SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
15 février 2012 15 februari 2012
________________
Question écrite n° 5-5647 Schriftelijke vraag nr. 5-5647

de Dominique Tilmans (MR)

van Dominique Tilmans (MR)

au ministre des Entreprises publiques, de la Politique scientifique et de la Coopération au développement, chargé des Grandes Villes

aan de minister van Overheidsbedrijven, Wetenschapsbeleid en Ontwikkelingssamenwerking, belast met Grote Steden
________________
Les suppressions de trains dans la province du Luxembourg De afschaffing van treinen in de provincie Luxemburg 
________________
Société nationale des chemins de fer belges
transport de voyageurs
durée du transport
province de Luxembourg
migration alternante
Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen
reizigersvervoer
vervoersduur
provincie Luxemburg
pendel
________ ________
15/2/2012Verzending vraag
14/5/2012Antwoord
15/2/2012Verzending vraag
14/5/2012Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-1845 Requalification de : demande d'explications 5-1845
________ ________
Question n° 5-5647 du 15 février 2012 : (Question posée en français) Vraag nr. 5-5647 d.d. 15 februari 2012 : (Vraag gesteld in het Frans)

Faisant suite aux modifications d'horaires annoncées par la Société nationale des chemins de fers belges (SNCB), j'ai été interpellée à plusieurs reprises concernant des suppressions de trains dans la Province de Luxembourg qui posent question.

Ainsi, depuis le 12 décembre 2011, le train Arlon-Luxembourg de 6h54 a été supprimé. De par cette décision, les usagers devront prendre celui de 7h04, un train " L " bondé à cette heure de pointe par les étudiants.

Toujours dans le cadre des nouveaux horaires appliqués par la SNCB, le train L5888 fait désormais arrêt à Marbehan et est supprimé à Libramont. Les usagers doivent dès lors attendre pas moins de quarante-cinq minutes pour le train suivant à destination de Neufchâteau.

En octobre dernier, la SNCB a annoncé la suppression de plusieurs trains. Cette décision est sans doute justifiable à de nombreux égards, mais il a toutefois toujours été précisé qu'elle s'inscrivait dans une optique de continuité d'une offre publique efficace. Dès lors, si nous retenons les trois critères qui avaient amené à la suppression de cent nonante-trois trains, c'est-à-dire les trains dont les recettes commerciales ne couvrent pas leur coût énergétique, ceux qui ne transportent pas plus de quarante voyageurs et ceux qui ne sont pas repris dans le contrat de gestion liant la société à l'État, aucun de ceux-ci ne peut justifier la décision de la SNCB.

Comment expliquez-vous la suppression de trains en heure de pointe sous couvert d'une modification d'horaire ? Privant les usagers de confort et de fréquences ? ! Et particulièrement dans notre cas, comment expliquer la suppression du train de 6h54 Arlon-Luxembourg en reportant le même nombre de voyageurs vers le train de 7h04 déjà bondé ainsi que la suppression du train L5888 jusqu'à Libramont?

 

Sinds de NMBS heeft aangekondigd dat ze haar dienstregeling gaat wijzigen, ben ik al verschillende keen aangesproken over de problematische afschaffing van treinen in de provincie Luxemburg.

Zo is sinds 12 december 2012 de trein Aarlen- Luxemburg van 6.54 uur afgeschaft. De treinreizigers zijn daardoor verplicht de L-trein van 7.04 uur te nemen, die op dat piekuur al afgeladen vol zit met studenten.

In de nieuwe dienstregeling rijdt de L-trein 5888 voortaan niet meer tot Libramont, hij stopt in Marbehan. Bijgevolg moeten de treinreizigers daar niet minder dan 45 minuten wachten op de volgende trein naar Neufchâteau.

