SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
28 décembre 2011 28 december 2011
________________
Question écrite n° 5-4430 Schriftelijke vraag nr. 5-4430

de Filip Dewinter (Vlaams Belang)

van Filip Dewinter (Vlaams Belang)

à la ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Mariages - Polygamie - Enregistrement - Légalité - Parquet - Condamnations Huwelijken - Polygamie - Registratie - Wettelijkheid - Parket - Veroordelingen 
________________
mariage
polygamie
migrant
statistique officielle
huwelijk
polygamie
migrant
officiële statistiek
________ ________
28/12/2011Verzending vraag
26/10/2012Antwoord
28/12/2011Verzending vraag
26/10/2012Antwoord
________ ________
Herindiening van : schriftelijke vraag 5-3622 Herindiening van : schriftelijke vraag 5-3622
________ ________
Question n° 5-4430 du 28 décembre 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-4430 d.d. 28 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

En réponse à la question d'un conseiller communal, l'échevin anversois de la population et de l'état civil a indiqué qu'il y a, à Anvers, vingt-sept habitants qui se sont mariés plus d'une fois. Pour la première fois, on confirme également qu'il y a des Belges parmi ceux-ci. Seize des vingt-sept personnes polygames connues à Anvers ont la nationalité belge (après naturalisation). Deux possibilités existent, selon l'échevin : un ressortissant étranger a conclu un mariage polygame avant de s'installer en Belgique; ou un ressortissant étranger ou belge, habitant à Anvers, a conclu un mariage polygame à l'étranger. Il s'agit de ressortissants de pays musulmans comme le Maroc, le Pakistan et la Mauritanie où la polygamie est autorisée.

La réponse de l'échevin est stupéfiante. Elle confirme en effet qu'il y a des Belges qui contractent un deuxième, troisième,... mariage à l'étranger. L'article 147 du Code civil stipule pourtant que : « On ne peut contracter un second mariage avant la dissolution du premier. ». Le Code pénal (article 391) l'interdit explicitement comme « crime contre l'ordre des familles et la moralité publique » : « Quiconque, étant engagé dans les liens du mariage, en aura contracté un autre avant la dissolution du précédent, sera puni de la réclusion de cinq ans à dix ans. »

L'échevin fait également savoir que lorsqu'un habitant contracte à l'étranger un mariage polygame, ce fait est communiqué au parquet pour avis. Sur la base de cet avis et de la mesure dans laquelle le cas est rattaché à l'ordre juridique belge, le fonctionnaire de l'état civil devrait refuser ces mariages pour entrave à notre ordre public.

La ministre peut-elle répondre aux questions suivantes :

1) De quelle manière la justice traite-t-elle les situations suivantes :

- les étrangers qui se sont mariés plusieurs fois à l'étranger et ont ensuite émigré en Belgique ?

- les étrangers habitant dans notre pays, qui sont allés se marier une deuxième, troisième,... fois à l'étranger ?

- les Belges (jouissant éventuellement de la double nationalité) habitant dans notre pays, qui sont allés se marier une deuxième, troisième,... fois à l'étranger ?

2) Quels sont les critères pris en considération par les parquets pour décider de poursuivre ou non pour polygamie ?

3) Combien d'avis les parquets ont-ils à ce jour délivrés à l'état civil des villes et communes flamandes concernant l'enregistrement de mariages polygames dans les registres de l'état civil en 2008, 2009, 2010 et 2011 ?

4) Dans combien de ces cas, et lesquels, ces avis étaient-ils positifs ? Dans combien de ces cas, et lesquels, ces avis étaient-ils négatifs ?Quels sont les critères de délivrance d'un avis positif ou négatif ?

5) Combien de procédures pénales ont-elles été entamées en 2008, 2009, 2010 et 2011 pour polygamie sur la base de l'article 391 du Code pénal ?

6) Combien de condamnations ont-elles été prononcées en 2008, 2009, 2010 et 2011 pour polygamie sur la base de l'article 391 du Code pénal ? Quelles ont été les peines prononcées ?

7) Des circulaires ou directives ont-elles été envoyées aux villes et communes ou aux parquets à ce sujet ?

8) Pourquoi certains mariages polygames (conclus à l'étranger) ont-ils été enregistrés en Belgique, bien qu'ils soient contraires à l'ordre public et à la loi pénale ?

9) Cet enregistrement se fait-il dans toutes les communes ou certaines le refusent-elles ?

 

In antwoord op een vraag van een gemeenteraadslid antwoordde de Antwerpse schepen bevoegd voor Bevolking en Burgerlijke Stand dat in Antwerpen zevenentwintig inwoners leven die meer dan één maal gehuwd zijn. Voor het eerst wordt ook bevestigd dat daaronder ook Belgen zijn. Zestien van de zevenentwintig bekende polygamen in Antwerpen beschikken over de Belgische nationaliteit (na naturalisatie). Daarbij zijn er twee mogelijkheden volgens de schepen: of een vreemde onderdaan heeft een polygaam huwelijk afgesloten voor hij zich in België vestigt; of een vreemde onderdaan of Belg die in Antwerpen woont sluit in het buitenland een polygaam huwelijk af. Het betreffen onderdanen uit moslimlanden als Marokko, Pakistan en Mauritanië waar polygamie toegelaten is.

Het antwoord van de schepen is zeer merkwaardig. Het bevestigt immers dat er zelfs Belgen zijn die in het buitenland een tweede, derde,… huwelijk afsluiten. Artikel 147 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt nochtans uitdrukkelijk: "Men mag geen tweede huwelijk aangaan voor de ontbinding van het eerste". Het Strafwetboek (artikel 391) verbiedt het uitdrukkelijk als een "misdaad tegen de openbare orde der familie en de openbare zedelijkheid": "Hij die, door de banden van het huwelijk verbonden, een ander huwelijk aangaat vóór de ontbinding van het vorige, wordt gestraft met opsluiting." (dit is vijf tot tien jaar).

De schepen deelt ook mee dat wanneer een inwoner in het buitenland een polygaam huwelijk afsluit dit aan het parket gemeld wordt voor advies. Op basis van dit advies en de mate waarin het geval met de Belgische rechtsorde verbonden is, zou de ambtenaar van de burgerlijke stand deze huwelijken weigeren wegens strijdigheid met onze openbare orde.

