SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2016-2017 Zitting 2016-2017
________________
28 décembre 2016 28 december 2016
________________
Question écrite n° 6-1237 Schriftelijke vraag nr. 6-1237

de Martine Taelman (Open Vld)

van Martine Taelman (Open Vld)

au ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Traite des êtres humains - Exploitation de la mendicité - Méthodes particulières de recherche - Enquête financière systématique - Circulaire Mensenhandel - Uitbuiting bedelarij - Bijzondere opsporingsmethodes - Systematisch financieel onderzoek - Omzendbrief 
________________
traite des êtres humains
mendicité
enquête judiciaire
criminalité organisée
base de données
mensenhandel
bedelarij
gerechtelijk onderzoek
georganiseerde misdaad
gegevensbank
________ ________
28/12/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 26/1/2017)
19/4/2017Antwoord
28/12/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 26/1/2017)
19/4/2017Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1236 Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1236
________ ________
Question n° 6-1237 du 28 décembre 2016 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-1237 d.d. 28 december 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Je me réfère au Rapport annuel Traite et trafic des êtres humains 2016 du Centre fédéral Migration. D'après ce rapport, l'exploitation de la mendicité est une forme de traite des êtres humains peu abordée jusqu'ici. On ne sait pas grand-chose de la traite des êtres humains aux fins de l'exploitation de la mendicité en Belgique.

Plusieurs personnes interrogées plaident, dans le rapport, pour des méthodes de recherches plus proactives. Si l'on veut s'attaquer effectivement à la traite des êtres humains, et plus spécifiquement à l'exploitation économique par le biais de la mendicité, et surveiller les organisateurs, on doit systématiquement, avant d'intervenir, lancer une enquête financière, et si possible, une enquête sur les échanges téléphoniques pour mettre le réseau à jour. La mendicité organisée étant très mobile, et les victimes étant régulièrement déplacées dans d'autres villes et pays, les déplacements (internationaux) doivent aussi être répertoriés. Il importe également d'introduire systématiquement et de manière conséquente toutes les données dans une banque de données nationale générale (BNG), qui devra pouvoir être consultée. Les constats précis doivent être consignés dans des procès-verbaux (p.-v.) sur la base d'indicateurs concrets qui ont été convenus et doivent être stipulés dans une circulaire.

Cette question porte sur l'égalité des chances et est dès lors une compétence du Sénat conformément à l'article 79 du règlement du Sénat. Il s'agit d'une matière transversale – Communautés.

Tandis que le niveau fédéral assure les poursuites et la répression de la mendicité exercée dans le cadre de la traite des êtres humains, les Communautés s'occupent, du fait de leurs compétences en matière d'accueil, d'aide à la jeunesse et d'enseignement, de l'accueil des mineurs victimes de la traite des êtres humains, en général, et de la mendicité, en particulier.

Je souhaiterais dès lors poser les questions suivantes au ministre :

1) Pouvez-vous me dire, pour les années 2013, 2014 et 2015, dans combien de dossiers de mendicité on a effectivement réalisé une enquête financière et/ou lancé des écoutes téléphoniques ? Pouvez-vous expliquer ces chiffres ?

2) Voulez-vous charger le Collège des procureurs généraux d'examiner si une enquête financière est systématiquement lancée et, le cas échéant, si des écoutes téléphoniques sont mises en place pour mettre effectivement à jour le réseau de trafiquants d'êtres humains ? Dans la négative, pourquoi et quelles alternatives proposez-vous ? Dans l'affirmative, pouvez-vous préciser le calendrier et le contenu ?

3) Êtes-vous disposé à élaborer une circulaire pour expliquer comment consigner de façon systématique et complète les différents constats de mendicité dans des p.-v. sur la base d'indicateurs précis présentés dans cette circulaire ? Dans la négative, pourquoi et pouvez-vous préciser votre réponse ? Dans l'affirmative, pouvez-vous détailler les indicateurs, le contenu et le calendrier prévus ?

