octobre 2017 19 oktober 2017
________________
Question écrite n° 6-1590 Schriftelijke vraag nr. 6-1590

de Christie Morreale (PS)

van Christie Morreale (PS)

au ministre des Classes moyennes, des Indépendants, des PME, de l'Agriculture, et de l'Intégration sociale

aan de minister van Middenstand, Zelfstandigen, KMO's, Landbouw en Maatschappelijke Integratie
________________
Glyphosate - Présence dans les aliments - Agence fédérale de sécurité de la chaîne alimentaire (AFSCA) - Contrôles - Résultats - Pratiques agricoles dangereuses - Autorisations Glyfosaat - Aanwezigheid in voedingsmiddelen - Federaal Agenschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV)- Controles - Resultaten - Gevaarlijke landbouwpraktijken - Toelatingen 
________________
pesticide
herbicide
produit phytosanitaire
résidu de pesticide
produit alimentaire
substance cancérigène
substance dangereuse
risque sanitaire
Agence fédérale pour la sécurité de la chaîne alimentaire
verdelgingsmiddel
onkruidverdelger
fytosanitair product
residu van bestrijdingsmiddel
voedingsproduct
kankerverwekkende stof
gevaarlijke stof
gevaren voor de gezondheid
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
________ ________
19/10/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 24/11/2017)
27/11/2017Antwoord
19/10/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 24/11/2017)
27/11/2017Antwoord
________ ________
Question n° 6-1590 du 19 octobre 2017 : (Question posée en français) Vraag nr. 6-1590 d.d. 19 oktober 2017 : (Vraag gesteld in het Frans)

En mars 2015, quelques mois avant que l'autorisation européenne du glyphosate n'expire, des experts du Centre international de recherche sur le cancer (CIRC) l'ont classé comme « probablement cancérogène » pour les humains. De nombreux scientifiques et des organisations non gouvernementales (ONG), rejoints par certains États membres, demandent la non ré-autorisation de cette molécule dangereuse. Avant le 15 décembre 2017, la Commission européenne devra trancher.

Récemment, l'ONG française « Générations futures » s'est penchée sur les résidus de glyphosate dans l'alimentation humaine. En effet, comme plusieurs études l'ont déjà démontré, on détecte des résidus de glyphosate dans les urines. Nous semblons donc être particulièrement soumis à cette substance, un herbicide, qui ne devrait pourtant pas être présent dans notre alimentation.

Cette étude révèle que sept céréales de petit déjeuner sur les huit analysées contiennent du glyphosate (soit 87,5 %), sept légumineuses sur les douze analysées en contiennent (soit 58,3 %), deux pâtes alimentaires sur sept en contiennent (soit 28,5 %) et qu'aucun des trois autres produits à base de céréales (petits pains secs, biscottes) n'en contenait.

Dernièrement, des traces de glyphosate ont été découvertes dans des pots de crème glacée de la marque américaine Ben&Jerry's disponibles sur le marché européen, selon le docteur John Fagan qui a mené les tests pour le Health Research Institute (HRI).

L'ensemble de ces questions relève de la compétence du Sénat dans la mesure où elles concernent une matière fédérale qui a une influence sur les compétences des entités fédérées en matière d'agriculture, de santé publique, d'environnement, de bien-être, etc.

1) Le récent scandale de contamination des œufs au fipronil a mis en lumière que l'Agence fédérale de sécurité de la chaîne alimentaire (AFSCA) ne teste pas la présence de substances interdites ou qui ne sont pas censées être détectées. Un contrôle de l'AFSCA est-il effectué par rapport à la présence de glyphosate dans les aliments ? Si oui, quels sont les taux constatés ? Des tests sur ces aliments précis ont-ils été effectués par l'AFSCA ? Ces aliments ont-ils été retirés du marché ?

2) Enfin, comment expliquer la présence d'un herbicide dans ces produits, et donc la contamination de nos denrées alimentaires ? Des pratiques agricoles dangereuses en termes de contamination, telle que la dessication (c'est-à-dire la technique qui consiste à pulvériser de l'herbicide sur des cultures avant la récolte pour que la plante concentre son énergie à la production des graines), sont-elles toujours autorisées et pratiquées en Belgique ?

 

In maart 2015, enkele maanden voor de toelating voor glyfosaat verviel, hebben onderzoekers van het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) de stof gerangschikt als “waarschijnlijk kankerverwekkend” voor mensen. Heel wat wetenschappers en niet gouvernementele organisaties (ngo's), evenals sommige lidstaten dringen erop aan om de toelating van deze gevaarlijke molecule niet te verlengen. De Europese Commissie moet voor 15 december 2017 de knoop doorhakken.

Onlangs heeft de Franse ngo “Générations futures” het probleem van de residuen van glyfosaat in voeding voor mensen behandeld. Men heeft inderdaad, zoals vele onderzoeken al hebben aangetoond, residuen van glyfosaat in urine ontdekt. Blijkbaar zijn we dus aan deze stof blootgesteld; een onkruidverdelger die nochtans niet in onze voeding zou mogen voorkomen.

Dit onderzoek toont aan dat zeven van de acht onderzocht ontbijtgranen glyfosaat bevatten ( 87,5%). Dat geldt ook voor zeven van de twaalf peulvruchten (58,3%), en twee pasta’s op zeven ( 28,5%). Geen enkel van de drie andere producten op basis van granen (toastjes, koekjes) bevatten glyfosaat.