Kan de geachte minister mij meedelen:

1) Op welke wijze gaat het gerecht om met volgende situaties:

- buitenlanders die in het buitenland meerdere keren gehuwd zijn en nadien gemigreerd zijn naar België?

- buitenlanders die hier wonen en in het buitenland een tweede, derde,… keer zijn gaan huwen?

- Belgen (eventueel met dubbele nationaliteit) die hier wonen en in het buitenland een tweede, derde,… keer zijn gaan huwen?

2) Welke zijn de criteria die door de parketten in aanmerking genomen worden om te beslissen of vervolgd wordt wegens polygamie of niet?

3) Hoeveel adviezen werden in 2008, 2009, 2010 en 2011 tot op heden afgeleverd door de parketten aan de burgerlijke stand van de Vlaamse steden en gemeenten met betrekking tot de registratie van polygame huwelijken in de registers van de burgerlijke stand?

4) In hoeveel en welke gevallen was dit advies positief? In hoeveel en welke gevallen was dit advies negatief? Wat zijn de criteria voor het afleveren van een positief of negatief advies?

5) Hoeveel strafprocedures werden in 2008, 2009, 2010 en 2011 tot op heden opgestart wegens polygamie op basis van artikel 391 van het Strafwetboek?

6) Hoeveel veroordelingen werden in 2008, 2009, 2010 en 2011 tot op heden reeds uitgesproken wegens polygamie op basis van artikel 391 van het stafwetboek? Wat waren de uitgesproken straffen?

7) Bestaan er omzendbrieven of richtlijnen verzonden aan de steden en gemeenten of aan de parketten met betrekking tot dit thema?

8) Waarom worden sommige (in het buitenland afgesloten) polygame huwelijken in België geregistreerd, ondanks de strijdigheid met de openbare orde en de strafwet?

9) Gebeurt deze registratie in alle gemeenten of zijn er gemeenten die dit weigeren?

 
Réponse reçue le 26 octobre 2012 : Antwoord ontvangen op 26 oktober 2012 :

1) à 6). Je peux vous répondre ce qui suit sur la base des informations qui m'ont été communiquées par les analystes statistiques du Collège des procureurs généraux et du Service de la politique criminelle. 

Cette question nécessite d'interroger individuellement chacun des 27 procureurs du Roi concernant la politique en matière de polygamie qu'ils mènent dans leur arrondissement. Compte tenu du temps et de la charge de travail qu’une telle consultation implique, il m'est impossible de donner une réponse précise à ce sujet.  

Je peux toutefois vous donner certains chiffres qui m'ont été communiqués par les analystes statistiques du Collège des procureurs généraux.  

Remarques générales – délimitation du champ des enquêtes menées : 

1) Les analystes statistiques peuvent fournir des données sur le nombre d'affaires en matière de bigamie (infraction visée à l'article 391 du Code pénal) via le code de prévention "42A : bigamie". Les faits de polygamie sont également enregistrés sous ce code dans le système REA/TPI.   

2) Les chiffres des tableaux ci-dessous proviennent des banques de données, alimentées par les enregistrements des sections correctionnelles des parquets près les tribunaux de première instance (système REA/TPI). Nous sommes en mesure de communiquer des données annuelles de 2008 à 2011 (jusqu'au mois de juin pour 2011). La dernière extraction de cette banque de données remonte au 10 juillet 2011. 

3) Sur les 28 parquets en Belgique, en ce compris le parquet fédéral, 27 de ceux-ci encodent les affaires correctionnelles dans le système informatique REA/TPI. Ce n'est pas le cas du parquet d'Eupen car il n'existe pas de version allemande du système. Le nombre d'affaires peut donc être légèrement sous-estimé. 

4) Grâce au système informatique, il est possible d’intégrer une prévention principale et des préventions secondaires. Les affaires reprises dans les tableaux ci-dessous sont identifiées sur la base du code de prévention principale et du code de prévention secondaire. 

5) Le tableau 1 reproduit, selon leur année d’entrée au niveau national, le nombre et le pourcentage d'affaires de "bigamie" qui ont été introduites entre le 1er janvier 2008 et le 30 juin 2011.  

Dans le tableau 2, ces affaires sont ventilées en fonction du dernier état d'avancement de l'affaire au 10 juillet 2011 (date de la dernière extraction de la banque de données du Collège des procureurs généraux). 

Le tableau 3 détaille le nombre et le pourcentage d'affaires de "bigamie" classées sans suite en fonction du motif de classement sans suite. Dans le système informatique REA/TPI, ces affaires apparaissent sous le stade d’avancement "sans suite" à la date de la dernière extraction de la banque de données du Collège des procureurs généraux, plus précisément le 10 juillet 2011.  

Le tableau 4 reflète, en fonction du type de jugement prononcé et indépendamment de l'année d'encodage des affaires, le nombre d'affaires de "bigamie" dans lesquelles le tribunal correctionnel a rendu un premier jugement sur le fond entre le 1er janvier 2008 et le 30 juin 2011.  

6) L'unité de comptage dans les tableaux ci-dessous est l'affaire pénale. Etant donné qu'un ou plusieurs prévenus/victimes peuvent être concernés par une affaire et qu'une ou plusieurs infractions peuvent avoir été commises dans une affaire, il convient de souligner que chaque affaire n'est comptabilisée qu'une fois. 

Données collectées et mise en contexte :  

Tableau 1 en annexe 

Entre le 1er janvier 2008 et le 30 juin 2011, 222 affaires de "bigamie" ont été introduites par les sections correctionnelles des parquets de première instance.  

Une soixantaine d'affaires de "bigamie" sont enregistrées chaque année.   

L'année d'encodage 2011 n'étant pas achevée (à la date d'extraction, seuls les 6 premiers mois de cette année sont disponibles), aucune comparaison avec les années antérieures n'est possible. Ces données sont mentionnées à titre informatif dans le tableau 1. 

