SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2016-2017 Zitting 2016-2017
________________
27 juin 2017 27 juni 2017
________________
Question écrite n° 6-1506 Schriftelijke vraag nr. 6-1506

de Jean-Jacques De Gucht (Open Vld)

van Jean-Jacques De Gucht (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre de l'Emploi, de l'Economie et des Consommateurs, chargé du Commerce extérieur

aan de vice-eersteminister en minister van Werk, Economie en Consumenten, belast met Buitenlandse Handel
________________
Monnaies virtuelles - Placements - OneLife - OneCoin - Vente pyramidale - Inspection économique - Autorité des services et marchés financiers (FSMA) - Condamnations - Nombre - Personnes lésées - Chiffres Virtuele munten - Beleggingen - OneLife - OneCoin - Piramideverkoop - Economische Inspectie - Autoriteit voor financiële diensten en markten (FSMA) - Veroordelingen - Aantal - Gedupeerden - Cijfers 
________________
commerce électronique
monnaie électronique
délit économique
fraude
jeu de hasard
criminalité informatique
placement de capitaux
Financial Services and Markets Authority
statistique officielle
elektronische handel
elektronisch betaalmiddel
economisch delict
fraude
kansspel
computercriminaliteit
kapitaalbelegging
Financial Services and Markets Authority
officiële statistiek
________ ________
27/6/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 27/7/2017)
25/8/2017Antwoord
27/6/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 27/7/2017)
25/8/2017Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1507
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1508
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1507
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1508
________ ________
Question n° 6-1506 du 27 juin 2017 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-1506 d.d. 27 juni 2017 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Quant au caractère transversal de la question : les différents gouvernements et maillons de la chaîne de sécurité se sont accordés sur les phénomènes qui doivent être traités en priorité au cours des quatre prochaines années. Ceux-ci sont définis dans la Note-cadre de Sécurité intégrale et dans le Plan national de sécurité pour la période 2016-2019 et ont fait l'objet d'un débat lors d'une Conférence interministérielle à laquelle les acteurs de la police et de la justice ont également participé. La cybercriminalité est une des priorités transversales. Les placements dans la « cryptomonnaie » en font partie. Il s'agit dès lors d'une compétence régionale transversale où les Régions interviennent surtout dans le volet préventif.

Je me réfère à la question écrite n° 6-1429 que j'ai posée antérieurement concernant la vente pyramidale de monnaies virtuelles et à votre réponse détaillée. L'Inspection économique est depuis peu habilitée à intervenir sur ce plan, ce qui est évidemment positif. Une campagne d'information devrait en outre être lancée sur ce thème, ce qui est également positif, mais je reste sur ma faim en ce qui concerne la possibilité de prévenir ces fraudes en intervenant contre les réseaux qui l'organisent et en empêchant la vente de ces pseudo-monnaies. Aujourd'hui, il est question aux Pays-Bas d'escroquerie sous forme de vente pyramidale avec « OneLife ».

C'est pourquoi je vous pose les questions suivantes :

1) L'Autorité des services et marchés financiers (FSMA - Financial Services and Markets Authority), l'Inspection économique ou la Justice connaissent-elles « OneLife » et peuvent-elles indiquer s'il est effectivement question d'une escroquerie sous forme de vente pyramidale de monnaies virtuelles ? Pouvez-vous détailler votre réponse ?

2) De quelle manière « OneLife » et « OneCoin » sont-elles liées entre elles ?

3) Eu égard à l'augmentation de ventes pyramidales de toutes sortes de monnaies virtuelles, pouvez-vous me dire comment on intervient concrètement contre la mise sur pied de telles fraudes ? Quelles actions concrètes sont-elles entreprises contre les personnes qui en sont à l'origine et contre celles qui vendent ces monnaies virtuelles par le biais de systèmes de pyramide ? Pouvez-vous détailler votre réponse et m'indiquer combien de personnes ont déjà été poursuivies et, le cas échéant, quels montant ont déjà été récupérés au profit des personnes lésées, qui ont investi dans ces monnaies virtuelles sans valeur ?

