SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
23 décembre 2011 23 december 2011
________________
Question écrite n° 5-4191 Schriftelijke vraag nr. 5-4191

de Louis Ide (N-VA)

van Louis Ide (N-VA)

à la vice-première ministre et ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, chargée de Beliris et des Institutions culturelles fédérales

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen
________________
Centres de radiothérapie - Chiffres - Contrôle Radiotherapiecentra - Cijfers - Controle 
________________
établissement hospitalier
thérapeutique
cancer
répartition géographique
statistique de la santé
ziekenhuis
geneeswijze
kanker
geografische spreiding
gezondheidsstatistiek
________ ________
23/12/2011Verzending vraag
7/11/2012Herkwalificatie
27/11/2012Antwoord
23/12/2011Verzending vraag
7/11/2012Herkwalificatie
27/11/2012Antwoord
________ ________
Réintroduction de : question écrite 5-3285
Requalifiée en : demande d'explications 5-2646
Réintroduction de : question écrite 5-3285
Requalifiée en : demande d'explications 5-2646
________ ________
Question n° 5-4191 du 23 décembre 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-4191 d.d. 23 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Cette question reprend la question écrite n° 4-5278, mais vise à actualiser les informations obtenues en son temps.

On a vu dans le Plan fédéral de lutte contre le cancer de la ministre que la lutte contre cette maladie lui tenait particulièrement à cœur. Malgré certaines réserves notamment sur l'utilité d'un centre de hadronthérapie ou la récupération d'un certain nombre de compétences au détriment des communautés en matière de prévention, je voudrais inscrire cette question dans une optique de soins de santé optimaux.

En drainant davantage de moyens vers Bordet et New Bordet, il est clair qu'elle veut centraliser les connaissances à un seul endroit. Bien que j'estime cette centralisation de moyens fortement exagérée et que les nombreux centres que compte le pays fournissent un travail de qualité (grâce notamment aux consultations oncologiques multidisciplinaires), elle veut ici manifestement centraliser les connaissances mais elle va trop loin.

La présente question porte sur les centres de radiothérapie.

1) Combien de services de radiothérapie la Belgique compte-t-elle actuellement et quelle est leur répartition par région ?

2) Plusieurs services de radiothérapie sont implantés sur différents sites géographiques. Ainsi, un service de radiothérapie déterminé situé dans un hôpital donné, peut-il avoir plusieurs sites, appelés « satellites » dans le jargon. Combien de centres de radiothérapie, y compris les satellites, la Belgique compte-t-elle et où sont-ils implantés ? La ministre pourrait-elle me fournir cette liste ?

3) Pourrait-elle également me fournir une liste indiquant quels sont les satellites qui « collaborent » avec ces services de radiothérapie ?

4) Combien de personnes suivent-elles chaque année une radiothérapie et ce, pour les années 2009, 2010, ainsi que pour le premier semestre 2011 ? Comment se répartissent-elles par région ?

5) Les services, tout comme les satellites, doivent répondre à certains critères, notamment la présence ou non d'un chef de service en commun et d'une collaboration qui conduit à l'intégration physique des hôpitaux (arrêté royal fixant les normes auxquelles un service de radiothérapie doit répondre pour être agréé comme service médico-technique au sens de l'article 44 de la loi sur les hôpitaux, coordonnée le 7 août 1987 et l'arrêté royal du 30 janvier 1989 fixant les normes complémentaires d'agrément des hôpitaux et des services hospitaliers et précisant la définition des groupements d'hôpitaux et les normes particulières qu'ils doivent respecter). Tous les services et satellites respectent-ils ces critères ? Un contrôle est-il prévu ? Combien de contrôles ont-ils déjà été effectués à ce jour pour les trois dernières années ? Combien de satellites satisfont-ils à présent au critère d'intégration physique conformément à l'arrêté royal du 5 avril 1991 ?

6) La ministre a-t-elle prévu des sanctions en cas d'infraction à cette législation (art. 3, § 1bis de l'arrêté royal précité) ?

7) En posant cette question, je voudrais objectiver le sentiment subjectif selon lequel le moratoire que le prédécesseur de la ministre avait décrété outrepasse ses objectifs et que les services de radiothérapie poussent comme des champignons. Cela est-il en adéquation avec la centralisation des connaissances prônée par la ministre ?

