SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2016-2017 Zitting 2016-2017
________________
26 septembre 2017 26 september 2017
________________
Question écrite n° 6-1554 Schriftelijke vraag nr. 6-1554

de Christie Morreale (PS)

van Christie Morreale (PS)

au ministre des Classes moyennes, des Indépendants, des PME, de l'Agriculture, et de l'Intégration sociale

aan de minister van Middenstand, Zelfstandigen, KMO's, Landbouw en Maatschappelijke Integratie
________________
Amitraze - Toxicité - Risques de contamination - Utilisation dans des élevages aux Pays-Bas - Tests éventuels de l'Agence fédérale pour la sécurité de la chaîne alimentaire (AFSCA) - Produits contaminés éventuellement commercialisés en Belgique Amitraz - Toxiciteit - Risico op besmetting - Gebruik in de veehouderij in Nederland - Eventuele tests door het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen(FAVV) - Eventuele verkoop van besmette producten in België 
________________
insecticide
élevage intensif
substance toxique
pollution des aliments
Agence fédérale pour la sécurité de la chaîne alimentaire
produit phytosanitaire
insecticide
intensieve fokkerij
giftige stof
verontreiniging van voedingsmiddelen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
fytosanitair product
________ ________
26/9/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 26/10/2017)
23/10/2017Antwoord
26/9/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 26/10/2017)
23/10/2017Antwoord
________ ________
Question n° 6-1554 du 26 septembre 2017 : (Question posée en français) Vraag nr. 6-1554 d.d. 26 september 2017 : (Vraag gesteld in het Frans)

Alors que nous ne disposons pas encore de toutes les réponses dans le scandale des œufs contaminés, nous apprenions le mercredi 23 août 2017 que la ministre de la Santé des Pays-Bas, Edith Schippers, et le secrétaire d'État aux Affaires économiques, Martjin van Dam, ont révélé, dans une lettre adressée au Parlement européen, qu'outre le fipronil, un autre insecticide, l'amitraze, avait été utilisé dans un élevage bovin et avicole néerlandais. Le produit aurait été fourni par la société néerlandaise ChickFriend, déjà à l'origine du traitement contre le pou rouge contenant du fipronil.

À l'heure actuelle, il semblerait qu'aucune information relative à la présence éventuelle de ce second insecticide dans les ovoproduits venant des Pays-Bas n'ait été communiquée à la Commission européenne.

L'ensemble de ces questions relève de la compétence du Sénat dans la mesure où elles concernent une matière fédérale qui a une influence sur les compétences des entités fédérées en matière d'agriculture, d'économie, de santé publique, d'environnement, de bien-être, etc.

1) L'Agence fédérale pour la sécurité de la chaîne alimentaire (AFSCA) effectue-t-elle des tests pour détecter la présence de cet insecticide ? Des produits contaminés en provenance des Pays-Bas auraient-ils été commercialisés chez nous ? Doit-on craindre une crise sanitaire comme celle relative au fipronil ?

2) Enfin, ce produit est-il interdit en tant que biocide ? Quels en sont les usages autorisés ? Comment expliquer son éventuelle utilisation sur notre territoire et chez nos voisins ?

3) Pouvez-vous également m'apporter des éclaircissements par rapport à la toxicité de cet insecticide ?

 

We beschikken nog niet over alle antwoorden in de eierencrisis, maar we vernamen op woensdag 23 augustus 2017 dat de Nederlandse minister van Volksgezondheid, Edith Schippers, en staatssecretaris van Economische Zaken Martijn van Dam in een brief gericht aan het Europees Parlement hebben bekendgemaakt dat naast fipronil ook een ander insecticide, amitraz, was gebruikt in Nederlandse runder- en kippenbedrijven. Het product zou zijn geleverd door het Nederlandse bedrijf ChickFriend, dat ook al verantwoordelijk was voor het gebruik van fipronil voor de bestrijding van bloedluis.

Er werd blijkbaar geen enkele informatie over de eventuele aanwezigheid van dat tweede bestrijdingsmiddel in eierproducten afkomstig uit Nederland gemeld aan de Europese Commissie.