4) Êtes-vous au courant des enquêtes pénales portant sur « OneCoin », entre autres en Italie et en Allemagne ? Une enquête pénale est-elle également menée dans notre pays sur « OneCoin » ?

5) Êtes-vous disposé à interdire la vente de « OneCoin », de « Nanotec », de « LeoCoin » en de « NanoCoin » ? Dans la négative, pourquoi ? Dans l'affirmative, pouvez-vous détailler votre réponse ?

6) L'Inspection économique et/ou la FSMA ont-elles une idée du nombre de personnes qui ont été lésées et des montants totaux concernés pour chaque pseudo-monnaie virtuelle? Dans l'affirmative, pouvez-vous détailler votre réponse et pouvez-vous me communiquer une liste de toutes les pseudo-monnaies virtuelles qui font l'objet d'une vente pyramidale ? Dans la négative, cela ne vous paraît-il pas inquiétant et cela ne nécessite-t-il pas un suivi spécifique ?

7) Le phénomène est-il actuellement sous contrôle ? Quelles mesures ont-elles été prises et quels en sont les résultats ?

 

Wat het transversaal karakter van de vraag betreft : de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die werden vastgelegd in de kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2016-2019, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Cybercrime is één van de transversale prioriteiten. De beleggingen in zogenaamde « cryptocurrency » vallen hieronder. Het betreft dus een transversale gewestaangelegenheid waarbij de rol van de gewesten vooral in het preventieve luik te situeren valt.

Ik verwijs naar mijn eerdere schriftelijke vraag nr. 6-1429 betreffende de piramideverkoop van virtuele munten en uw uitvoerig antwoord. De Economische Inspectie is sinds kort bevoegd om hiertegen op te treden, wat uiteraard positief is. Daarnaast zou er een informatiecampagne worden opgezet rond dit thema. Ook dit is positief, maar ik blijf op mijn honger wat betreft het voorkomen van dergelijk fraude door op te treden tegen de netwerken die haar organiseren alsook door en door de verkoop van dergelijke nepmunten preventief te kortwieken. Heden blijkt er in Nederland sprake te zijn van oplichting via piramideverkoop met « OneLife ».

Daarom heb ik volgende vragen voor u :

1) Zijn de Autoriteit voor financiële diensten en markten (FSMA - Financial Services and Markets Authority), de Economische Inspectie of Justitie vertrouwd met « OneLife » en kunnen zij meedelen of er inderdaad sprake is van oplichting via piramideverkoop van virtuele munten ? Kan dit uitvoerig worden toegelicht ?

2) Op welke manier zijn « OneLife » en « OneCoin » met elkaar verbonden ?

3) Kan worden meegedeeld, gezien er steeds meer piramideverkopen opduiken van allerhande virtuele munten, hoe er concreet wordt opgetreden tegen het opzetten van dergelijke fraude en dan vooral hoe men concreet actie onderneemt tegen de organisatoren en de verkopers van deze virtuele munten via piramideverkoop ? Kan dit gedetailleerd worden toegelicht en kan worden meegedeeld hoeveel personen reeds in vervolging werden gesteld alsook of, en zo ja, welke bedragen reeds werden gerecupereerd ten voordele van de gedupeerden die investeerden in deze waardeloze digitale munten ?

4) Bent u op de hoogte van de strafrechtelijke onderzoeken tegen « OneCoin », onder andere in Duitsland en Italië ? Wordt er ook in ons land een al of niet strafrechtelijk onderzoek gedaan naar « OneCoin » ?

5) Bent u zeer concreet bereid de verkoop van « OneCoin », « Nanotec », « LeoCoin » en « NanoCoin » te verbieden ? Zo neen, waarom niet ? Zo ja, kunt u dit toelichten ?