Tableau 2 en annexe 

Au 10 juillet 2011, 15,77 % des affaires de "bigamie" qui ont été entrées depuis 2008 se trouvaient au stade de l’enquête préliminaire (35 sur 222), 56,76 % étaient classées sans suite (126 affaires), 21,62 % étaient envoyées devant une autre instance pour mise à disposition (48 affaires) et il n'y avait pratiquement aucune proposition de règlement à l’amiable (0,45 %). 5,40 % (12 affaires) ont abouti à des poursuites : ces affaires se trouvaient au stade de la procédure devant la chambre du conseil, de l'instruction, de la citation ou encore à un stade plus avancé de la procédure (fixation de l’audience devant le tribunal correctionnel, jugement rendu par le tribunal correctionnel). 

Dans ce tableau, les 26 affaires jointes sont considérées comme étant au même stade d’avancement que l'affaire « mère » au 10 juillet 2011. Ainsi, 4 affaires se trouvaient au stade de l’enquête préliminaire, 15 étaient classées sans suite, 1 affaire faisait l'objet d'une proposition de médiation pénale et 6 affaires donnaient lieu à des poursuites (chambre du conseil, citation et poursuites). 

Il est très probable que l'état d'avancement des affaires récentes évoluera dans l'avenir. Le pourcentage élevé d'affaires qui se trouvaient encore au stade de l’enquêté préliminaire au cours du premier semestre 2011 s'explique par le fait que le tableau reflète des ‘cohortes' d'affaires dont l'état d'avancement a été établi au 10 juillet 2011. Il est donc logique que, par rapport à 2008, un plus grand nombre d'affaires encodées en 2011 se trouvent au stade de l’enquête préliminaire.   

Tableau 3 en annexe 

Si classement sans suite il y a, le motif le plus souvent allégué est l’ "absence d'infraction" sur l'ensemble de la période considérée (38,89 %, 49 classements sans suite sur 126). 

Les deux motifs d'opportunité les plus fréquents sont "situation régularisée" (15 classements sans suite sur 126, 11,90 %) et "autres priorités" (12 classements sans suite sur 126, 9,52 %). 

Dans la catégorie "autres motifs de classement sans suite", il n’est fait mention que du seul motif "signalement de l'auteur". 

Tableau 4 en annexe 

Le tableau 4 présente le nombre d'affaires de "bigamie" pour lesquelles le tribunal correctionnel a prononcé un premier jugement statuant sur le fond entre le 1er janvier 2008 et le 30 juin 2011. Les données sont ventilées par année et selon le contenu du jugement. La période de référence est définie sur la base de l'année du premier jugement statuant sur le fond, indépendamment de la date à laquelle l'affaire est encodée par le parquet correctionnel. 

L'unité de comptage est l'affaire jugée. Chaque affaire n'est comptabilisée qu'une fois en fonction de la date du premier jugement sur le fond. Il ne s'agit donc pas du nombre de jugements (nombre de condamnations, nombre d'acquittements, etc.). Un même jugement peut effectivement se rapporter à plusieurs affaires (par exemple, après jonction par le parquet ou le tribunal correctionnel).  

Le premier jugement rendu sur le fond ne correspond pas nécessairement au jugement définitif sur l'affaire. D'une part, un jugement sur opposition peut en effet encore intervenir après un jugement par défaut. D'autre part, un appel peut être interjeté contre le jugement du tribunal de première instance.  

Au cours de la période de référence, 10 jugements sur le fond ont été prononcés, parmi lesquels 6 condamnations, 1 acquittement et 2 suspensions du prononcé. 

7) à 9). Concernant les points 7, 8 et 9 de votre question, je peux vous communiquer les informations suivantes : 

Il n'existe pas de circulaire spécifique relative à la polygamie. Ce sujet est toutefois abordé par la circulaire du 23 septembre 2004 relative aux aspects de la loi du 16 juillet 2004 portant le Code de droit international privé concernant le statut personnel (Moniteur belge, 28 septembre 2004, page 69 598).

Cette circulaire précise notamment le sens à donner à l'article 21 du Code de droit international privé qui porte sur l'exception d'ordre public et qui est rédigé comme suit : 

« article 21. L'application d'une disposition du droit étranger désigné par la présente loi est écartée dans la mesure où elle produirait un effet manifestement incompatible avec l'ordre public. 

   Cette incompatibilité s'apprécie en tenant compte, notamment, de l'intensité du rattachement de la situation avec l'ordre juridique belge et de la gravité de l'effet que produirait l'application de ce droit étranger. 

   Lorsqu'une disposition du droit étranger n'est pas appliquée en raison de cette incompatibilité, une autre disposition pertinente de ce droit ou, au besoin, du droit belge, est appliquée. ». 

 La circulaire précise que la notion d'ordre public doit être interprétée de manière évolutive et qu'elle ne se prête donc pas à une définition précise. Cette "exception d'ordre public" doit être appliquée de manière assez restrictive.

La circulaire donne ensuite un exemple concret : « Comme exemple tombant dans le champ d'application de cette disposition, on peut citer le cas des dispositions étrangères autorisant le mariage polygamique. L'effet consistant à créer une telle union peut être considéré comme manifestement incompatible avec l'ordre public international belge, ce qui interdit certainement qu'une autorité belge puisse procéder à la conclusion d'un tel mariage ou reconnaître la validité d'un tel mariage. Ceci n'empêche pas que d'autres effets d'une union polygamique, par exemple l'attribution de dommages et intérêts en réparation d'un préjudice subi par l'épouse d'un polygame, pourraient être estimés comme non contraires à l'ordre public international belge. ». 

Il ressort clairement de ce qui précède qu'un mariage polygamique ne peut pas être reconnu dans notre pays parce que contraire à l'ordre public international belge. Toutefois, cela ne signifie pas non plus qu’un mariage polygamique non reconnu ne peut pas sortir certains effets dans notre pays.

À cet égard, il peut être renvoyé à l'arrêt de la Cour de cassation du 14 février 2011 dans lequel la Cour précise que l’ordre public international belge ne s’oppose pas, en règle, à la reconnaissance en Belgique des effets d’un mariage validement contracté à l’étranger conformément à leur loi nationale par des conjoints dont l’un était, au moment de ce mariage, déjà engagé dans les liens d’un mariage non encore dissous célébré à l’étranger dans les mêmes circonstances avec une personne dont la loi nationale admet la polygamie (n° S.10.0031.F).  