4) Reconnaissez-vous l'importance, pour les cas de mendicité, d'introduire systématiquement et de manière conséquente toutes les données dans une banque de données nationale générale (BNG), et de rendre celle-ci suffisamment accessible ? Pouvez-vous expliquer comment cela se déroule actuellement et indiquer si des améliorations sont possibles ?

 

Ik verwijs naar het onlangs vrijgegeven Jaarrapport mensenhandel en mensensmokkel 2016 vanwege het Federaal Migratiecentrumen ; ik citeer : « Uitbuiting van bedelarij in het kader van mensenhandel is een fenomeen dat weinig aan bod komt. » En verder : « Over het fenomeen mensenhandel met het oog op uitbuiting van de bedelarij in België is weinig geweten. »

Diverse respondenten pleiten in het verslag voor meer proactieve onderzoeksmethoden. Als men mensenhandel en dan meer specifiek economische uitbuiting via bedelarij effectief wil aanpakken en de organisatoren in het vizier nemen, moet men systematisch alvorens op te treden een financieel onderzoek opstarten waarbij zo nodig ook een telefoononderzoek moet worden opgestart om het netwerk bloot te leggen. Gezien georganiseerde bedelarij zeer mobiel is en de slachtoffers regelmatig in andere steden en landen worden ingezet, moeten de (internationale) reisbewegingen eveneens in kaart worden gebracht. Ook is het van belang om systematisch en consequent alle gegevens in te voeren in een algemene nationale gegevensbank (ANG). Deze moet ook kunnen worden geraadpleegd. De precieze vaststellingen moeten worden vastgelegd in processen-verbaal (pv) op basis van concrete afgesproken indicatoren die in een omzendbrief moeten worden bepaald.

Deze vraag betreft gelijke kansen en is dus een bevoegdheid van de Senaat overeenkomstig artikel 79 van het reglement van de Senaat en het gaat over een transversale aangelegenheid – Gemeenschappen.

Terwijl het federale niveau instaat voor de bestraffing en vervolging van bedelarij in het kader van mensenhandel, staan de Gemeenschappen vanuit het perspectief van opvang, jeugdhulp en onderwijs in voor de opvang van de minderjarige slachtoffers van mensenhandel in het algemeen en bedelarij in het bijzonder.

Ik had dan ook volgende vragen voor de geachte minister :

1) Kunt u voor respectievelijk 2013, 2014 en 2015 meedelen in hoeveel dossiers van bedelarij er daadwerkelijk een financieel onderzoek werd verricht en / of telefoontaps werden opgestart ? Kunt u dit cijfer duiden ?

2) Wil u laten onderzoeken door het College van procureurs-generaal of er systematisch een financieel onderzoek zal worden opstarten en desgevallend ook een telefoontap om het netwerk van mensenhandelaars daadwerkelijk bloot te leggen ? Zo neen, waarom niet en welke alternatieven stelt u voor ? Zo ja, kan u toelichten wat het tijdschema en de inhoud zijn ?

3) Bent u bereid een omzendbrief op te stellen over de wijze waarop de diverse vaststellingen ingeval van bedelarij op een systematische en volledige wijze worden vastgelegd in pv's op basis van precieze indicatoren die worden afgesproken in deze omzendbrief ? Zo neen, waarom niet en kan u dit toelichten ? Zo ja, kan u toelichten wat de indicatoren, de inhoud en het tijdschema zijn ?

4) Onderschrijft u dat het belangrijk is om bij bedelarij systematisch en consequent alle gegevens in te voeren in een algemene nationale gegevensbank (ANG) en deze voldoende toegankelijk te maken ? Kan u toelichten hoe dit momenteel verloopt en of er verbeteringen mogelijk zijn ?

