SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2016-2017 Zitting 2016-2017
________________
26 janvier 2017 26 januari 2017
________________
Question écrite n° 6-1259 Schriftelijke vraag nr. 6-1259

de Christie Morreale (PS)

van Christie Morreale (PS)

au ministre des Classes moyennes, des Indépendants, des PME, de l'Agriculture, et de l'Intégration sociale

aan de minister van Middenstand, Zelfstandigen, KMO's, Landbouw en Maatschappelijke Integratie
________________
Plan fédéral Abeilles - Actions - Poursuites - Bilan - Nouveau plan éventuel - Coordination des acteurs Federaal Bijenplan - Acties - Voortzetting - Balans - Eventueel nieuw plan - Coördinatie van de actoren 
________________
apiculture
sécurité des aliments
pesticide
bijenteelt
voedselveiligheid
verdelgingsmiddel
________ ________
26/1/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 2/3/2017)
27/2/2017Antwoord
26/1/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 2/3/2017)
27/2/2017Antwoord
________ ________
Question n° 6-1259 du 26 janvier 2017 : (Question posée en français) Vraag nr. 6-1259 d.d. 26 januari 2017 : (Vraag gesteld in het Frans)

Le Plan Abeilles 2012-2014 était une réponse à un constat alarmant : les abeilles subissent depuis une vingtaine d'années un déclin mondial, provoqué par de multiples facteurs. Ce phénomène frappe tout particulièrement l'Europe, l'Amérique du Nord et l'Amérique Centrale. Il se traduit par une surmortalité préoccupante des abeilles domestiques. Ce déclin concerne aussi les abeilles sauvages. Or ce déclin met en péril le service de pollinisation, avec des conséquences potentielles non seulement sur l'économie mais aussi sur notre sécurité alimentaire. En effet, si l'on a pu chiffrer, très probablement en la sous-estimant, la contribution de la pollinisation à l'économie européenne (14,2 milliards d'euros par an), on sait désormais que nos pollinisateurs sont trop peu nombreux pour répondre à nos besoins agricoles. Une tendance qui risque de s'aggraver étant donné la demande croissante en produits alimentaires et en agrocarburants. Les pertes pourraient être considérables : près de 13 milliards pour la culture du soja uniquement.

Ce Plan se développait autour de six objectifs principaux et vingt-neuf actions à réaliser pour la fin 2014. Parmi celles-ci, on peut citer : une étude de faisabilité intitulée « l'abeille comme indicateur des écosystèmes », une meilleure prise en compte du risque que représentent pour les abeilles certains pesticides systémiques, la sensibilisation du citoyen en partenariat avec des organisations non gouvernementales (ONG) grâce à une participation accrue aux foires et salons et à la distribution ciblée de brochures et d'outils pédagogiques.

Le Plan fédéral Abeilles a instauré une méthodologie de travail collaborative entre les acteurs de l'administration, de la recherche et de la société civile en général, concernés directement ou indirectement par la préservation de la pollinisation.

Aujourd'hui, l'enjeu consiste à pérenniser cette collaboration positive et dynamique ainsi que les actions réalisées ou initiées. En effet, il reste encore des actions à mener.

L'ensemble de ces questions relève de la compétence du Sénat dans la mesure où elles concernent une matière fédérale qui a une influence sur les compétences des entités fédérées en matière d'agriculture, de santé publique, d'environnement, de bien-être, …

Je connais votre préoccupation pour le déclin des abeilles. Dès lors, je souhaite savoir comment vous entendez poursuivre les actions entamées dans ce premier Plan Abeilles. Par ailleurs, travaillez-vous actuellement sur un nouveau Plan fédéral en vue d'une meilleure coordination des actions entre les différents acteurs concernés ?

Enfin, quel bilan dressez-vous de ce premier Plan fédéral ?