Cette jurisprudence peut par exemple avoir pour conséquence que, bien qu'un mariage ne soit pas reconnu dans notre pays, l'Office national des pensions doive verser une pension de survie à une veuve d'un polygame qui se trouve dans la situation décrite dans l'arrêt et que l'Office national des pensions doive donc reconnaître les effets d'un tel mariage polygame, du moins pour ce qui concerne son domaine de compétence. 

Par contre, la Cour de cassation indiquait dans son arrêt du 3 décembre 2007 que l’ordre public international belge s’oppose à la reconnaissance en Belgique des effets d’un mariage validement contracté à l’étranger lorsque l’un des conjoints était, au moment de ce mariage, déjà engagé dans les liens d’un mariage non encore dissous avec une personne dont la loi nationale n’admet pas la polygamie (n° S.06.0088.F).  

Par ailleurs, conformément à l'article 29 du Code de droit international privé, un effet de fait pourra, dans certains cas, être conféré à un mariage polygamique non reconnu. Il s'agit en effet d'un acte établi valablement à l'étranger dont l'existence en tant que donnée de fait ne peut être niée. Ainsi, un acte étranger ne doit pas nécessairement être reconnu dans notre pays pour pouvoir être invoqué devant un juge belge afin de prouver le fondement d'une nouvelle action. Pour clarifier cette hypothèse, la circulaire donne l'exemple de l'action en dommages-intérêts en réparation d'un préjudice subi par l'épouse d'un homme polygame (Moniteur belge, 28 septembre 2004, page 69 598). 

Pour le surplus, il ne m’appartient pas de me prononcer sur les règles d'inscription d'un mariage dans le registre national et les circulaires en la matière, qui relèvent de la compétence de la ministre de l’Intérieur.

Tableau 1 :      Nombre d’affaires de "bigamie" entrées aux parquets entre le 1 janvier 2008 et le 30 juin 2011, par année d’entrée (niveau national) (n & % en colonne)

Tabel 1 :          Aantal zaken van "bigamie" dat tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011 is ingestroomd, per jaar van instroom (nationaal niveau) (a & % in kolom)

 

 

n

a

%

%

2008


56

25,23

2009

 

62

27,93

2010

 

66

29,73

1er semestre 2011

1e semester 2011

38

17,12

Total

Totaal

222

100,00

Source : Banque de données de Collège des procureurs généraux – Analystes statistiques

Bron : Gegevensbank van het College van procureurs-generaal – statistische analistenTableau 2 :      Dernier état d’avancement au 10 juillet 2011 des affaires de "bigamie" entrées aux parquets entre le 1er janvier 2008 et le 30 juin 2011, par année d’entrée (niveau national) (n & % en colonne)

Tabel 2 :          Laatste vooruitgangsstaat op 10 juli 2011 van de zaken van "bigamie" die tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011 bij de parketten zijn ingestroomd (nationaal niveau) (a & % in kolom)

 

 

 

2008

 

2009

2010

1er semestre 2011

1e semester 2011

Total

Totaal

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

Information

Vooronderzoek

1

1,79

4

6,45

7

10,61

23

60,53

35

15,77

Sans suite

Zonder gevolg

35

62,50

42

67,74

40

60,61

9

23,68

126

56,76

Pour disposition

Ter beschikking

16

28,57

13

20,97

14

21,21

5

13,16

48

21,62

Médiation pénale

Bemiddeling in strafzaken

-

-

-

-

1

1,52

-

-

1

0,45

Instruction

Onderzoek

-

-

1

1,61

-

-

1

2,63

2

0,90

Chambre du conseil

Raadkamer

1

1,79

1

1,61

-

-

-

-

2

0,90

Citation & suite

Dagvaarding & vervolg

3

5,36

1

1,61

4

6,06

-

-

8

3,60

Total

Totaal

56

100,00

62

100,00

66

100,00

38

100,00

222

100,00

Source : Banque de données du Collège des procureurs généraux – Analystes statistiques

Bron : Gegevensbank van het College van procureurs-generaal – statistische analisten 

Tableau 3 :      Motifs de classement sans suite pour les affaires de « bigamie » entrées entre le 1er janvier 2008 et le 30 juin 2011 et qui étaient, au 10 juillet 2011, classées sans suite (n & % en colonne)

Tabel 3 :          Motieven van zondergevolgstelling voor zaken van bigamiedie tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011 zijn ingestroomd en die op 10 juli 2011 zonder gevolg waren gesteld (a & % in kolom)

 

 

 