 
Réponse reçue le 19 avril 2017 : Antwoord ontvangen op 19 april 2017 :

1) La banque de données du Collège des procureurs généraux ne peux pas fournir des chiffres fiables concernant le lien entre les dossiers de mendicité et des enquêtes financières ou des écoutes téléphoniques. 
Il peut néanmoins être renvoyé au rapport transmis chaque année par le ministre de la Justice au Parlement en exécution de l'article 90decies du Code d’instruction criminelle. Les rapports récents présentent quelques informations génériques concernant la mesure d'écoute mais ne se concentrent pas spécifiquement sur le phénomène de la traite des êtres humains.
2), 3) et 4) La traite des êtres humains à des fins d’exploitation de la mendicité est incriminée via les articles 433quinquies, 2°, et suivants du Code pénal et l’exploitation de la mendicité via les articles 433ter et 433quater du Code pénal. Afin de mieux lutter contre l’infraction, des directives spécifiques ont été établies.
Outre la COL 01/15 relative à la recherche et à la poursuite de la traite des êtres humains (révision de la COL 01/07), une circulaire complémentaire COL 20/16 du Collège des procureurs généraux concernant la politique de recherche et de poursuite en matière d’exploitation de la mendicité est entrée en vigueur le 1er octobre 2016. Une liste d’indicateurs a été jointe en annexe. Par ailleurs, d'autres documents ont encore été joints qui servent d’outil pour les magistrats et/ou les enquêteurs lors des premières constatations, comme une liste de tâches destinée aux fonctionnaires de police et un questionnaire qui peut être utilisé durant une audition.
La directive fournit également des instructions sur le mode de verbalisation. Ainsi, ces informations sont enregistrées dans la BNG sur la base d’un procès-verbal automatique.
Comme rappelé dans la COL 20/16 et au vu des spécificités de chaque dossier, il appartiendra au magistrat de référence « traite des êtres humains », d’utiliser, le cas échéant, les méthodes de recherche appropriées, en ce compris les méthodes particulières de recherche.

1) De gegevensbank van het College van procureurs-generaal kan geen betrouwbare cijfers verstrekken betreffende de link tussen dossiers inzake bedelarij en financiële onderzoeken of telefoontaps.
Er kan wel worden verwezen naar het verslag in uitvoering van het art. 90dec. van het Wetboek van Strafvordering, dat jaarlijks door de minister van Justitie aan het Parlement wordt overgemaakt. De recente rapporten geven enkele generieke gegevens omtrent de tapmaatregel weer maar niet specifiek toegespitst op het fenomeen mensenhandel.
2), 3) en 4) Mensenhandel met het oog op uitbuiting van bedelarij wordt strafbaar gesteld via art. 433quinquies, 2° en volgende van het Strafwetboek en uitbuiting van bedelarij via art. 433ter en 433quater van het Strafwetboek. Om het misdrijf beter te bestrijden werden specifieke richtlijnen opgesteld.
Naast de COL 01/15 met betrekking tot de opsporing en vervolging van mensenhandel (herziening van de COL 01/07) trad een complementaire omzendbrief COL 20/16 van het College van Procureurs-generaal betreffende het vervolgings- en opsporingsbeleid inzake de exploitatie van bedelarij op 1 oktober 2016 in werking. Als bijlage werd een lijst van indicatoren toegevoegd. Daarnaast werden nog andere documenten toegevoegd die als hulpmiddel dienen voor de magistraten en/of de onderzoekers bij de eerste vaststellingen zoals een lijst van taken voor de politieambtenaren en een vragenlijst die gebruikt kan worden tijdens een verhoor.

De richtlijn verstrekt ook instructies over de wijze van verbalisering. Zodoende wordt deze informatie op basis van een pv automatisch in de ANG opgenomen.
Zoals wordt herhaald in de COL 20/16 en gezien de specifieke kenmerken van elk dossier, is het aan de referentiemagistraat “mensenhandel” om, in voorkomend geval, gebruik te maken van de passende opsporingsmethoden, met inbegrip van de bijzondere opsporingsmethoden.