6) Heeft de Economische Inspectie of / en de FSMA zicht op het aantal gedupeerden en de totaalbedragen per pseudovirtuelemunt ? Zo ja, kan dit worden toegelicht en kan er een concrete lijst worden vrijgegeven van alle virtuele nepmunten die het voorwerp uitmaken van een piramideverkoop ? Zo neen, vindt u dit niet zorgwekkend en behoeft dit geen specifieke handhaving ?

7) Is het fenomeen momenteel onder controle? Welke maatregelen werden genomen en wat zijn de resultaten ?

 
Réponse reçue le 25 aôut 2017 : Antwoord ontvangen op 25 augustus 2017 :

1. L’inspection économique n’a reçu qu’un seul signal concernant OneLife, cependant ne contenant aucune donnée exploitable. Par conséquent, mes services ne peuvent pas se prononcer sur la qualification d’une éventuelle infraction, ni sur un lien avec de tels autres systèmes.  

L’autorité pour les Services Financiers et Marchés (FSMA) m’a communiqué qu’elle a reçu 2 plaintes concernant OneCoin. Elle me communique aussi que la vente pyramidale est une forme spécifique d’escroquerie pour laquelle la FSMA n’est pas compétente. Néanmoins, si la FSMA devait constater, dans le cadre de ces dossiers, l’implication d’une entreprise ou d’une personne relevant de son contrôle, ou l’existence de preuves d'une violation de la réglementation financière qu’elle contrôle, la FSMA peut prendre des mesures, en ce compris le transfert du dossier au parquet ou la publication d'une mise en garde. 

2. D’après les éléments dont mes services disposent, il semble que OneCoin est l’initiateur du réseau OneLife. 

3. Les faits décrits ici concernent un délit d’escroquerie ou une tentative d’escroquerie, au sein d’une structure pyramidale. Jusqu’à présent, l’Inspection Économique n’était pas compétente pour détecter et constater de tels délits. Ce n’est que relativement récemment qu’à mon initiative, l’arrêté royal du 27 janvier 2017 relatif à l’octroi de la qualité d’officier de police judiciaire, auxiliaire du procureur du Roi, à certains agents visés à l’article XV.2 du Code de droit économique a été publié le 9 février 2017 au Moniteur Belge. Cela donne immédiatement plus de poids à l’Inspection Économique pour intervenir dans de tels dossiers. 

Plus concrètement, l’Inspection Economique mène actuellement une enquête sur les activités d’un fournisseur de monnaie virtuelle. Il va de soi que les services de police sont également compétents pour la détection de tels délits et que ces enquêtes doivent être menées en étroite concertation avec le parquet. Je me réfère à cet égard à la réponse fournie par le ministre de la Justice. 

4. Cette question concerne la compétence de mon collègue, le ministre de la Justice, à qui cette question est également posée. 

5. Je me réfère à cet égard à la réponse qui va être donnée à mon collègue, le ministre des Finances, auquel cette question a également été posée. 

6. Mon administration a reçu, jusqu’à maintenant, 17 signalements concernant les systèmes à structure pyramidale pour lesquels une monnaie virtuelle a été utilisée. La majorité de ces signalements (11) concerne des personnes qui ont introduit une plainte sans faire mention d’un quelconque dommage financier. Les chiffres rapportés sont à interpréter comme un nombre minimal de signalements, car les personnes introduisant ces signalements n’encodent pas toutes les données de manière complète. Le montant total ayant été signalé en tant que dommage financier s’élève à 12.140 euros. Le dommage financier le plus élevé atteignait 6.000 euros, et le plus bas, 100 euros.

Dans ces signalements, les systèmes mentionnés concernent Nanocoin (Nanoclub, Nanotec), Octacoin (Octapartners), et OneCoin (OneLife network).

La FSMA m’a communiqué qu’elle n’a pas de vue sur le nombre de victimes ni sur les montants totaux par monnaie virtuelle.

 7. Bien que l’on puisse présumer qu’il existe un nombre plus élevé de victimes et qu’une enquête est actuellement en cours, il n’est pour le moment pas possible pour mon administration, à cause du nombre limité de signalements et l’état d’avancement de l’enquête en cours, de se prononcer sur l’ampleur de cette problématique, et par conséquent non plus sur le fait de savoir  si la situation est sous contrôle ou non.