 

Deze vraag herneemt schriftelijke vraag nr. 4-5278 maar wenst de toen verkregen informatie te updaten.

De strijd tegen kanker ligt de geachte minister zeer na aan het hart, dit kwam tot uiting in haar federaal kankerplan. Ook al heb ik bij sommige zaken zware bedenkingen zoals het nut van een hadroncentrum of de recuperatie van een aantal bevoegdheden ten koste van de gemeenschappen in de preventieve sector, toch wil ik met deze vraag ook mee redeneren in functie van een optimale gezondheidszorg.

Door meer middelen te draineren naar Bordet en New Bordet wil zij duidelijk kennis centraliseren in één centrum. Ook al ben ik van oordeel dat dit te zeer overdreven (deze centralisatie van middelen) is en men in de vele centra die het land rijk is, zeer goed werk levert (ook mede dankzij de multidisciplinaire oncologische consulten ), toch denkt zij hier duidelijk aan een centralisatie van kennis, weliswaar te ver doorgedreven.

In die zin handelt deze vraag daarbij aansluitend over de centra voor radiotherapie.

1) Hoeveel radiotherapiediensten zijn er in België op dit moment en hoe verdeelt zich dat gewestelijk?

2) Verschillende radiotherapiediensten situeren zich op verschillende geografische sites. Zo kan een bepaalde radiotherapiedienst in een bepaald ziekenhuis meerdere vestigingen hebben "satellieten" genaamd in het jargon. Hoeveel centra voor radiotherapie diensten inclusief de satellieten zijn er in België en waar bevinden zij zich? Kan de geachte minister me deze lijst verschaffen?

3) Kan zij mij ook een lijst bezorgen die me leert welke satellieten "samenwerken" met welke radiotherapeutische diensten?

4) Hoeveel (unieke) mensen per jaar ondergaan een behandeling met radiotherapie? En dit voor de jaren 2009, 2010 en de eerste helft van 2011? Hoe verhoudt dit zich gewestelijk?

5) De diensten moeten aan bepaalde eisen voldoen, ook geldt dit voor de satellieten: bijvoorbeeld is er van een gezamenlijk diensthoofd… en een samenwerking die leidt tot fysieke integratie van de ziekenhuizen (koninklijke besluit van 5 april 1991 houdende vaststelling van de normen waaraan een dienst radiotherapie moet voldoen om te worden erkend als medisch-technische dienst zoals bedoeld in artikel 44 van de wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd op 7 augustus 1987 en koninklijk besluit van 30 januari 1989 houdende vaststelling van aanvullende normen voor de erkenning van ziekenhuizen en ziekenhuisdiensten alsmede tot nadere omschrijving van de ziekenhuisgroeperingen en van de bijzondere normen waaraan deze moeten voldoen )? Is elke dienst en satelliet daarmee in orde? Wordt dit gecontroleerd? Hoeveel controles zijn er al gebeurd tot op heden, de laatste drie jaar? Hoeveel satellieten zijn voldoen nu al aan de fysieke integratie conform het koninklijk besluit van 5 april 1991?

6) Koppelt de minister sancties aan een overtreding van deze wetgeving (art 3, § 1bis van het bovenvermeld koninklijk besluit).

7) Met deze vraag wil ik het subjectieve gevoel objectiveren dat het moratorium die de voorganger van de geachte minister had ingesteld, zijn doel voorbij schiet en dat de diensten voor radiotherapie als paddenstoelen uit de grond schieten. Past dit in haar visie in het kader van de kenniscentralisatie?

 
Réponse reçue le 27 novembre 2012 : Antwoord ontvangen op 27 november 2012 :

Il n'est pas prévu de fonds spécifiques pour Bordet ou pour le New Bordet dans le Plan Cancer. Le projet New Bordet n'est pas financé par le biais des budgets du Plan Cancer, mais est, comme tous les projets de construction d'hôpitaux, cofinancé aussi bien par l'autorité fédérale que par les entités fédérées.