2008

2009

2010

1er semestre 2011

1e semester 2011

Total

Totaal

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

Classement de nature technique

Technisch

17

48,57

17

40,48

29

72,50

7

77,78

70

55,56

     Absence d’infraction

     Geen misdrijf

7

20,00

14

33,33

21

52,50

7

77,78

49

38,89

     Charges insuffisantes

     Onvoldoende bewijzen

9

25,71

2

4,76

6

15,00

-

-

17

13,49

     Irrecevabilité de l’action publique

     Niet-toelaatbaarheid van de strafvordering

1

2,86

1

2,38

2

5,00

-

-

4

3,17

          Incompétence

          Onbevoegdheid

1

2,86

1

2,38

-

-

-

-

2

1,59

          Cause d’excluse absolutoire

          Strafuitsluitende verschoningsgrond

-

-

-

-

2

5,00

-

-

2

1,59

Classement sans suite pour motifs d’opportunité

Opportuniteit

16

45,71

23

54,76

11

27,50

2

22,22

52

41,27

     Motifs propres à la nature des faits

     Motieven eigen aan de aard van de feiten

3

8,57

15

35,71

8

20,00

1

11,11

27

21,43

          Répercussion sociale limitée

          Beperkte maatschappelijke weerslag

-

-

4

9,52

1

2,50

-

-

5

3,97

          Situation régularisée

          Toestand geregulariseerd

2

5,71

8

19,05

4

10,00

1

11,11

15

11,90

          Infraction à caractère relationnel

          Misdrijf van relationele aard

1

2,86

2

4,76

3

7,50

-

-

6

4,76

          Préjudice peu important

          Nadeel gering

-

-

1

2,38

-

-

-

-

1

0,79

     Motifs propres à la personnalité de l’auteur

     Motieven eigen aan de persoon van de dader

5

14,29

4

9,52

3

7,50

-

-

12

9,52

          Faits occasionnels –

circonstances spécifiques

          Toevallige feiten –

specifieke omstandigheden

1

2,86

1

2,38

-

-

-

-

2

1,59

          Conséquences disproportionnées –

trouble social

          Wanverhouding gevolgen –

 maatschappelijke verstoring

4

11,43

3

7,14

2

5,00

-

-

9

7,14

          Comportement de la victime

          Houding van het slachtoffer

-

-

-

-

1

2,50

-

-

1

0,79

     Politique criminelle

     Beleid

8

22,86

4

9,52

-

-

1

11,11

13

10,32

          Capacité d’enquête insuffisante

          Te weinig recherchecapaciteit

-

-

1

2,38

-

-

-

-

1

0,79

          Autres priorités

          Andere prioriteiten

8

22,86

3

7,14

-

-

1

11,11

12

9,52

Autres motifs de classement sans suite

Andere motieven van zondergevolgstelling

2

5,71

2

4,76

-

-

-

-

4

3,17

     Signalement de l’auteur

     Seining van de dader

2

5,71

2

4,76

-

-

-

-

4

3,17

Total

Totaal

35

100,00

42

100,00

40

100,00

9

100,00

126

100,00

Source : Banque de données du Collège des procureurs généraux – Analystes statistiques

Bron : Gegevensbank van het College van procureurs-generaal – Statistische analisten

Tableau 4 :      Nombre d’affaires « bigamie » dans lesquelles entre le 1 janvier 2008 et le 30 juin 2011 un premier jugement au fond a été prononcé par le tribunal correctionnel, par année de prononciation du jugement et selon le type de jugement (n & % en colonne)

Tabel 4 :          Aantal zaken van bigamievoor dewelke tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011 een eerste vonnis ten gronde door de correctionele rechtbank werd uitgesproken, per jaar van uitspraak van het vonnis en volgens het soort vonnis (a & % in kolom) 

 

 

 

2008

2010

1er semestre 2011

1e semester 2011

Total

Totaal

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

Condamnation

Veroordeling

Condamnation

Veroordeling

1

50,00

2

40,00

2

66,67

5

50,00

 

Condamnation avec sursis

Veroordeling met uitstel

-

-

1

20,00

-

-

1

10,00

 

Total rubrique

Totaal rubriek

1

50,00

3

60,00

2

66,67

6

60,00

Acquittement

Vrijspraak

Acquittement

Vrijspraak

-

-

1

20,00

-

-

1

10,00

 

Total rubrique

Totaal rubriek

-

-

1

20,00

-

-

1

10,00

Suspension

Opschorting

Suspension simple

Gewone opschorting

1

50,00

1

20,00

-

-

2

20,00

 

Total rubrique

Totaal rubriek

1

50,00

1

20,00

-

-

2

20,00

Autres

Overige

Varia

Varia

-

-

-

-

1

33,33

1

10,00

 

Total rubrique

Totaal rubriek

-

-

-

-

1

33,33

1

10,00

Total

Totaal

2

100,00

5

100,00

3

100,00

10

100,00

Source : Banque de données du Collège des procureurs généraux – Analystes statistiques

Bron : Gegevensbank van het College van procureurs-generaal – Statistische analisten

1) tot 6). Op basis van de inlichtingen die mij verschaft werden door de statistisch analisten van het College van Procureurs-generaal en de Dienst voor het Strafrechtelijk beleid, kan ik u het volgende antwoord meedelen. 

Deze vraag noodzaakt een individuele bevraging van alle 27 Procureurs des Konings aangaande hun beleid inzake polygamie in hun arrondissement. Gezien de tijd en de werklast die dergelijk onderzoek met zich meebrengt, is het onmogelijk hier een duidelijk antwoord op te geven. 

Ik kan u wel enkele cijfers verschaffen, die mij werden overgemaakt door de statistisch analisten van het College van Procureurs-generaal.  

Algemene opmerkingen – afbakening van het veld van de gevoerde onderzoeken : 

1) De statistische analisten kunnen gegevens leveren over het aantal zaken met betrekking tot bigamie (misdrijf opgenomen in artikel 391 van het Strafwetboek) via tenlasteleggingscode "42A: bigamie”. Feiten van polygamie worden ook in het REA/TPI-systeem onder deze code geregistreerd.   

2) De cijfers uit de onderstaande tabellen komen uit de gegevensbanken die aan de hand van de registraties van de correctionele afdelingen van de parketten bij de rechtbanken van eerste aanleg (REA/TPI-systeem) worden aangevuld. We kunnen jaarlijkse gegevens leveren van 2008 tot 2011 (tot juni voor 2011). De laatste extractie uit deze gegevensbank heeft op 10 juli 2011 plaatsgevonden. 

3) Op 28 parketten in België, met inbegrip van het federaal parket, voeren er 27 de correctionele zaken in het REA/TPI-informaticasysteem in. Het parket van Eupen doet dit niet omdat er geen Duitstalige versie van het systeem bestaat. Het aantal zaken kan dus licht worden onderschat. 

4) Dankzij het informaticasysteem kunnen een voornaamste tenlastelegging en secundaire tenlasteleggingen worden geregistreerd. De in de onderstaande tabellen opgenomen zaken worden op basis van de voornaamste en secundaire tenlasteleggingscode geïdentificeerd. 

5) In tabel 1 worden het aantal en het percentage zaken van “bigamie” weergegeven die tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011, volgens het jaar van instroom op nationaal vlak, zijn ingestroomd.  

In tabel 2 worden deze zaken opgesplitst in functie van de laatste vooruitgangsstaat van de zaak op 10 juli 2011 (datum van de laatste extractie uit de gegevensbank van het College van procureurs-generaal). 