1. De Economische Inspectie heeft slechts 1 signaal ontvangen betreffende OneLife, dat echter geen exploiteerbare gegevens bevatte. Bijgevolg kunnen mijn diensten zich niet uitspreken over de kwalificatie van eventuele inbreuken, noch over het verband met andere dergelijke systemen.

De Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) heeft mij meegedeeld dat zij 2 klachten heeft ontvangen betreffende OneCoin. Zij wijst mij er tevens op dat piramideverkoop een bijzondere vorm van oplichting is waarvoor de FSMA niet bevoegd is. Indien de FSMA echter vaststelt dat bij deze dossiers een onderneming of een persoon betrokken is die onder haar toezicht staat, of indien er aanwijzingen zijn van een overtreding van de financiële wetgeving waarop zij toezicht houdt, kan zij niettemin maatregelen nemen, zoals het dossier overmaken aan het parket of een waarschuwing publiceren.

2. Volgens de gegevens waarover mijn diensten beschikken, lijkt dat OneCoin de voorloper is van OneLife netwerk.

3. De hier omschreven feiten betreffen het misdrijf oplichting of poging tot oplichting, weliswaar in een piramidale structuur. Tot voor kort was de Economische Inspectie niet bevoegd om dergelijke misdrijven op te sporen en vast te stellen. Het is pas vrij recent dat op mijn initiatief het koninklijk besluit van 27 januari 2017 betreffende de toekenning van de hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie, hulpofficier van de procureur des Konings, aan sommige ambtenaren bedoeld in artikel XV.2 van het Wetboek van economisch recht werd gepubliceerd op 9 februari 2017 in het Belgisch Staatsblad. Dit geeft meteen meer slagkracht aan de Economische Inspectie om op te treden in dergelijke dossiers.

Concreet voert de Economische Inspectie momenteel een onderzoek uit naar de activiteiten van één aanbieder van virtuele munten. Uiteraard zijn in het bijzonder de politiediensten bevoegd voor de opsporing van dergelijke misdrijven en dienen dergelijke onderzoeken in nauw overleg met het parket te gebeuren. Ik verwijs dienaangaande naar het antwoord dat zal worden verstrekt door de minister van Justitie.

4. Deze vraag betreft de bevoegdheid van mijn collega, de minister van Justitie, aan wie deze vraag ook gesteld werd.

5. Ik verwijs dienaangaande naar het antwoord dat zal worden verstrekt door mijn collega, de minister van Financiën, aan wie deze vraag eveneens gesteld werd.

6. Mijn administratie heeft betreffende systemen met een piramidale structuur waarbij een virtuele munt wordt gebruikt tot nu toe 17 klachten ontvangen. Het merendeel van deze meldingen betreft personen die klacht indienen zonder melding te maken van enige financiële schade (11 meldingen). De gerapporteerde cijfers zijn als minimum aantal meldingen te interpreteren, omdat niet alle melders volledige gegevens invullen. Het totaalbedrag dat als schade werd gemeld bedroeg 12.140 euro. Het hoogste betaalde bedrag was 6.000 euro en het laagste 100 euro.

In deze meldingen vernoemde systemen betreffen Nanocoin (Nanoclub, Nanotec), Octacoin (Octapartners) en OneCoin (OneLife network).

De FSMA heeft mij meegedeeld dat zij geen zicht heeft op het aantal gedupeerden en totale bedragen per virtuele munt.

7. Hoewel kan vermoed worden dat er meer gedupeerden zijn en er momenteel een lopend onderzoek is, is het momenteel voor mijn administratie op basis van het beperkt aantal meldingen en de huidige stand van het onderzoek niet mogelijk om enige uitspraak te doen over de totale omvang van deze problematiek en bijgevolg ook niet over het al of niet onder controle zijn ervan.