En ce qui concerne la radiothérapie :

  1. La Belgique compte vingt-cinq services de radiothérapie : douze en Flandre, sept en Wallonie et six à Bruxelles.

  2. Vous trouverez, en annexe, la liste des hôpitaux agréés, de leurs associations et satellites.

  3. Voir annexe 2.

  4. Pour l’année 2009, sur base de l’échantillon permanent des assurés « Soins de Santé », nous évaluons le nombre de personnes pour qui des codes nomenclature de l’article 18 paragraphe 1 (radio et radiumthérapie) ont été attestés, à 18 360 en Flandre, 9 200 en Wallonie, et 2 480 à Bruxelles (région déterminée sur base du domicile de l’assuré). Pour l’année 2010, ces chiffres sont de 19 240 en Flandre, 11 040 en Wallonie et 2 280 à Bruxelles. Les données pour les années 2011 ne sont pas encore disponibles.

  5. Les Communautés et les Régions sont compétentes pour l'agrément des hôpitaux et pour le contrôle des normes d'agrément. L'autorité fédérale n'a pas été informée d'irrégularités en la matière.

  6. Le non-respect des normes d'agrément peut entraîner le retrait de l'agrément par les Communautés/Régions.

  7. L'arrêté royal du 5 avril 1991 (art.3 §1bis) précise que deux ou plusieurs services de radiothérapie peuvent répondre dans leur ensemble aux normes d'agrément, pour autant que l'agrément soit octroyé à l'un des hôpitaux, que les hôpitaux concernés concluent une convention de collaboration, que les services disposent en commun d'un chef de service et qu'au moins 500 patients soient traités chaque année dans au moins un de ces services. L'arrêté royal du 9 juillet 2000 fixant le nombre maximal de services de radiothérapie pouvant être mis en service limite le nombre de services de radiothérapie, ainsi que le nombre de services de radiothérapie agréés ensemble, au nombre de services agréés à la date de l'arrêté royal. Il peut être dérogé à cette disposition pour autant qu'aucun autre service de radiothérapie ne soit situé dans la province où le site est implanté et que la distance entre ce site et tout autre service de radiothérapie soit d'au moins 50 km. La programmation et les normes d'agrément des services de radiothérapie sont en effet des matières qui méritent une attention particulière.

    La radiothérapie oncologie est un des piliers dans les soins contre le cancer et une discipline en pleine extension technologique. En tant que décideurs politiques, nous nous trouvons devant un important défi. Avec la levée du moratoire en radiothérapie et sous l’impulsion des gestionnaires hospitaliers, il y a depuis ces dernières années, une croissance constante de nouveaux sites de radiothérapie avec une augmentation du nombre d’accélérateurs linéaires au niveau national. La Belgique est depuis dans le peloton de tête en Europe en ce qui concerne le nombre d’accélérateurs par habitant mais se trouve en queue de peloton en ce qui concerne le nombre d’accélérateurs par centre. Même si cela favorise l’accès aux soins, cet avantage ne pèse pas par rapport à la perte de qualité et d’efficacité que cette évolution entraîne. En outre, il y a insuffisamement de radiothérapeutes pour assurer les permanences dans tous ces nouveaux services.

    Le collège de radiothérapie insiste donc à juste titre pour instaurer à nouveau un moratoire pour les centres de radiothérapies et les satellites.

    Outre la garantie de soins de qualité, la réintroduction d’un moratoire pourrait être un instrument pour gérer les budgets et les utiliser correctement. Les normes des services doivent aussi être revues pour rester conformes à l’évolution de la science. Je demanderai à ce sujet un avis au Centre national des Établissements hospitaliers (CNEH) et prendrai les contacts utiles pour établir une concertation avec le secteur médical concerné.

ENREG

INSTITUTION

ADRESSE

CODE POSTAL

COMMUNE

ASSOCIATION/COOPÉRATION

EMPLACEMENT

049

AZ ST. JAN BRUGGE - OOSTENDE

RUDDERSHOVE 10

8000

BRUGGE



396

ALGEMEEN ZIEKENHUIS GROENINGE

LOOFSTRAAT 43

8500

KORTRIJK



17

HEILIG HART ZIEKENHUIS V.Z.W.