In oktober jongstleden heeft de NMBS aangekondigd dat ze verschillende treinen zou afschaffen. Die beslissing is ongetwijfeld uit meer dan één oogpunt gerechtvaardigd en zou bovendien passen in een continue en doeltreffende openbare dienstverlening, zo werd toch steeds gepreciseerd. Van de drie criteria die de NMBS heeft gehanteerd om honderd drieënnegentig treinen af te schaffen, namelijk de treinen waarvan de ontvangsten de kosten voor energieverbruik niet dekken, de treinen die minder dan veertig passagiers vervoeren en de verbindingen die niet in het beheerscontract met de Staat in aanmerking werden genomen, is er echter geen enkel waarmee de NMBS haar bovengemelde beslissing kan rechtvaardigen.

Hoe legt u uit dat men een wijziging van de dienstregeling aangrijpt om piekuurtreinen af te schaffen en zodoende de reizigers een minder comfortabel en frequent aanbod ontzegt? Hoe legt u, meer in het bijzonder in dit geval, uit dat alle reizigers van de afgeschafte trein Aarlen-Luxemburg van 6.54 uur nu de al overvolle trein van 7.04 uur moeten nemen en dat het traject Marbehan-Libramont van L-trein 5888 wordt afgeschaft?

 
Réponse reçue le 14 mai 2012 : Antwoord ontvangen op 14 mei 2012 :

Les adaptations horaires survenues le 11 décembre 2011 sur la ligne 162 découlent des contraintes liées à la poursuite des travaux de modernisation de l’axe Namur – Luxembourg. Elles ne sont donc pas liées aux mesures d’économies prévues en décembre 2012.

Depuis le 11 décembre 2011, la mise à voie unique temporaire de deux tronçons de la ligne 162 (Namur - Naninne et Libramont - Lavaux) par Infrabel a contraint la Société nationale des chemins de fer belges (SNCB) d’effectuer des modifications horaires sur de nombreux trains parcourant la ligne (IC, L et P).

Lors de l’étude portant sur ces modifications, la SNCB a tenté, malgré les lourdes contraintes en présence (voies uniques de 9 et 17,4 km), de maintenir autant que possible, une offre pertinente qui tenait compte des besoins en termes de déplacements de la clientèle.

La SNCB est bien consciente que les choix arrêtés imposent parfois à la clientèle des changements d’habitude mais les travaux planifiés par Infrabel, gestionnaire de l’infrastructure, nécessitaient des adaptations d’horaires importantes.

Entre Libramont et Lavaux, les trains circulent donc sur une seule voie. C’est pourquoi le train L 5856 quitte maintenant Libramont à 06h26 au lieu de 06h15 auparavant.

Ce service à voie unique a engendré des modifications d’horaire qui ont eu un impact important sur le roulement du matériel roulant.

Les changements au roulement ont, à leur tour, nécessité des adaptations d’horaire.

La ponctualité du train 5856 a été contrôlée du 2 janvier 2012 au 27 janvier 2012. Durant cette période, ce train est arrivé 13fois à l'heure ou avec moins de 6 minutes de retard, 5 fois avec un retard de 6 à 8 minutes et 1 fois avec 25 minutes de retard. Le 13 janvier 2012, un train en panne a bloqué le passage sur le tronçon à voie unique. Le 18 janvier 2012, le train a été supprimé suite à un bris de caténaire survenu à Libramont.

En ce qui concerne les trains circulant entre Arlon et Luxembourg, ils ont subi des adaptations horaires parfois importantes en fonction des possibilités de passage dans le tronçon à voie unique temporaire.

La situation actuelle ne peut être modifiée sous peine de supprimer des trains circulant dans l’autre sens ce qui pénaliserait une autre clientèle.

Lors de la planification des horaires, une attention particulière a été portée à la capacité des trains à pouvoir accueillir les voyageurs dans un confort optimal. Toutefois, la disponibilité du matériel roulant, surtout en heures de pointe, ne permet pas toujours le renfort systématique de tous les trains impactés. Un suivi particulier des occupations est néanmoins prévu pour intervenir le cas échéant.