 

Het Bijenplan 2012 - 2014 was een antwoord op een alarmerende vaststelling: bijen gaan er de laatste 20 jaar sterk op achteruit in heel de wereld, een achteruitgang die wordt veroorzaakt door verschillende factoren. Dit verschijnsel treft vooral Europa, Noord-Amerika en Centraal-Amerika. Het sterftecijfer onder de honingbijen is zorgwekkend. Maar ook de wilde bijen gaan erop achteruit.Die trend brengt de bestuivingsfunctie van de bijen in gevaar, met mogelijke gevolgen voor de economie, maar ook voor onze voedselveiligheid. Ook al hebben we op de bijdrage van de bestuiving tot de Europese economie een cijfer kunnen plakken (€ 14,2 miljard per jaar, een cijfer dat waarschijnlijk een grove onderschatting is), toch weten we nu al dat we te weinig bestuivers hebben om te kunnen beantwoorden aan de behoeften van onze landbouw. En dat is een trend die nog verergerd zou kunnen worden als gevolg van de toenemende vraag naar voedingsproducten en biobrandstoffen. Het verlies zou wel eens aanzienlijk kunnen zijn: bijna 13 miljard alleen al voor de sojateelt.

Dit Plan omvat zes doelstellingen en 29 acties die tegen eind 2014 moeten worden gerealiseerd. We verwijzen naar een haalbaarheidsstudie getiteld : “De bij als indicator van de ecosystemen”, meer aandacht voor het risico van bepaalde systemische pesticiden, de sensibilisering van de burger in samenwerking met de niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) via een grotere samenwerking met beurzen en seminaries en de gerichte verdeling van brochures en leerinstrumenten.

Het Federale Bijenplan heeft gezorgd voor een samenwerking tussen de verschillende diensten, onderzoekers en de burgermaatschappij met als direct of indirect doel de bescherming van de bestuiving.

Momenteel is de uitdaging om deze positieve en dynamische samenwerking evenals de acties die werden gerealiseerd, te bestendigen. Er moeten immers nog acties worden ondernomen.

Alle vragen vallen onder de bevoegdheid van de Senaat omdat ze betrekking hebben op een federale aangelegenheid die een invloed heeft op de bevoegdheden van de deelstaten inzake landbouw, volksgezondheid, milieu, welzijn, …

Ik weet dat u bezorgd bent over de daling van de bijenpopulatie. Hoe zult u de acties van het eerste Bijenplan voortzetten? Werkt u momenteel aan een nieuw federaal plan met het oog op een betere coördinatie van de acties tussen de verschillende betrokken actoren?

Tot slot, wat is uw balans van dit eerste Federale Bijenplan?

 
Réponse reçue le 27 février 2017 : Antwoord ontvangen op 27 februari 2017 :

Je suis en effet extrêmement attaché à la santé des abeilles et pleinement conscient de leur importance capitale.

Un bilan général du Plan fédéral Abeilles 2012-2014 a été réalisé et présenté dans un communiqué de presse du 24/03/2015. Un résumé de chacune des mesures est disponible sur le site www.vivelesabeilles.be et sur les sites des partenaires:

www.info-abeilles.be

www.afmps.be

www.afsca.be

www.phytoweb.be

www.jedonnevieamaplanete.be.be 

Certains volets de ce premier Plan fédéral Abeilles étaient destinés à instaurer des procédures et des méthodes de travail à long terme ou à renforcer certaines mesures existantes, en se fondant sur la nouvelle « gouvernance abeilles ». Cela concerne en particulier des actions relatives à la gestion des risques,  qui devaient logiquement être poursuivies dans le futur. Le même scénario s'applique aux volets relatifs à la santé des abeilles ou la mise en cohérence des politiques, des plans ou des programmes gouvernementaux.

Dans cette optique, je développe, en collaboration avec les ministres Marghem et De Block, un deuxième Plan fédéral Abeilles, qui sera présenté le 15 mai à l’occasion du Colloque national « Qui fait quoi pour les abeilles ? » organisé à et par l'Institut royal des Sciences naturelles de Belgique.

Ce projet de Plan fédéral Abeilles 2017-2019 vise à répondre aux nombreux défis que pose la préservation de la pollinisation et la santé des abeilles. Ce Plan rassemble à la fois différentes mesures récemment prises par le Gouvernement et des actions qui seront mises en œuvre dans un avenir proche. Il comprend 8 volets dont les objectifs sont d’aider les apiculteurs, mieux comprendre les racines du problème, mieux maitriser les risques et mobiliser tous les acteurs concernés. La gouvernance du Plan sera assurée par la Task Force Abeilles qui rassemble toutes les administrations fédérales concernées. Les différents leviers de l'Autorité fédérale - la santé animale, les normes de produits, l'utilisation durable de la biodiversité, la santé publique et la recherche scientifique associée à ces compétences - seront ainsi mobilisés. Le nouveau Plan prévoit que la Task Force se réunisse régulièrement  pour assurer la coordination des actions fédérales.