WILGENSTRAAT 2

8800

ROESELARE



009

ZNA MIDDELHEIM

LINDENDREEF 1

2020

ANTWERPEN-2

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN - EDEGEM

GELOKALISEERD OP BEIDE VESTIGINGSPLAATSEN

026

ALGEMEEN ZIEKENHUIS ST. MAARTEN

ROOIENBERG 25

2570

DUFFEL



063

ALGEMEEN ZIEKENHUIS TURNHOUT

RUBENSSTRAAT 166

2300

TURNHOUT



099

GZA- ZIEKENHUIZEN

OOSTERVELDLAAN 24

2610

WILRIJK

A.Z. NIKOLAAS - ST. NIKLAAS

GELOKALISEERD OP SITE ST. AUGUSTINUS, WILRIJK EN SITE ST. VINCENTIUS, ANTWERPEN

110

ALGEMENE KLINIEK ST.-JAN

KRUIDTUINLAAN 32

1000

BRUSSEL--1



111

V.Z.W. EUROPAZIEKENHUIZEN

DE FRELAAN 206

1180

BRUSSEL-18



079

INSTITUT JULES BORDET

RUE HEGER BORDET 1

1000

BRUXELLES--1

C.H.U. DE TIVOLI - LA-LOUVIERE

GELOKALISEERD OP BEIDE VESTIGINGSPLAATSEN

332

C.H. INTERREGIONAL EDITH CAVELL (CHIREC)

RUE EDITH CAVELL 32

1180

BRUXELLES-18



126

ONZE LIEVE VROUW ZIEKENHUIS

MOORSELBAAN 164

9300

AALST



371/243

LIMBURGS ONCOLOGISCH CENTRUM

STADSOMVAART 11

3500

HASSELT

ASOCIATIE TUSSEN ZIEKENHUIS OOST-LIMBURG, GENK EN JESSAZIEKENHUIS, HASSELT

GELOKALISEERD OP SITE ST. JAN, GENK EN SITE VIRGA JESSE, HASSELT

290

ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT - LUCAS

GROENEBRIEL 1

9000

GENT



670

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS

DE PINTELAAN 185

9000

GENT



008

RHMS - CLINIQUE LOUIS CATY

RUE LOUIS CATY 136

7331

BAUDOUR



010

GRAND HOPITAL DE CHARLEROI

RUE DE LA DUCHERE 6

6060

GILLY



146

CENTRE HOSPITALIER DE JOLIMONT - LOBBES

RUE FERRER 159

7100

HAINE-SAINT-PAUL



325

C.H.U. A. VESALE

RUE DE GOZEE 706

6110

MONTIGNY-LE-TILLEUL



707

CENTRE HOSPITALIER UNIV. SART-TILMAN

DOM. UNIV. SART-TILMAN B35

4000

LIEGE-1 (SART-TILMAN)

VIVALIA - C.H. DE L'ARDENNE - LIBRAMONT

 

020

C.H. PELTZER - LA TOURELLE

RUE DU PARC 29

4800

VERVIERS



166

CLINIQUE  STE.-ELISABETH

PLACE LOUISE GODIN 15

5000

NAMUR

CENTRE HOSPITALIER DE MOUSCRON

GELOKALISEERD OP BEIDE VESTIGINGSPLAATSEN

403

CLINIQUES UNIVERSITAIRES ST.LUC

AVENUE HIPPOCRATE 10

1200

BRUXELLES-20

CLINIQUE ST. PIERRE À OTTIGNIES

GELOKALISEERD OP BEIDE VESTIGINGSPLAATSEN

143

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS BRUSSEL

LAARBEEKLAAN 101

1090

BRUSSEL--9

ALGEMEEN STEDELIJK ZIEKENHUIS AALST

GELOKALISEERD OP BEIDE VESTIGINGSPLAATSEN

322

UNIVERSITAIRE ZIEKENHUIZEN K.U.L.

HERESTRAAT 49

3000

LEUVEN





In het Kankerplan zijn geen specifieke fondsen voorzien voor Bordet of New Bordet. Het project New Bordet wordt niet gefinancierd via de budgetten van het Kankerplan, maar zoals alle ziekenhuisbouwprojecten via een cofinanciering vanuit zowel de federale overheid als de Gemeenschappen/Gewesten.

Voor wat de radiotherapie betreft:

  1. In België zijn er vijfentwintig diensten voor radiotherapie: twaalf in Vlaanderen, zeven in Wallonië en zes in Brussel.