Al deze vragen vallen binnen de bevoegdheid van de Senaat omdat ze gaan over een federale materie die van invloed is op de bevoegdheden van de deelstaten inzake landbouw, economie, volksgezondheid, milieu, welzijn, enz.

1) Voert het Federaal Agenstschap voor de veiligheid van de voedselketen tests uit om de aanwezigheid van dit insectendodend middel op te sporen? Werden er bij ons besmette producten uit Nederland verkocht? Moeten we vrezen voor een gezondheidscrisis zoals in het geval van fipronil?

2) Is dit product als biocide verboden? Voor welk gebruik is het product toegelaten? Hoe valt het eventuele gebruik ervan bij ons en bij onze buren te verklaren?

3) Kunt u de toxiciteit van dit bestrijdingsmiddel toelichten?

 
Réponse reçue le 23 octobre 2017 : Antwoord ontvangen op 23 oktober 2017 :

1) La recherche de résidus d’amitraze fait partie du programme d’analyses annuel de l’Agence fédérale de sécurité de la chaîne alimentaire (AFSCA) depuis de nombreuses années pour les végétaux (1 569 analyses réalisées en 2016) et depuis 2016 dans différentes espèces animales (dans le miel et le foie, 144 analyses réalisées en 2016). Aucune détection de cette substance n’a été observée. Dans le cadre de la problématique Fipronil, outres les analyses déjà programmées en 2017, l’AFSCA a également élargi ses recherches à la présence de résidus d’amitraze dans des échantillons d’œufs, de viande de volailles et d’ovoproduits. Aucune détection d’amitraze n’a été observée dans ces derniers. En marge de cette initiative belge, la Commission européenne a demandé à tous les États membres de réaliser un monitoring des œufs et de la viande / graisse de volailles d’ici fin novembre 2017. Douze molécules font l’objet de ce monitoring, dont l’amitraze. La Belgique n’a reçu aucune information des Pays-Bas faisant état de la distribution en Belgique de denrées alimentaires d’origine animale contenant des résidus d’amitraze.

2) L’amitraze est interdit en tant que produit phytopharmaceutique en Europe depuis 2004. Ce produit n’est pas non plus autorisé comme biocide. L’amitraze est par contre autorisé comme médicament vétérinaire chez les animaux producteurs d’aliments (bovins, ovins, caprins, porcins et abeilles) en Europe. À l’heure actuelle, en Belgique, seul un médicament vétérinaire à base d’amitraze est sur la marché (Taktic, à utiliser en spray ou par immersion, destiné aux bovins, ovins et porcins, y compris les animaux producteurs de lait destiné à la consommation humaine). Pour ces usages, un délai d’attente très strict entre le moment de l’utilisation du produit et l’entrée des animaux traités, ou de leurs produits, dans la chaîne alimentaire doit notamment être respecté pour protéger la santé des consommateurs. En conformité avec la législation européenne, un médicament vétérinaire à base d’amitraze peut également être administré à des volailles à condition de respecter les critères dits de la « cascade » :

– il n’y a pas d’alternative thérapeutique disponible pour l’espèce cible ou l'affection concernées ;

– il s'agit d'un traitement indispensable afin d’éviter des souffrances inacceptables ;

– il s'agit d'une situation exceptionnelle.

Le vétérinaire est entièrement responsable de l'application du système de la cascade. L’utilisation du médicament se fait exclusivement sous sa responsabilité.

3) La toxicité orale de l’amitraze est considérée comme faible à modérée. En cas d’intoxication aigüe, les symptômes suivants peuvent être observés : léthargie, hyperexitabilité, dépression du système nerveux central et hypothermie. Les études toxicologiques démontrent que l’amitraze et ses métabolites ne sont ni génotoxiques, ni carcinogènes. La dose aiguë de référence fixée pour l’amitraze est de 0,01 mg / kg de poids vif (= kg de poids corporel du consommateur). Pour un consommateur de 60 kg, cela signifie qu’au-delà d’une consommation de 0,6 mg d’amitraze sur une courte période (un repas ou un jour), un effet sur la santé ne peut être exclu. La dose journalière acceptable de l’amitraze a été fixée à 0,003 mg / kg de poids vif. Pour un consommateur de 60 kg, cela représente 0,18 mg d’amitraze qui peuvent être consommés chaque jour sans effets nuisibles pour le consommateur. Les limites maximales de résidus fixées pour l’amitraze en tant que médicament vétérinaire varient quant à elles entre 10 µg / kg pour le lait et 400 µg / kg pour la graisse.

