De Holodomor in Oekraïne is een humanitair drama dat weinig weerklank vindt in de algemene perceptie van de geschiedenis van het Interbellum. Hoewel er veel discussie bestaat over de oorzaken en agitatoren die aan de basis liggen van de Holodomor, bestaat er nauwelijks twijfel over de gevolgen ervan. Volgens verantwoorde schattingen stierven immers tussen 3,5 tot 5 miljoen Oekraïners door een massale hongersnood. De oorzaken van de hongersnood zijn stof voor academische discussies. Sommigen stellen dat de hongersnood er kwam door het economisch beleid van de Soviet-Unie, maar dat het niet de bedoeling was om hiermee om alleen Oekraïne bewust uit te hongeren (zo zouden ook andere Sovjet-staten hieronder geleden hebben, en dus is er geen sprake van een etnische genocide). Andere historici stellen dat de Sovjet-Unie wel degelijk Oekraïners doelbewust wilde laten verhongeren, ondermeer omdat de boerenklasse te weinig collectivistisch ingesteld was en hun velden nodig waren als graanschuur van de ganse Sovjet-Unie.

België is een van de landen die de Holodomor als genocide erkent, net zoals ondermeer Oekraïne, Spanje, Canada, de Verenigde Staten, Hongarije, Polen, enz. Toch zijn er nog veel (Europese) landen die de ramp niet als genocide erkennen, bijvoorbeeld Nederland, Duitsland, Frankrijk, de Scandinavische landen, enz.

Graag had ik de volgende vragen gesteld aan de geachte minister:

1) Door welke redenen erkent België de Holodomor als een genocide, en in welke mate was volgens België het Sovietregime verantwoordelijk voor de hongersnood, gelet op de academische controverse hierover? Wat is het Belgische standpunt over de etnische dimensie van de genocide?

2) Weet u waarom andere landen, zoals Nederland, de Holodomor voorlopig niet als een genocide erkennen? Kan u toelichten?

3) Acht u het wenselijk en noodzakelijk dat andere landen (in Europa) de Holodomor als genocide erkennen? Kan u toelichten?

4) Heeft ons land (samen met andere lidstaten) ooit initiatieven genomen inzake de erkenning van dit historisch drama als een genocide? Zo ja, de welke? Zo neen, acht u dit wenselijk?

1) Voor zover ik het weet, heeft de Belgische regering de grote hongersnood van 1931-1932, algemeen aangeduid met het Oekraïense woord Holodomor, nooit als genocide erkend. Er bestaat wel een brede consensus om de enorme omvang van de hongersnood te erkennen, die niet alleen de bevolking van het huidige grondgebied van Oekraïne had getroffen, maar ook die van Rusland, Wit-Rusland, Kazachstan en de republieken van de Kaukasus, alsook om de zware verantwoordelijkheid daarin van de Sovjet totalitaire regime te erkennen. Met betrekking tot de kwalificatie van de Holodomor als genocide zijn er nochtans verschillende opvattingen, zelfs in Oekraïne. België heeft geen standpunt ten aanzien van de etnische dimensie van deze tragedie genomen en ik laat deze kwestie liefst over aan historici omdat de zaak uit de jaren dertig dateert.

Met betrekking tot de kwalificatie als genocide is voorzichtigheid geboden omwille van de juridische implicaties. Genocide wordt pas sinds de goedkeuring van het Verdrag inzake de voorkoming en bestraffing van genocide in 1948 als een misdaad onder internationaal recht beschouwd. Voor gebeurtenissen uit een vroegere periode, behoort deze karakterisering eerder tot het werk van historici. Ook strikt juridisch gesproken ligt het niet aan de uitvoerende macht, maar aan de rechterlijke macht om over de kwalificatie van strafbare feiten te beslissen, zeker voor een zodanig ernstig feit als genocide.

2) Deze vraag dient aan de Nederlandse autoriteiten te worden gericht.

3) Het is normaal dat de autoriteiten van de landen die door deze tragedie rechtstreeks getroffen zijn zich daarover uitspreken maar om de bovengenoemde redenen heb ik liever dat de Belgische uitvoerende macht van zulke kwalificatie afziet. 

4) Neen.