  2. U vindt de lijst van de erkende ziekenhuizen, hun samenwerkingsverbanden en satellieten in de lijst in bijlage.

  3. Zie 2.

  4. Voor het jaar 2009 en dit op basis van de permanente steekproef van de verzekerden voor geneeskundige verzorging, evalueren wij het aantal personen voor wie de nomenclatuurcodenummers van artikel 18, § 1 (radio- en radiumtherapie) geattesteerd werden op 18 360 in Vlaanderen, 9 200 in Wallonië en 2 480 in Brussel (het gewest bepaald op het adres van de verzekerden). Voor het jaar 2010 worden die cijfers 19 240 in Vlaanderen, 11 040 in Wallonië en 2 280 in Brussel. De gegevens voor 2011 zijn nog niet beschikbaar.

  5. De Gemeenschappen en Gewesten zijn bevoegd voor de erkenning van de ziekenhuizen en voor de controle van de erkenningsnormen. Er werden op dit vlak geen onregelmatigheden gemeld aan de federale overheid.

  6. Indien niet voldaan wordt aan de erkenningsnormen, kan dit de intrekking van de erkenning door de Gemeenschappen/Gewesten tot gevolg hebben.

  7. In het Koninklijk Besluit (KB) van 5 april 1991 (art.3 §1bis) wordt bepaald dat twee of meerdere diensten voor radiotherapie gezamenlijk mogen beantwoorden aan de erkenningsnormen, indien de erkenning aan één ziekenhuis verleend wordt, indien de betrokken ziekenhuizen een samenwerkingsovereenkomst afsluiten, indien de diensten een gezamenlijk diensthoofd hebben en indien in minstens één van deze diensten tenminste 500 patiënten per jaar behandeld worden. In het Koninklijk Besluit van 9 juli 2000, houdende bepaling van het maximum aantal diensten radiotherapie dat mag uitgebaat worden, wordt het aantal radiotherapiediensten, en eveneens het aantal radiotherapiediensten die gezamenlijk erkend zijn, beperkt tot het aantal diensten die erkend zijn op de datum van het KB. Hiervan kan afgeweken worden voor zover zich in de provincie waarin de vestigingsplaats gelegen is, geen andere radiotherapiedienst bevindt en de afstand tussen deze vestigingsplaats en elke andere radiotherapiedienst ten minste 50 km bedraagt. De programmatie en de erkenningsnormen voor de radiotherapiediensten zijn inderdaad onderwerpen die de gepaste aandacht verdienen.

    De radiotherapie – oncologie, is één van de pijlers binnen de kankerzorg én een discipline in volle technologische expansie,. Als beleidsmakers staan we hier voor een belangrijke uitdaging. . Door het opheffen van het moratorium voor radiotherapie en onder impuls van ziekenhuisbeheerders, is er de laatste jaren een gestage toename aan nieuwe sites radiotherapie met een landelijke toename van het aantal lineaire acceleratoren. Inmiddels staat België in Europa aan de top voor wat betreft het aantal versnellers per inwoner maar bengelt het in de staart van het peloton voor wat betreft het aantal versnellers per centrum. Al bevordert dit de toegankelijkheid van de zorg, toch weegt dit voordeel niet op tegen het verlies aan kwaliteit en efficiëntie die deze evolutie met zich meebrengt. Bovendien zijn er onvoldoende radiotherapeuten om de permanenties in al deze nieuwe diensten te verzekeren.

    Het college voor radiotherapie dringt terecht aan opnieuw een moratorium voor radiotherapiecentra en satellieten in te instellen.

    Naast het vrijwaren van kwaliteitsvolle zorg zou het herinvoeren van het moratorium een instrument kunnen zijn om de budgetten te beheersen en correct aan te wenden; Daarnaast moeten ook de normen voor de diensten herzien worden om conform te blijven met de stand van de wetenschap. Ik zal ter zake een adviesvraag richten aan de Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen en nuttige contacten leggen met het oog op overleg met de betrokken medische sector.