1) Het opsporen van residuen van amitraz maakt, voor wat betreft planten, al jaren deel uit van het jaarlijks analyseprogramma van het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) (1 569 analyses uitgevoerd in 2016) en sinds 2016 is amitraz ook opgenomen in het analyseprogramma voor verschillende diersoorten (in honing en lever, in 2016 werden 144 analyses uitgevoerd). Amitraz werd in geen enkel geval aangetroffen. In het kader van de fipronilproblematiek heeft het FAVV naast de analyses die al waren geprogrammeerd in 2017 ook gezocht naar residuen van amitraz in monsters van eieren, pluimveevlees en eiproducten. Amitraz werd in geen enkel geval aangetroffen. Bovendien heeft de Europese Commissie aan alle Lidstaten gevraagd om een monitoring van de eieren en vlees / vet van pluimvee uit te voeren tegen eind november 2017. Twaalf stoffen, waaronder amitraz, maken het voorwerp uit van deze monitoring. België heeft geen enkele informatie ontvangen van Nederland die duidt op de verspreiding in België van levensmiddelen van dierlijke oorsprong die residuen van amitraz bevatten.

2) Amitraz is sinds 2004 in Europa verboden als fytofarmaceutisch product. Dit product is ook niet toegelaten als biocide. Amitraz is in Europa daarentegen wel toegelaten als diergeneesmiddel voor voedselproducerende dieren (runderen, schapen, geiten, varkens en bijen). In België is er momenteel slechts één diergeneesmiddel op basis van amitraz op de markt beschikbaar (Taktic, dat gebruikt moet worden als spray of dipbehandeling voor runderen, schapen en varkens, met inbegrip van dieren die melk produceren die bestemd is voor menselijke consumptie). Voor deze gebruiksdoeleinden moet een zeer strikte wachttermijn worden nageleefd tussen het gebruik van het product en het moment dat de behandelde dieren of hun producten terechtkomen in de voedselketen, met name om de gezondheid van de consumenten te beschermen. Overeenkomstig de Europese wetgeving kan een diergeneesmiddel op basis van amitraz ook worden toegediend aan pluimvee op voorwaarde dat de « cascadecriteria » worden nageleefd :

– er is geen behandelingsalternatief beschikbaar voor de betrokken doelsoort of het bedoelde gebruik ;

– het gaat om een noodzakelijke behandeling om onaanvaardbaar lijden te vermijden ;

– het gaat om een uitzonderlijke situatie.

De dierenarts is volledig verantwoordelijk voor de toepassing van het cascadesysteem. Het gebruik van het geneesmiddel gebeurt enkel onder zijn verantwoordelijkheid.

3) De orale toxiciteit van amitraz wordt beschouwd als laag tot gemiddeld. In geval van acute intoxicatie kunnen de volgende symptomen worden vastgesteld : lethargie, hyperexcitatie, depressie van het centrale zenuwstelsel en hypothermie. Toxicologische studies tonen aan dat amitraz en de metabolieten ervan noch genotoxisch, noch carcinogeen zijn. De acute referentiedosis die is vastgesteld voor amitraz is 0,01 mg / kg levend gewicht (= kg lichaamsgewicht van de consument). Voor een consument van 60 kg betekent dit dat bij de consumptie van meer dan 0,6 mg amitraz over een korte periode (een maaltijd of een dag) een effect op de gezondheid niet kan worden uitgesloten. De aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) van amitraz werd vastgesteld op 0,003 mg / kg levend gewicht. Voor een consument van 60 kg betekent dit dat 0,18 mg amitraz per dag kan worden geconsumeerd zonder dat er schadelijke effecten zijn voor die consument. De maximale residulimieten die zijn vastgesteld voor amitraz als diergeneesmiddel variëren tussen 10 µg / kg voor melk en 400 µg / kg voor vet.