SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
15 juillet 2011 15 juli 2011
________________
Question écrite n° 5-2774 Schriftelijke vraag nr. 5-2774

de Liesbeth Homans (N-VA)

van Liesbeth Homans (N-VA)

au ministre du Climat et de l'Énergie

aan de minister van Klimaat en Energie
________________
Energie - Risque de pénurie de production - Enquête - Mesures Energie - Dreigend productietekort - Onderzoek - Maatregelen 
________________
production d'énergie
CREG
station énergétique
pénurie
économie d'énergie
énergie électrique
energieproductie
CREG
energiecentrale
schaarste
energiebesparing
elektrische energie
________ ________
15/7/2011Verzending vraag
1/9/2011Antwoord
15/7/2011Verzending vraag
1/9/2011Antwoord
________ ________
Question n° 5-2774 du 15 juillet 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-2774 d.d. 15 juli 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Ces dernières semaines et derniers mois, nous avons reçu de nombreux messages concernant un risque de pénurie de production énergétique. Après la confirmation par la Commission de régulation de l'électricité et du gaz (CREG) de ses études antérieures qui allaient dans le même sens, des chercheurs de l'Université catholique de Louvain (KULeuven) tirent aussi la sonnette d'alarme. La conclusion tant de la CREG que des chercheurs est quasiment la même : pour éviter une importante pénurie d'offre énergétique et les hausses de prix qui s'ensuivent dues à l'importation, les anciennes centrales devront rester ouvertes plus longtemps ou il faudra investir d'urgence dans de nouvelles capacités.

Le grand point névralgique réside dans le fait que beaucoup d'anciennes centrales seront fermées dans les prochaines années parce que le permis vient à expiration ou parce que leur exploitation ne se justifie plus d'un point de vue écologique et économique. En même temps, les projets proposés, comme la centrale au gaz de Seneffe ou la centrale au charbon d'Anvers, ne sont plus mis en œuvre en raison de la grande incertitude planant sur le climat d'investissement à la suite d'un manque de vision et de fermeté en matière de politique énergétique.

Je souhaite poser au ministre les questions suivantes :

1) Partage-t-il l'analyse de la CREG et des chercheurs de la KULeuven concernant le risque de pénurie sur le marché de production de l'énergie ?

2) Quelles mesures prendra-t-il pour créer une charge de base stable et prévisible à un prix acceptable pour le consommateur, en tenant compte du fait que les sources renouvelables sont en l'occurrence tout à fait inappropriées en raison de leur caractère imprévisible et de leur prix élevé ?

3) Quelles mesures prendra-t-il pour mettre sur le marché des capacités variables supplémentaires ? Étant donné les pénuries qui se produiront dans les prochaines années, est-il déjà trop tard pour compter sur de nouvelles centrales : prolongera-t-il le permis d'une série de centrales classiques ? Dans l'affirmative, de quelles centrales s'agit-il et quelle capacité représentent-elles ?

4) Va-t-il lancer une adjudication, conformément à la loi sur l'électricité (loi du 9 avril 1999 relative à l'organisation du marché de l'électricité), pour garantir un climat stable aux nouveaux investisseurs ?

5) Quelles autres mesures (mix énergétique, politique en matière d'autorisations, etc.) prendra-t-il pour offrir aux futurs investisseurs un climat d'investissement stable et prévisible ?

 

Steeds meer berichten over het dreigende productietekort bereiken ons de laatste weken en maanden. Na de bevestiging van de Commissie voor de regulering van de elektriciteit en het gas (CREG) van haar vorige studies die dezelfde richting uitwezen, trekken nu ook onderzoekers aan de Katholieke Universiteit van Leuven (K.U.Leuven) aan de alarmbel. De conclusie van zowel de CREG als de onderzoekers is nagenoeg dezelfde: om grote tekorten op het energieaanbod en de bijhorende prijsstijgingen ten gevolge van import te vermijden, zullen de oudere centrales langer moeten open blijven of moet er dringend geïnvesteerd worden in nieuwe capaciteit.

Het grote pijnpunt zit in het feit dat veel oudere centrales gesloten zullen worden in de komende jaren omdat de vergunning verstrijkt of omdat de uitbating van de centrale ecologisch en economisch niet meer te verantwoorden valt. Tegelijkertijd worden voorgestelde projecten zoals de gascentrale van Seneffe of de steenkoolcentrale van Antwerpen niet uitgevoerd wegens de grote onzekerheid inzake investeringsklimaat ten gevolge van een gebrek aan visie en vastberadenheid inzake energiebeleid.

Graag stelde ik de geachte minister hierover de volgende vragen:

1) Deelt hij de analyse van de CREG en de onderzoekers aan de K.U.Leuven inzake de dreigende tekorten op de productiemarkt voor energie?

2) Welke maatregelen zal hij nemen teneinde een stabiele en voorspelbare basislast te creëren aan een aanvaardbare prijs voor de consument, rekening houdend met het feit dat hernieuwbare bronnen hiervoor uitermate ongeschikt zijn vanwege hun onvoorspelbaar karakter en hoge prijs?

3) Welke maatregelen zal hij nemen om extra variabele capaciteit op de markt te brengen? Aangezien de tekorten zich zouden voordoen in de komende jaren is het reeds te laat om op nieuwe centrales te rekenen: zal hij de vergunning van een aantal klassieke centrales verlengen? Zo ja, van dewelke en welke capaciteit vertegenwoordigen deze centrales?

4) Zal hij een aanbesteding uitschrijven conform de elektriciteitswet (cf. wet van 9 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt) om zo nieuwe investeerders een stabiel klimaat te garanderen?

5) Welke verdere maatregelen (energiemix, vergunningsbeleid, enz.) zal hij treffen teneinde toekomstige investeerders een stabiel en voorspelbaar investeringsklimaat aan te bieden?