Afin de pouvoir terminer les travaux de modernisation et de réélectrification sur l'ensemble de la ligne entre Namur et Luxembourg en décembre 2018 comme prévu, il sera encore nécessaire, successivement et par tronçons, de mettre en place un ou plusieurs services à voie unique en continu.

En outre, la ponctualité sur cette ligne a aussi été influencée par un affaissement de terrain survenu le 3 janvier 2012 entre Arlon et Luxembourg. Cet incident a engendré également l’instauration d’un service à voie unique ainsi qu’un avis de ralentissement temporaire (circulation des trains à 40 km/h) toujours en vigueur (jusqu’au 31 janvier 2012) et qui provoque un retard d’environ deux minutes à tous les trains.

De plus, certains trains circulant sur la ligne 162 Namur – Luxembourg circulent également sur la ligne 161 Namur – Bruxelles, sur laquelle de nombreux chantiers sont actuellement en cours, dans le cadre de la mise à quatre voies pour le projet Réseau Express Régional (RER).

Suite à ces chantiers, les possibilités d’exploitation sont fortement réduites.

Un groupe de travail spécifique à la ligne 161 a donc été mis en place pour analyser quotidiennement le trafic sur cette ligne. Ce groupe de travail prend des mesures correctives afin d’améliorer la ponctualité des trains sur cette ligne :

  • Une adaptation plus réaliste du nombre d’arrêts ainsi que des horaires était nécessaire entre les relations 39xx (Binche – Louvain-la-Neuve Université) et 77xx (Charleroi-Sud - Ottignies -Bruxelles-Midi) et 65xx (Bruxelles-Midi - Louvain-la-Neuve) et 55xx (Schaerbeek/Bruxelles-Midi - Louvain-la-Neuve). C’est pourquoi à partir du nouveau service des trains du 11 décembre 2011, une nouvelle répartition des arrêts entre ces différentes relations a été mise en place par Infrabel et la SNCB. Cela a pour but de fluidifier le trafic entre les trains directs (IC) et les trains plus lents (IR et CR) ;

  • des mesures permettant de lutter contre le givre sur la caténaire ont été mises en place, telles que l’équipement des locomotives des trains de la relation IC-J (Bruxelles – Luxembourg) de pantographes spéciaux anti-givre ;

  • la mise en place d’avis de régulation (règles de priorité), de scénarios d’adaptation et de plans de secours en cas d’incidents.

De aanpassingen in de dienstregeling vanaf 11 december 2011 op de lijn 162 vloeien voort uit knelpunten die verbonden zijn met de moderniseringswerken op de as Namen – Luxemburg. Ze hebben dus geen verband met de economische maatregelen die in december 2012 voorzien zijn.

Sinds 11 december 2011 dwingt de tijdelijke beperking tot één spoor van twee stukken op de lijn 162 (Namen - Naninne en Libramont - Lavaux) door Infrabel de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) ertoe om voor talrijke treinen op deze lijn (IC, L en P) wijzigingen in de dienstregeling door te voeren.

Tijdens de studie over deze aanpassingen heeft de NMBS geprobeerd om haar klanten, zoveel als mogelijk, een pertinent aanbod te bieden die rekening zou houden met hun verplaatsingsnoden. Dit ondanks de zware beperkingen (één enkel spoor tijdens 9 en 17,4 km).

De NMBS is er zich wel goed van bewust dat de keuzes de gewoontes van haar klanten soms dwarsbomen. Maar de werken voorzien door Infrabel, de infrastructuurbeheerder, vereisten belangrijke wijzigingen van de dienstregeling.

Tussen Libramont en Lavaux circuleren de treinen dus op één enkel spoor. Dat is de reden waarom de trein L 5856 nu om 6u26 vanuit Libramont vertrekt in plaats van om 6u15 voordien.

Deze dienst op één enkel spoor veroorzaakte wijzigingen in de dienstregeling die een belangrijke impact hadden op de roulatie van het rollend materieel.