In tabel 3 worden het aantal en het percentage zonder gevolg gestelde zaken van “bigamie”, in functie van het motief voor zondergevolgstelling, gedetailleerd. In het REA/TPI-informaticasysteem bevinden deze zaken zich, op de datum van de laatste extractie uit de gegevensbank van het College van procureurs-generaal, meer bepaald 10 juli 2011, in de vooruitgangsstaat “zonder gevolg”.  

In tabel 4 is het aantal zaken van “bigamie” opgenomen waarin, tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011, een eerste vonnis ten gronde door de correctionele rechtbank werd gegeven, in functie van het type uitgesproken vonnis, ongeacht het jaar van instroom van de zaken.  

6) In de hieronderstaande tabellen vormt de strafzaak de teleenheid. Aangezien een of meerdere verdachten/benadeelden bij een zaak betrokken kunnen zijn en een of meerdere misdrijven in een zaak kunnen zijn gepleegd, moet worden benadrukt dat elke zaak slechts een keer wordt geteld. 

Verzamelde gegevens en contextualisering :  

Tabel 1 in bijlage 

Tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011 zijn er 222 zaken van “bigamie” bij de correctionele afdelingen van de Belgische parketten van eerste aanleg ingestroomd.  

Elk jaar worden zo’n 60 zaken van “bigamie” geregistreerd.   

Aangezien het jaar van instroom 2011 niet volledig is (op de extractiedatum zijn enkel de eerste zes maanden van dat jaar beschikbaar), is er geen enkele vergelijking met de voorgaande jaren mogelijk. Ter informatie worden deze gegevens in tabel 1 vermeld. 

Tabel 2 in bijlage 

Op 10 juli 2011 bevond 15,77 % van de vanaf 2008 ingestroomde zaken van “bigamie” zich in vooronderzoek (35 op 222); 56,76 % werd zonder gevolg gesteld (126 zaken); 21,62 % werd ter beschikking naar een andere instantie overgezonden (48 zaken); er zijn nagenoeg geen voorstellen tot minnelijke schikking (0,45 %). 5,40 % (12 zaken) leidde ten slotte tot vervolging: deze zaken bevonden zich in het stadium van de rechtspleging door de Raadkamer, van het onderzoek, van de dagvaarding of nog verder in de rechtspleging (bepaling van de rechtsdag voor de correctionele rechtbank, vonnis door de correctionele rechtbank). 

In deze tabel kregen de 26 gevoegde zaken de vooruitgangsstaat van de moederzaak op 10 juli 2011. Zo waren er 4 in vooronderzoek, 15 werden zonder gevolg gesteld, in 1 zaak was er een voorstel tot strafbemiddeling en in 6 zaken werden vervolgingen ingesteld (raadkamer, dagvaarding en vervolg). 

Het is heel waarschijnlijk dat de vooruitgangsstaat van de recente zaken in de toekomst verder zal evolueren. De verklaring voor het hoge percentage zaken dat tijdens het eerste semester 2011 nog in vooronderzoek was is dat de tabel “cohorten” zaken weergeeft waarvan de vooruitgangsstaat op 10 juli 2011 werd bepaald. Zo is het logisch dat er, in verhouding tot 2008, meer ingestroomde zaken uit 2011 in vooronderzoek zijn.   

Tabel 3 in bijlage 

Bij zondergevolgstellingen komt het motief “geen misdrijf”, over de hele beschouwde periode, het vaakste voor (38,89 %, 49 zondergevolgstellingen op 126). 

Toestand geregulariseerd” (15 zondergevolgstellingen op 126, 11,90 %) en “andere prioriteiten” (12 zondergevolgstellingen op 126, 9,52 %) zijn de twee meest voorkomende opportuniteitsmotieven. 

Wat betreft de categorie “andere motieven van zondergevolgstelling” komt enkel het motief “seining van de dader” voor. 

Tabel 4 in bijlage 

In tabel 4 wordt het aantal zaken van “bigamie” voorgesteld voor dewelke, tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011, een eerste vonnis ten gronde door de correctionele rechtbank werd uitgesproken. De gegevens worden per jaar en volgens de inhoud van het vonnis opgesplitst. De referentieperiode is afgebakend op basis van het jaar van het eerste vonnis ten gronde, ongeacht de datum waarop de zaak bij het correctionele parket is ingestroomd. 

De berechte zaak vormt de teleenheid. Iedere zaak wordt slechts een keer op basis van de datum van het eerste vonnis ten gronde geteld. Het gaat dus niet om het aantal vonnissen (aantal veroordelingen, aantal vrijspraken, enz.). Eenzelfde vonnis kan immers betrekking hebben op meerdere zaken (bijvoorbeeld na voeging door het parket of de correctionele rechtbank).  

Het eerste vonnis ten gronde komt niet noodzakelijk overeen met het definitieve vonnis in de zaak. Enerzijds kan er bij een vonnis bij verstek immers nog een vonnis na verzet volgen, anderzijds kan ook beroep tegen het vonnis van de rechtbank van eerste aanleg worden aangetekend.  

Tijdens de referentieperiode werden 10 vonnissen ten gronde uitgesproken, waaronder 6 veroordelingen, 1 vrijspraak en 2 opschortingen van de uitspraak. 

7) tot 9) Wat de punten 7, 8 en 9 van uw vraag betreft, kan ik de volgende informatie meedelen : 

Er bestaan geen specifieke omzendbrieven over ‘polygamie’. Wel wordt dit onderwerp aangehaald in de “Circulaire betreffende de aspecten van de wet van 16 juli 2004 houdende het Wetboek van internationaal privaatrecht die betrekking hebben op het personeelstatuut” (Belgisch Staatsblad, 28 september 2004, bladzijde 69 598).

Deze circulaire verduidelijkt onder meer het artikel 21 van het Wetboek van internationaal privaatrecht, dat betrekking heeft op de openbare orde-exceptie en dat luidt als volgt : 

Artikel 21. De toepassing van een bepaling uit het door deze wet aangewezen buitenlands recht wordt geweigerd voor zover zij tot een resultaat zou leiden dat kennelijk onverenigbaar is met de openbare orde. 