Volgens dokter John Fagan, die onderzoek heeft gedaan voor het Health Research Institute (HRI), werden onlangs sporen van glyfosaat ontdekt in potjes ijsroom van het Amerikaanse merk Ben&Jerry’s, die op de Europese markt worden verkocht.

Deze aangelegenheid valt onder de bevoegdheid van de Senaat aangezien het een federale materie is die een invloed heeft op de bevoegdheden van de deelstaten inzake landbouw, volksgezondheid, leefmilieu, welzijn, enzovoort.

1) Het recente schandaal van met fipronil besmette eieren bracht aan het licht dat het Federaal Agenschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) geen testen uitvoert op de aanwezigheid van verboden stoffen of stoffen die niet worden verwacht te worden gedetecteerd. Controleert het FAVV op de aanwezigheid van glyfosaat in voedingsmiddelen? Zo ja, welke gehaltes werden vastgesteld? Voert het FAVV testen uit op deze voedingsstoffen? Werden deze voedingsstoffen uit de handel gehaald?

2) Tot slot, hoe wordt de aanwezigheid van een onkruidverdelger in deze producten, en dus de verontreiniging van onze voedingsmiddelen, verklaard? Worden gevaarlijke en vervuilende landbouwpraktijken, zoals de techniek om onkruidverdelgers voor de oogst op gewassen te verstuiven zodat de energie van de plant naar het produceren van graan gaat, in België nog altijd toegelaten en toegepast?

 
Réponse reçue le 27 novembre 2017 : Antwoord ontvangen op 27 november 2017 :

1) Dans le cadre de son programme de contrôle, l’Agence fédérale de sécurité de la chaîne alimentaire (AFSCA) analyse bien la présence potentielle de glyphosate dans des denrées alimentaires. À l’instar des autres substances contrôlées, dès lors qu’un produit dépasse les limites maximales en résidus de pesticides (LMR) telles que définies au niveau européen, il est bien entendu immédiatement retiré du marché.

Ces trois dernières années (de 2015 à ce jour), 520 échantillons de denrées alimentaires ont été analysés afin de détecter la présence de glyphosate. À l’exception d’un échantillon de farine de céréales qui ne respectait pas la LMR et qui a été retiré du commerce, tous les échantillons analysés étaient conformes aux seuils fixés au niveau européen.

2) La présence de résidus de glyphosate dans les céréales et les légumineuses est strictement réglementée. Les limites maximales en résidus (maximum residue levels – LMR) ont été fixées pour ces denrées en application d’un règlement européen (il s’agit du règlement (CE) n° 396/2005 concernant les limites maximales applicables aux résidus de pesticides présents dans ou sur les denrées alimentaires et les aliments pour animaux d'origine végétale et animale). Un usage pour lequel la LMR dépasserait la limite toxicologique est bien entendu formellement interdit.

En Belgique, contrairement à d’autres pays, le glyphosate n’a jamais été autorisé à des fins de contrôle du moment de la récolte ou d’optimisation du battage. Certes, ce produit était parfois utilisé jusqu’il y a peu pour lutter contre les adventices en fin de cycle de certaines cultures (céréales, légumineuses).

Le Comité d’agréation s’est néanmoins penché sur la question fin août 2016. La bonne pratique agricole ayant évolué et les herbicides autorisés pour désherber la culture semée étant actuellement suffisamment variés, tous les usages pré-récoltes ont été retirés des autorisations de produits phytopharmaceutiques à base de glyphosate.

1) In het kader van zijn controleprogramma analyseert het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) wel degelijk de mogelijke aanwezigheid van glyfosaat in levensmiddelen. Naar het voorbeeld van andere gecontroleerde stoffen, wordt een product onmiddellijk uit de handel genomen wanneer het de maximale residulimieten (MRL) voor pesticiden, zoals gedefinieerd op Europees niveau, overschrijdt.

Tijdens de voorbije drie jaar (van 2015 tot op heden) werden 520 monsters van levensmiddelen geanalyseerd om de aanwezigheid van glyfosaat te detecteren. Met uitzondering van één monster van meel van granen dat niet-conform was met de MRL en uit de handel werd gehaald, waren alle geanalyseerde monsters conform de drempels die op Europees niveau zijn vastgelegd.

2) De aanwezigheid van glyfosaatresiduen in granen en peulvruchten is strikt gereglementeerd. In toepassing van een Europese verordening werden de maximale residulimieten (maximum residue levels – MRL) vastgesteld (het gaat om verordening (EG) nr. 396/2005 tot vaststelling van maximumgehalten aan bestrijdingsmiddelenresiduen in of op levensmiddelen en diervoeders van plantaardige en dierlijke oorsprong). Een toepassingswijze waarvoor de MRL de toxicologische grenswaarde zou overschrijden, wordt natuurlijk formeel verboden.

In België, in tegenstelling tot andere landen, is glyfosaat nooit toegelaten geweest om het oogsttijdstip te beïnvloeden of om het dorsen te optimaliseren. Het klopt dat dit product soms tot voor kort gebruikt werd voor de onkruidbestrijding op het einde van de groeicyclus van sommige teelten (graangewassen, peulvruchten).

Het Erkenningscomité heeft zich eind augustus 2016 toch over deze vraag gebogen. Aangezien de goede landbouwpraktijken geëvolueerd zijn en de verscheidenheid aan herbiciden om een ingezaaide teelt onkruidvrij te houden vandaag voldoende groot is, de toepassingen vóór de oogst te schrappen uit toelatingen van gewasbeschermings middelen op basis van glyfosaat.