D’autre part, un groupe de travail national sur les abeilles, fondé en 2012 dans le cadre du Comité de coordination pour la politique internationale de l'environnement (CCPIE) et mandaté par la Conférence interministérielle sur l'environnement, rassemble les autorités fédérales et régionales qui sont compétentes pour la protection des abeilles. Le but de ce groupe de travail est de consulter et d’échanger des informations entre les différents niveaux de pouvoir. Le Plan fédéral Abeilles et les mesures prises par les régions y ont été discutées à plusieurs reprises. Ce groupe de travail garantit une certaine cohérence entre les mesures prises par les autorités concernées et permet d’explorer d’avantage les synergies possibles entre les différents acteurs impliqués.

Ik ben inderdaad zeer gehecht aan de gezondheid van de bijen en ben me volledig bewust van hun cruciale belang.

Een algemene balans van het Federale Bijenplan 2012-2014 werd uitgevoerd en voorgesteld met het persbericht van 24/03/2015. Een overzicht per maatregel is beschikbaar op de website www.levedebijen.be en op de websites van de partners:

• www.info-bijen.be

• www.fagg.be

• www.favv.be

• www.fytoweb.be

• www.ikgeeflevenaanmijnplaneet.be  

Bepaalde luiken van dit eerste federale bijenplan hadden tot doel om procedures en werkmethodologieën op lange termijn in te voeren, of bepaalde reeds bestaande maatregelen te versterken, door zich daarbij te baseren op het nieuwe "Bijenbestuur". Het gaat hier in het bijzonder om acties die betrekking hebben op het beheer van de risico's, die logischerwijze in de toekomst voortgezet dienen te worden. Hetzelfde scenario geldt voor de luiken gewijd aan de gezondheid van de bijen of aan het coherent maken van het beleid, de plannen of de programma's van de overheid.

In deze optiek ontwikkel ik, in samenwerking met minister Marghem en minister De Block, een tweede federaal bijenplan dat op 15 mei gepresenteerd zal worden ter gelegenheid van het nationaal colloquium “Wie doet wat voor bijen ?”, georganiseerd in en door het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen.

Dit ontwerp van Federaal Bijenplan 2017-2019 wil een antwoord bieden op de talrijke uitdagingen op het vlak van het behoud van de bestuiving door en de gezondheid van de bijen. Dit plan verzamelt zowel verschillende maatregelen die recent genomen werden door de regering als de acties die in een nabije toekomst uitgevoerd zullen worden. Het bevat 8 luiken, waarvan de doelstellingen erin bestaan de imkers te helpen, de wortels van het probleem beter te begrijpen, de risico’s beter te beheersen en alle betrokken actoren te mobiliseren. Het beheer van het plan zal worden verzorgd door de taskforce Bijen die alle betrokken federale administraties samenbrengt. De verschillende hefbomen van de federale overheid – dierengezondheid, productnormen, duurzaam gebruik van de biodiversiteit, de volksgezondheid en het wetenschappelijk onderzoek verbonden aan deze bevoegdheden – zullen zo aangewend worden. Het nieuwe plan voorziet dat de taskforce regelmatig samenkomt om de federale acties te coördineren.

Anderzijds brengt een Nationale Werkgroep Bijen, opgericht in 2012 in het kader van het Coördinatiecomité Internationaal Milieubeleid (CCIM) en gemachtigd door de Interministeriële Conferentie Leefmilieu, de federale en regionale overheden samen die bevoegd zijn voor de bescherming van bijen. Het doel van deze werkgroep is overleg plegen en informatie uitwisselen tussen de verschillende beleidsniveaus. Het Federale Bijenplan, alsook de acties genomen door de Gewesten, werden verschillende keren toegelicht. Deze werkgroep zorgt voor een relatieve samenhang tussen de maatregelen genomen door de betrokken overheden en maakt het mogelijk de mogelijke synergiën tussen de verschillende betrokken actoren verder te onderzoeken.