Bij de beoordeling van deze onverenigbaarheid wordt inzonderheid rekening gehouden met de mate waarin het geval met de Belgische rechtsorde is verbonden en met de ernst van de gevolgen die de toepassing van dat buitenlands recht zou meebrengen. 

Wanneer een bepaling van buitenlands recht niet wordt toegepast wegens deze onverenigbaarheid, wordt een andere relevante bepaling van dat recht, of indien nodig, van Belgisch recht toegepast.” 

De circulaire preciseert dat de notie “openbare orde” evolutief moet worden geïnterpreteerd en zich bijgevolg niet leent tot een nauwkeurige omschrijving ervan. Deze “openbare orde – exceptie” moet restrictief worden toegepast.

Vervolgens geeft de circulaire een concreet voorbeeld: “Als voorbeeld dat binnen het toepassingsgebied van deze bepaling valt, kan worden verwezen naar het geval van buitenlandse bepalingen op grond waarvan een polygaam huwelijk kan worden aangegaan. Het resultaat van het aangaan van een dergelijke huwelijk kan worden beschouwd als kennelijk onverenigbaar met de internationale openbare orde van België, hetgeen zeker verbiedt dat een Belgische overheid kan overgaan tot het sluiten van een dergelijk huwelijk of de rechtsgeldigheid ervan kan erkennen. Zulks belet niet dat andere gevolgen van een polygaam huwelijk, bijvoorbeeld de toekenning van schadevergoeding wegens het nadeel geleden door de echtgenote van een polygame man, zouden kunnen worden geacht niet in strijd te zijn met de Belgische internationale openbare orde.” 

Hieruit blijkt duidelijk dat een polygaam huwelijk in ons land niet kan worden erkend omwille van de strijdigheid met de Belgische internationale openbare orde. Nochtans betekent dit evenmin dat bepaalde gevolgen van een in ons land niet-erkend polygaam huwelijk niet zouden kunnen worden erkend.  

In dit verband kan worden gewezen op het Cassatiearrest van 14 februari 2011, waarin het Hof stelt dat de Belgische internationale openbare orde zich in de regel niet verzet tegen de erkenning, in België, van de gevolgen van een huwelijk dat de echtgenoten in het buitenland geldig hebben aangegaan overeenkomstig hun nationale wet en van wie de ene, op het ogenblik van dat huwelijk, in het buitenland reeds een nog niet ontbonden huwelijk had aangegaan met een persoon van wie de nationale wetgeving polygamie erkent (nr. S.10.0031.F).  

Deze rechtspraak kan bijvoorbeeld tot gevolg hebben dat, hoewel een polygaam huwelijk in ons land niet wordt erkend, de Rijksdienst voor Pensioenen een overlevingspensioen zal moeten uitkeren aan een weduwe van een polygame man die zich bevindt in de situatie zoals geschetst in dit arrest, en dat de Rijksdienst aldus, althans voor wat haar bevoegdheidsdomein betreft, de gevolgen van een dergelijk polygaam huwelijk zal moeten erkennen. 

Daarentegen stelde het Hof van Cassatie in haar arrest van 3 december 2007 dat de Belgische internationale openbare orde zich wel verzet tegen erkenning in België van de gevolgen van een geldig in het buitenland gesloten huwelijk, wanneer een van de echtgenoten, op het tijdstip van dat huwelijk, reeds een nog niet ontbonden huwelijk is aangegaan met een persoon wiens nationale wet polygamie niet toestaat (nr. S.06.0088.F).  

Nochtans zal, in overeenstemming met het artikel 29 van het Wetboek internationaal privaatrecht, zelfs in deze laatste situatie in bepaalde gevallen feitelijk gevolg moeten worden gegeven aan een niet-erkend polygaam huwelijk. Het gaat immers om een in het buitenland geldig tot stand gekomen akte waarvan het bestaan als feitelijk gegeven niet kan worden genegeerd. Zo moet een buitenlandse akte niet noodzakelijk erkend zijn in ons land om voor de Belgische rechter te kunnen worden ingeroepen om de grondslag van een nieuwe vordering te bewijzen. Om deze hypothese te verduidelijken, geeft de circulaire het voorbeeld van de vordering tot schadevergoeding wegens het nadeel geleden door de echtgenote van een polygame man (Belgisch Staatsblad, 28 september 2004, bladzijde 69 598). 

Over de regels voor de registratie van een huwelijk in het Rijksregister en de omzendbrieven hieromtrent kan ik me niet uitspreken. Deze behoren tot de bevoegdheid van de minister van Binnenlandse Zaken. Annexes/Bijlagen

Tableau 1 :      Nombre d’affaires de "bigamie" entrées aux parquets entre le 1 janvier 2008 et le 30 juin 2011, par année d’entrée (niveau national) (n & % en colonne)

Tabel 1 :          Aantal zaken van "bigamie" dat tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011 is ingestroomd, per jaar van instroom (nationaal niveau) (a & % in kolom)

 

 

n

a

%

%

2008

 

56

25,23

2009

 

62

27,93

2010

 

66

29,73

1er semestre 2011

1e semester 2011

38

17,12

Total

Totaal

222

100,00

Source : Banque de données de Collège des procureurs généraux – Analystes statistiques

Bron : Gegevensbank van het College van procureurs-generaal – statistische analistenTableau 2 :      Dernier état d’avancement au 10 juillet 2011 des affaires de "bigamie" entrées aux parquets entre le 1er janvier 2008 et le 30 juin 2011, par année d’entrée (niveau national) (n & % en colonne)

Tabel 2 :          Laatste vooruitgangsstaat op 10 juli 2011 van de zaken van "bigamie" die tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011 bij de parketten zijn ingestroomd (nationaal niveau) (a & % in kolom)

 

 

 

2008

 

2009

2010

1er semestre 2011

1e semester 2011

Total

Totaal

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

Information

Vooronderzoek

1

1,79

4

6,45

7

10,61

23

60,53

35

15,77

Sans suite

Zonder gevolg

35

62,50

42

67,74

40

60,61

9

23,68

126

56,76

Pour disposition

Ter beschikking

16

28,57

13

20,97

14

21,21

5

13,16

48

21,62

Médiation pénale

Bemiddeling in strafzaken

-

-

-

-

1

1,52

-

-

1

0,45

Instruction

Onderzoek

-

-

1

1,61

-

-

1

2,63

2

0,90

Chambre du conseil

Raadkamer

1

1,79

1

1,61

-

-

-

-

2

0,90

Citation & suite

Dagvaarding & vervolg

3

5,36

1

1,61

4

6,06

-

-

8

3,60

Total

Totaal

56

100,00

62

100,00

66

100,00

38

100,00

222

100,00

Source : Banque de données du Collège des procureurs généraux – Analystes statistiques

