SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
18 juillet 2012 18 juli 2012
________________
Question écrite n° 5-6771 Schriftelijke vraag nr. 5-6771

de Olga Zrihen (PS)

van Olga Zrihen (PS)

à la vice-première ministre et ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, chargée de Beliris et des Institutions culturelles fédérales

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen
________________
La réforme du secteur de la santé mentale De hervorming van de geestelijkegezondheidssector 
________________
santé mentale
psychiatrie
soins à domicile
financement
geestelijke gezondheid
psychiatrie
thuisverzorging
financiering
________ ________
18/7/2012Verzending vraag
5/11/2012Antwoord
18/7/2012Verzending vraag
5/11/2012Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-2426 Requalification de : demande d'explications 5-2426
________ ________
Question n° 5-6771 du 18 juillet 2012 : (Question posée en français) Vraag nr. 5-6771 d.d. 18 juli 2012 : (Vraag gesteld in het Frans)

Il semblerait que dans le cadre de la grande réforme du secteur de la santé mentale, la Belgique se soit orientée dès 2010 vers des soins " stepped care and balanced care " pour les personnes souffrant de fragilité psychique ou d'une problématique psychiatrique. Cette réforme impliquait concrètement une réduction du nombre de lits réservés en milieu hospitalier au profit de l'accompagnement à domicile des patients par des équipes ambulatoires (offre de soin à même le milieu de vie) dans toutes les régions du pays (quelle que soit leur offre de services de santé mentale), s'appuyant sur un réseau ancré dans la société et ses différents acteurs spécialisés.

Compte tenu des limites budgétaires imparties, la conférence interministérielle de 2010/2011 a limité son approbation à 10 dossiers, laissant en suspens 9 autres dossiers. Toutefois, des encouragements ont été apportés à ces 9 dossiers tout en signifiant la nécessité d'adapter légèrement les projets dont ils étaient porteurs et de renforcer une coopération entre réseaux compétents.

Cette réforme ne peut se faire sans prise en considération de certains éléments :

- Les patients ont besoin de s'engager dans un processus de socialisation et, faute d'alternatives satisfaisantes, un grand nombre d'entre eux sont traités par défaut en lit hospitalier ;

- Les proches et les familles de ces patients nécessitent un soutien supplémentaire à même leur milieu de vie par, notamment, des équipes mobiles spécialisées ;

- Les partenaires de réseau ont besoin de cette réforme dès lors que les expériences à l'étranger, les recommandations de l'OMS ainsi que les demandes des professionnels du secteur semblent lui conférer un réel crédit.

Madame la Ministre :

1) Existe-t-il dès à présent une vision claire quant à l'avenir de cette réforme du secteur de la santé mentale ? Cette demande de clarification est d'autant plus importante qu'elle émane des promoteurs et coordinateurs de réseau des dossiers en attente…

2) Qu'en est-il de l'évaluation des dossiers dont une légère adaptation était demandée en 2010 ? Cette évaluation ne devait-elle pas être amenée à terme le 18 juin 2012 ?

3) Quid des possibilités de financement permanent de la coordination de réseau et de financement complet du volet médical permettant notamment aux dossiers en suspend d'obtenir les moyens nécessaires à leur démarrage complet ?

 

In het kader van de grote hervorming van de geestelijkegezondheidssector zou België sedert 2010 geopteerd hebben voor 'stepped care' (getrapte zorg) en 'balanced care' (combinatie van dienstverlening en hospitalisatie) voor mensen die psychisch zwak zijn of met een psychiatrische problematiek. Dat zou betekenen dat er voor die patiënten minder ziekenhuisbedden bestemd zouden zijn, maar meer thuisbegeleiding door ambulante teams (zorgaanbod aangepast aan de levensstijl) en dit overal in het land, ongeacht het aanbod van de geestelijke gezondheidszorg, op basis van een netwerk dat verankerd is in de samenleving en in de gespecialiseerde diensten.

Gelet op de budgettaire beperkingen heeft de interministeriële conferentie van 2010/2011 maar 10 dossiers goedgekeurd en zich niet uitgesproken over de overige 9 dossiers. Die 9 andere werden wel aangemoedigd en de indieners werd gevraagd hun projecten bij te sturen en de samenwerking tussen de gespecialiseerde netwerken te versterken.

Voor die hervorming dient evenwel rekening te worden gehouden met bepaalde elementen:

- Patiënten moeten ook een socialisatieproces kunnen doorlopen en bij gebrek aan goede alternatieven worden velen van hen in het ziekenhuis behandeld;

- Naasten en de familieleden van die patiënten hebben nood aan bijkomende ondersteuning die aangepast is aan hun levensstijl, bijvoorbeeld door gespecialiseerde mobiele teams;

- Netwerkpartners wachten op deze hervorming omdat volgens ervaringen in het buitenland, de aanbevelingen van de WGO en de vragen van de beroepspractici uit deze sector zelf zekere voordelen zou inhouden.

Mevrouw de minister:

1) Bestaat er al een duidelijk beeld van wat men met deze hervorming van de geestelijkegezondheidssector in de toekomst wil bereiken? Deze vraag om verduidelijking is belangrijk omdat ze komt van de promotoren en coördinatoren van netwerken die dossiers hebben ingediend...