 
Réponse reçue le 1 septembre 2011 : Antwoord ontvangen op 1 september 2011 :

J’ai l’honneur de répondre ce qui suit à l’honorable membre :

1) Les études que l'honorable membre mentionne ont attiré toute mon attention. L'étude de la Commission de Régulation de l'Électricité et du Gaz (CREG) dresse une liste exhaustive des problèmes et défis auxquels nous pourrions être confrontés d'ici fin 2015. Cependant, dans sa modélisation, elle cumule toutes les hypothèses les plus restrictives et les plus défavorables, notamment l'hypothèse d’une Belgique autonome, sans importations nettes, ce qui en fait un worst case peu plausible ou réaliste.

2) La principale mesure consiste à réduire la consommation d’énergie. Les Régions et l'État fédéral se sont engagés à plusieurs reprises (Plan national de réformes, deuxième plan d’action pour l’efficacité énergétique) et plus dernièrement lors des États généraux de l'Énergie, afin de soutenir les économies d’énergie. Par ailleurs, plusieurs études sont en cours pour valider les projections d’offre et de demande. La deuxième étude prospective électricité a démarré et le groupe GEMIX devrait remettre une remise à jour de ses conclusions fin 2011, notamment pour intégrer l’évolution et les particularités des énergies renouvelables. Des études sont également réalisées au niveau de la grande région au travers du « Pentaforum » (élargi).

3) Le processus de libéralisation du marché de l’électricité induit que les investissements et décommissionnements sont décidés et réalisés par les producteurs d’électricité. Concernant les centrales nucléaires, le Gouvernement belge a été l’un des premiers à annoncer qu’il souhaitait effectuer des stresstests. Il a ainsi été décidé que toute décision de fermeture ou de prolongation ne serait envisagée qu'après publication des résultats desdits tests.

4) Aucune décision n’a encore été prise pour faire un appel d’offres afin d’augmenter la capacité de production mais les projets des producteurs sont suivis de près par mon Administration. Des discussions sont aussi en cours au niveau Européen puisque les échanges d’électricité font partie des pratiques habituelles du marché. On observe en effet que les prix des marchés sont des déterminants plus puissants que les capacités installées pour ce qui concerne les flux d’électricité. Des réflexions sont en cours dans toute l’Europe sur la possibilité de soutenir les capacités du marché.

5) Afin de simplifier les procédures, l’Administration est en train de mettre en place un guichet unique (one stop shop) fédéral et est en discussion avec les régions. A ce titre, je me permets de lui rappeler que le projet de centrale à charbon d’Anvers n’a pas reçu les autorisations régionales et le producteur a donc décidé de s’implanter en-dehors de nos frontières.

Ik heb de eer het geachte lid het volgende te antwoorden:

1) De studies die het geachte lid vermeld hebben mijn volle aandacht genoten. De studie van de Commissie voor de Regulatie van de Elektriciteit en het Gas (GREG) stelt een uitgebreide lijst op van de problemen en uitdagingen waarmee wij zouden kunnen worden geconfronteerd tegen het einde van 2015. In de modelvorming cumuleert zij nochtans de meest restrictieve en ongunstige hypotheses, inzonderheid de hypothese van een autonoom België, zonder netto-invoer, hetgeen in feite een “worst case” vertegenwoordigt dat weinig geloofwaardig of realistisch is.

2) De voornaamste maatregel bestaat in het verminderen van de energieverbruik. De gewesten en de federale staat hebben er zich meermaals toe verbonden (Nationaal hervormingsplan, tweede actieplan voor energie-efficiëntie) en dit nog onlangs tijdens de Staten-Generaal van de Energie, teneinde de energiebesparingen te ondersteunen. Bovendien zijn er verschillende studies aan de gang om de projecties inzake vraag en aanbod te valideren. De tweede prospectieve studie elektriciteit werd opgestart en de groep GEMIX zou eind 2011 een update van zijn conclusies moeten verstrekken, inzonderheid om de evolutie en de bijzonderheden van de hernieuwbare energieën te integreren. Studies worden eveneens gerealiseerd op groter niveau door middel van het (verruimde) “Pentaforum”.

3) Het liberaliseringproces van de elektriciteitsmarkt induceert dat de investeringen en de ontmantelingen worden beslist en gerealiseerd door de elektriciteitsproducenten. Inzake de kerncentrales was de Belgische regering een van de eersten om mee te delen dat zij stresstests wenste uit te voeren. Er werd aldus beslist dat elke beslissing tot sluiting of verlening slechts zou worden overwogen nadat de resultaten van voornoemde testen zullen verschenen zijn.

4) Er werd nog geen enkel besluit genomen om een aanbesteding uit te voeren met het doel de productiecapaciteit te verhogen, maar de projecten van de producenten worden van dichtbij gevolgd door mijn Administratie. Besprekingen zijn eveneens aan de gang op het Europese niveau, aangezien de uitwisselingen van elektriciteit deel uitmaken van de gebruikelijke praktijken van de markt. Men merkt immers dat de marktprijzen krachtigere determinanten zijn dan de geïnstalleerde capaciteiten voor wat betreft de elektriciteitsstromen. In geheel Europa beraadt men zich over de mogelijkheid om de marktcapaciteiten te ondersteunen.

5) Om de procedures te vereenvoudigen is de Administratie bezig met het invoeren van een federaal enig loket (one stop shop) en ze is hier aangaande in bespreking met de gewesten. Om die reden wil ik het geachte lid eraan herinneren dat het project van steenkoolcentrale van Antwerpen niet de gewestelijke vergunningen verkreeg en dat de producent bijgevolg heeft besloten om zich buiten onze grenzen te vestigen.