Deze aanpassingen in de roulatie hebben op hun beurt aanpassingen in de dienstregeling tot gevolg.

De stiptheid van de trein 5856 werd gecontroleerd van 2 januari 2012 tot 27 januari 2012. Tijdens deze periode is de trein 13 maal op tijd of met minder dan 6 minuten vertraging aangekomen, 5 maal met een vertraging van 6 tot 8 minuten en 1maal met 25 minuten vertraging. Op 13 januari 2012 blokkeerde een trein met pech de doortocht op het stuk met het enkel spoor. Op 18 januari 2012 werd de trein afgeschaft na een breuk in de bovenleiding in Libramont.

De treinen tussen Aarlen en Luxemburg hebben soms belangrijke wijzigingen in de dienstregeling ondergaan, in functie van de doortochtmogelijkheden op het stuk met een tijdelijk enkel spoor.

De huidige situatie kan niet worden aangepast zonder treinen in de andere rijrichting af te schaffen, wat andere klanten zou hinderen.

Tijdens de planning van de dienstregelingen is er een bijzondere aandacht gegaan naar de capaciteit van de treinen, zodat deze de reizigers een optimaal comfort kunnen bieden. De beschikbaarheid van het rollend materieel, vooral tijdens de spitsuren, laat niet altijd een systematische versterking van alle getroffen treinen toe. Er is een bijzondere opvolging van de bezetting voorzien om, indien nodig, tussen te komen.

Om de moderniseringswerken en vernieuwde elektrificatie op de hele lijn tussen Namen en Luxemburg tegen december 2018 zoals voorzien te beëindigen, zal het tijdens opeenvolgende periodes en per stuk noodzakelijk zijn om een of meerdere diensten over één enkel spoor te voorzien.

De stiptheid werd op deze lijn ook beïnvloed een grondverzakking dat zich op 3 januari 2012 voordeed tussen Aarlen en Luxemburg. Dit incident leidde ook tot de invoering van een dienstverlening via één enkel spoor en een bericht tot tijdelijke vertraging (treinverkeer aan 40 km/u) dat nog steeds van toepassing is (tot 31 januari 2012) en die elke trein met ongeveer twee minuten vertraagt.

Daarenboven circuleren sommige treinen van de lijn 162 Namen – Luxemburg ook op de lijn 161 Namen-Brussel, waarop al talrijke werken nu aan de gang zijn in het kader van de uitbreiding naar vier sporen voor het Gewestelijk Expresnet (GEN).

De exploitatiemogelijkheden worden door deze werken fel beperkt.

Er werd dus een specifieke werkgroep opgericht voor de lijn 161, om het verkeer op deze lijn dagelijks te analyseren. Deze werkgroep neemt corrigerende maatregelen om de stiptheid van de treinen op deze lijn te verbeteren:

  • Een meer realistische aanpassing van het aantal stopplaatsen en van de dienstregeling tussen de relaties 39xx (Binche – Louvain-la-Neuve Université) en 77xx (Charleroi-Sud - Ottignies - Brussel-Zuid) en 65xx (Brussel-Zuid - Louvain-la-Neuve) en 55xx (Schaarbeek/Brussel-Zuid - Louvain-la-Neuve). Dat is de reden waarom een nieuwe verdeling van de stopplaatsen tussen deze verschillende relaties is gebeurd door Infrabel en de NMBS, en dit vanaf de nieuwe dienstregeling van 11 december 2011. Het doel is het verkeer tussen de directe treinen (IC) en de minder snelle treinen (IR et CR) vlotter te laten doorstromen;

  • maatregelen tegen de bevriezing van de bovenleiding zijn genomen, net als de uitrusting van de treinlocomotieven van de relatie IC-J (Brussel – Luxemburg) met speciale antivriespantografen;

  • de oprichting van een reguleringsbericht (prioriteitsregels), van aanpassingsscenario’s en van noodplannen in geval van een ongeval.