ERK

INSTELLING

ADRES

POSTNR

GEMEENTE

ASSOCIATIE / SAMENWERKING

VESTIGINGEN

049

AZ ST. JAN BRUGGE - OOSTENDE

RUDDERSHOVE 10

8000

BRUGGE



396

ALGEMEEN ZIEKENHUIS GROENINGE

LOOFSTRAAT 43

8500

KORTRIJK



17

HEILIG HART ZIEKENHUIS V.Z.W.

WILGENSTRAAT 2

8800

ROESELARE



009

ZNA MIDDELHEIM

LINDENDREEF 1

2020

ANTWERPEN-2

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN - EDEGEM

GELOKALISEERD OP BEIDE VESTIGINGSPLAATSEN

026

ALGEMEEN ZIEKENHUIS ST. MAARTEN

ROOIENBERG 25

2570

DUFFEL



063

ALGEMEEN ZIEKENHUIS TURNHOUT

RUBENSSTRAAT 166

2300

TURNHOUT



099

GZA- ZIEKENHUIZEN

OOSTERVELDLAAN 24

2610

WILRIJK

A.Z. NIKOLAAS - ST. NIKLAAS

GELOKALISEERD OP SITE ST. AUGUSTINUS, WILRIJK EN SITE ST. VINCENTIUS, ANTWERPEN

110

ALGEMENE KLINIEK ST.-JAN

KRUIDTUINLAAN 32

1000

BRUSSEL--1



111

V.Z.W. EUROPAZIEKENHUIZEN

DE FRELAAN 206

1180

BRUSSEL-18



079

INSTITUT JULES BORDET

RUE HEGER BORDET 1

1000

BRUXELLES--1

C.H.U. DE TIVOLI - LA-LOUVIERE

GELOKALISEERD OP BEIDE VESTIGINGSPLAATSEN

332

C.H. INTERREGIONAL EDITH CAVELL (CHIREC)

RUE EDITH CAVELL 32

1180

BRUXELLES-18



126

ONZE LIEVE VROUW ZIEKENHUIS

MOORSELBAAN 164

9300

AALST



371/243

LIMBURGS ONCOLOGISCH CENTRUM

STADSOMVAART 11

3500

HASSELT

ASOCIATIE TUSSEN ZIEKENHUIS OOST-LIMBURG, GENK EN JESSAZIEKENHUIS, HASSELT

GELOKALISEERD OP SITE ST. JAN, GENK EN SITE VIRGA JESSE, HASSELT

290

ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT - LUCAS

GROENEBRIEL 1

9000

GENT



670

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS

DE PINTELAAN 185

9000

GENT



008

RHMS - CLINIQUE LOUIS CATY

RUE LOUIS CATY 136

7331

BAUDOUR



010

GRAND HOPITAL DE CHARLEROI

RUE DE LA DUCHERE 6

6060

GILLY



146

CENTRE HOSPITALIER DE JOLIMONT - LOBBES

RUE FERRER 159

7100

HAINE-SAINT-PAUL



325

C.H.U. A. VESALE

RUE DE GOZEE 706

6110

MONTIGNY-LE-TILLEUL



707

CENTRE HOSPITALIER UNIV. SART-TILMAN

DOM. UNIV. SART-TILMAN B35

4000

LIEGE-1 (SART-TILMAN)

VIVALIA - C.H. DE L'ARDENNE - LIBRAMONT

 

020

C.H. PELTZER - LA TOURELLE

RUE DU PARC 29

4800

VERVIERS



166

CLINIQUE  STE.-ELISABETH

PLACE LOUISE GODIN 15

5000

NAMUR

CENTRE HOSPITALIER DE MOUSCRON

GELOKALISEERD OP BEIDE VESTIGINGSPLAATSEN

403

CLINIQUES UNIVERSITAIRES ST.LUC

AVENUE HIPPOCRATE 10

1200

BRUXELLES-20

CLINIQUE ST. PIERRE À OTTIGNIES

GELOKALISEERD OP BEIDE VESTIGINGSPLAATSEN

143

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS BRUSSEL

LAARBEEKLAAN 101

1090

BRUSSEL--9

ALGEMEEN STEDELIJK ZIEKENHUIS AALST

GELOKALISEERD OP BEIDE VESTIGINGSPLAATSEN

322

UNIVERSITAIRE ZIEKENHUIZEN K.U.L.

HERESTRAAT 49

3000

LEUVEN