Bron : Gegevensbank van het College van procureurs-generaal – statistische analisten 

Tableau 3 :      Motifs de classement sans suite pour les affaires de « bigamie » entrées entre le 1er janvier 2008 et le 30 juin 2011 et qui étaient, au 10 juillet 2011, classées sans suite (n & % en colonne)

Tabel 3 :          Motieven van zondergevolgstelling voor zaken van bigamiedie tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011 zijn ingestroomd en die op 10 juli 2011 zonder gevolg waren gesteld (a & % in kolom)

 

 

 

2008

2009

2010

1er semestre 2011

1e semester 2011

Total

Totaal

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

Classement de nature technique

Technisch

17

48,57

17

40,48

29

72,50

7

77,78

70

55,56

     Absence d’infraction

     Geen misdrijf

7

20,00

14

33,33

21

52,50

7

77,78

49

38,89

     Charges insuffisantes

     Onvoldoende bewijzen

9

25,71

2

4,76

6

15,00

-

-

17

13,49

     Irrecevabilité de l’action publique

     Niet-toelaatbaarheid van de strafvordering

1

2,86

1

2,38

2

5,00

-

-

4

3,17

          Incompétence

          Onbevoegdheid

1

2,86

1

2,38

-

-

-

-

2

1,59

          Cause d’excluse absolutoire

          Strafuitsluitende verschoningsgrond

-

-

-

-

2

5,00

-

-

2

1,59

Classement sans suite pour motifs d’opportunité

Opportuniteit

16

45,71

23

54,76

11

27,50

2

22,22

52

41,27

     Motifs propres à la nature des faits

     Motieven eigen aan de aard van de feiten

3

8,57

15

35,71

8

20,00

1

11,11

27

21,43

          Répercussion sociale limitée

          Beperkte maatschappelijke weerslag

-

-

4

9,52

1

2,50

-

-

5

3,97

          Situation régularisée

          Toestand geregulariseerd

2

5,71

8

19,05

4

10,00

1

11,11

15

11,90

          Infraction à caractère relationnel

          Misdrijf van relationele aard

1

2,86

2

4,76

3

7,50

-

-

6

4,76

          Préjudice peu important

          Nadeel gering

-

-

1

2,38

-

-

-

-

1

0,79

     Motifs propres à la personnalité de l’auteur

     Motieven eigen aan de persoon van de dader

5

14,29

4

9,52

3

7,50

-

-

12

9,52

          Faits occasionnels –

circonstances spécifiques

          Toevallige feiten –

specifieke omstandigheden

1

2,86

1

2,38

-

-

-

-

2

1,59

          Conséquences disproportionnées –

trouble social

          Wanverhouding gevolgen –

 maatschappelijke verstoring

4

11,43

3

7,14

2

5,00

-

-

9

7,14

          Comportement de la victime

          Houding van het slachtoffer

-

-

-

-

1

2,50

-

-

1

0,79

     Politique criminelle

     Beleid

8

22,86

4

9,52

-

-

1

11,11

13

10,32

          Capacité d’enquête insuffisante

          Te weinig recherchecapaciteit

-

-

1

2,38

-

-

-

-

1

0,79

          Autres priorités

          Andere prioriteiten

8

22,86

3

7,14

-

-

1

11,11

12

9,52

Autres motifs de classement sans suite

Andere motieven van zondergevolgstelling

2

5,71

2

4,76

-

-

-

-

4

3,17

     Signalement de l’auteur

     Seining van de dader

2

5,71

2

4,76

-

-

-

-

4

3,17

Total

Totaal

35

100,00

42

100,00

40

100,00

9

100,00

126

100,00

Source : Banque de données du Collège des procureurs généraux – Analystes statistiques

Bron : Gegevensbank van het College van procureurs-generaal – Statistische analisten

Tableau 4 :      Nombre d’affaires « bigamie » dans lesquelles entre le 1 janvier 2008 et le 30 juin 2011 un premier jugement au fond a été prononcé par le tribunal correctionnel, par année de prononciation du jugement et selon le type de jugement (n & % en colonne)

Tabel 4 :          Aantal zaken van bigamievoor dewelke tussen 1 januari 2008 en 30 juni 2011 een eerste vonnis ten gronde door de correctionele rechtbank werd uitgesproken, per jaar van uitspraak van het vonnis en volgens het soort vonnis (a & % in kolom) 

 

 

 

2008

2010

1er semestre 2011

1e semester 2011

Total

Totaal

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

n

a

%

%

Condamnation

Veroordeling

Condamnation

Veroordeling

1

50,00

2

40,00

2

66,67

5

50,00

 

Condamnation avec sursis

Veroordeling met uitstel

-

-

1

20,00

-

-

1

10,00

 

Total rubrique

Totaal rubriek

1

50,00

3

60,00

2

66,67

6

60,00

Acquittement

Vrijspraak

Acquittement

Vrijspraak

-

-

1

20,00

-

-

1

10,00

 

Total rubrique

Totaal rubriek

-

-

1

20,00

-

-

1

10,00

Suspension

Opschorting

Suspension simple

Gewone opschorting

1

50,00

1

20,00

-

-

2

20,00

 

Total rubrique

Totaal rubriek

1

50,00

1

20,00

-

-

2

20,00

Autres

Overige

Varia

Varia

-

-

-

-

1

33,33

1

10,00

 

Total rubrique

Totaal rubriek

-

-

-

-

1

33,33

1

10,00

Total

Totaal

2

100,00

5

100,00

3

100,00

10

100,00

Source : Banque de données du Collège des procureurs généraux – Analystes statistiques

Bron : Gegevensbank van het College van procureurs-generaal – Statistische analisten