2) Wat zal er gebeuren met de dossiers die een vraag om bijsturing te horen kregen in 2010? Moest deze evaluatie niet afgerond worden tegen 18 juni 2012?

3) Wat zijn de mogelijkheden inzake permanente financiering van de netwerkcoördinatie en volledige financiering van de medische component zodat de dossiers waarover nog geen uitspraak is gedaan, de nodige middelen kunnen krijgen om op te starten?

 
Réponse reçue le 5 novembre 2012 : Antwoord ontvangen op 5 november 2012 :

Comme vous l’avez relevé, un accord important a été trouvé en Conférence interministérielle « Santé publique » ce 18 juin, qui permettra d’améliorer encore l’offre de soins en santé mentale. Il s’agit d’étendre la phase-pilote, qui couvre actuellement dix projets , de la réforme dite « article 107 », et qui a pour objectif de désinstitutionnaliser le circuit de santé mentale, en privilégiant les soins ambulatoires (en collaboration avec la première ligne) à l’hospitalisation psychiatrique, lorsque c’est médicalement possible.

Pour rappel, la réforme poursuit un double objectif :

  • organiser un véritable circuit de soins de santé mentale autour du patient, en faisant collaborer ensemble - sur un territoire délimité- les centres ambulatoires et les institutions résidentielles de soins de santé mentale, avec les acteurs de soins de santé de première ligne et les instances en charge de l’aide à la personne ;

  • détecter le plus rapidement possible les personnes présentant un problème psychique et leur assurer un accompagnement dans leur cadre de vie, avec des soins adaptés à leur situation personnelle.

Les adaptations apportées aux 9 projets supplémentaires ont ainsi été validées par les ministres de la Santé publique des différents niveaux de pouvoir. Vous n’ignorez cependant pas qu’il reste à dégager les moyens budgétaires à cette fin – le budget existant pour cette réforme ne permet en effet de couvrir que les dix projets initiaux, et ce sur la période prévue de trois ans. Pour ce faire, je me suis engagée lors de la conférence interministérielle du 18 juin dernier à demander ces moyens supplémentaires lors du contrôle budgétaire, que j’ai obtenus. L’objectif est que ces neuf projets puissent démarrer le 1er janvier 2013, pour un montant total de 6,8 millions d’euros (en base annuelle). A ce montant s’ajoutent les conventions de l’Institut national d'assurance maladie-invalidité (INAMI) corrélées aux projets 107, pour un montant de 3,8 millions d’euros (en base annuelle). Les coordinateurs de réseau de ces neuf projets ont déjà bénéficié en 2012 d’un financement global de 918 000 euros, afin de préparer cette potentielle extension. Ces budgets seront majoritairement affectés via le budget des moyens financiers des hôpitaux participants.

Zoals u hebt opgemerkt, kwam er op de interministeriële conferentie "Volksgezondheid" van afgelopen 18 juni een belangrijk akkoord uit de bus, waardoor het aanbod van de geestelijke gezondheidszorg nog zal kunnen verbeteren. Het betreft de uitbreiding van de proeffase die momenteel tien projecten van de zogenoemde "artikel 107" hervorming dekt, en die het geestelijke gezondheidszorgcircuit uit de instellingen wil halen door (in samenwerking met de eerste lijn) voorrang te geven aan de ambulante zorg op de psychiatrische opname, wanneer dat medisch mogelijk is.

Pro memorie: de hervorming heeft een tweevoudig doel:

  • rond de patiënt een echt geestelijke gezondheidszorgnetwerk vormen, door de ambulante centra en residentiële instellingen voor geestelijke gezondheidszorg - in een afgebakend gebied - te laten samenwerken, samen met de actoren van de eerstelijnsgezondheidszorg en de instanties die met de hulp aan personen zijn belast;

  • mensen met psychische problemen zo snel mogelijk opsporen en hen met een aan hun persoonlijke situatie aangepaste zorg in hun leefomgeving begeleiden. ;

De ministers van Volksgezondheid van de verschillende overheden hebben zodoende de kandidaatstellingen van 9 bijkomende projecten goedgekeurd. U zult ook wel weten dat er daarvoor nog begrotingsmiddelen moeten worden vrijgemaakt, aangezien het bestaande en voor deze hervorming bedoelde budget immers enkel de aanvankelijke tien projecten kan dekken, en dit over de geplande periode van drie jaar. Ik heb daarom op de interministeriële conferentie van afgelopen 18 juni beloofd om die bijkomende middelen op de volgende begrotingscontrole te vragen, en die ik ook heb gekregen. Het is de bedoeling dat die negen projecten op 1 januari 2013 kunnen starten, voor een totaalbedrag van 6,8 miljoen euro (op jaarbasis). Bovenop dat bedrag komen nog de met de 107-projecten samenhangende Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeits-verzekering (RIZIV)-overeenkomsten, voor een bedrag van 3,8 miljoen euro (op jaarbasis). De netwerkcoördinatoren van die negen projecten genoten in 2012 al een globale financiering van 918 000 euro om deze potentiële uitbreiding voor te bereiden. Deze budgetten zullen vooral via het financiële middelenbudget van de deelnemende ziekenhuizen beschikbaar worden gesteld.