SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
6 mai 2011 6 mei 2011
________________
Question écrite n° 5-2251 Schriftelijke vraag nr. 5-2251

de Louis Ide (N-VA)

van Louis Ide (N-VA)

à la vice-première ministre et ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, chargée de l'Intégration sociale

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie
________________
Pénurie de médecins urgentistes et réintroduction de la formation aboutissant à la délivrance du brevet de médecine aiguë (BMA) De tekorten bij de spoedartsen en de herinvoering van de BAG-opleiding 
________________
médecine d'urgence
premiers secours
enseignement médical
médecin
établissement hospitalier
geneeskundige noodhulp
eerste hulp
medisch onderwijs
dokter
ziekenhuis
________ ________
6/5/2011Verzending vraag
5/7/2011Antwoord
6/5/2011Verzending vraag
5/7/2011Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-758 Requalification de : demande d'explications 5-758
________ ________
Question n° 5-2251 du 6 mai 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-2251 d.d. 6 mei 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Dans ma demande d'explications (n° 4-565) de décembre 2008, je demandais déjà à la ministre quelles étaient ses intentions concernant la suppression du brevet de médecine aiguë. En fin de compte, il ressortait de la réponse à une autre deuxième demande d'explication (n° 4-898) que la ministre imputait la responsabilité de l'organisation du brevet de médecine aiguë aux universités. Celles-ci avaient alors décidé de ne plus proposer la formation étant donné que les médecins détenteurs du BMA ne seraient quand même plus agréés à partir du 1er janvier 2008. La balle était donc dans le camp de la ministre.

Dans ces mêmes demandes d'explications, j'attirais déjà l'attention sur le fait que la suppression de cette formation entraînerait une pénurie de médecins urgentistes dans les services des urgences. En 2009, un premier cri d'alarme a été lancé à propos du manque de personnel dans ces services. Deux ans plus tard, la pénurie existe toujours et la formation menant à la délivrance du BMA est toujours supprimée. Pire encore, la pénurie a augmenté et cela, à cause de l'entrée en vigueur de la loi relative à la diminution du temps de travail. Selon la presse médicale, il y a une pénurie de 1200 médecins urgentistes (Le généraliste, 20/01/2011). Dans une réponse à une question du député De Block, la ministre ramène ce déficit à 760 médecins urgentistes (Chambre 53-2845). On attend toujours des initiatives énergiques visant à supprimer ce déficit.

Chaque semaine, je reçois des questions sur les médecins actifs dans les services des urgences. Les nombreux arrêtés royaux, ministériels et autres de ces dernières années font que des médecins expérimentés qui travaillent déjà depuis des années dans un service des urgences ont du mal d'y voir clair. Bon nombre de ces médecins ont encore obtenu le BMA ces dernières années parce que cela semblait régulariser leur situation.

J'ai encore du mal à accepter qu'on ait supprimé de manière unilatérale ce brevet en médecine aiguë sans avoir examiné au préalable si une intervention dans la formation n'aurait pas été suffisante. Dans le même temps, je m'interroge également quant aux mesures qui ont été prises. L'augmentation du quota ou la réorientation vers les soins du premier échelon semble tout à fait insuffisante pour endiguer les pénuries.

Mes questions sont les suivantes :

À quelles exigences un médecin qui a déjà de l'expérience dans un service des urgences mais pas de reconnaissance spécifique dans la médecine d'urgence doit-il satisfaire actuellement pour exécuter la fonction d'urgentiste dans les règles ? Quel arrêté ou loi est actuellement d'application pour ce qui est de la reconnaissance des médecins urgentistes ? Quelles mesures transitoires la ministre prévoit-elle pour régulariser certains médecins titulaires du BMA qui disposent de l'expérience suffisante mais ne peuvent strictu senso entrer en ligne de compte pour la reconnaissance en tant qu'urgentiste ?

Étant donné les fortes pénuries, je me demandais si la ministre envisage de réintroduire la formation aboutissant à la délivrance du BMA - si nécessaire adaptée à des finalités déterminées - en vue de réduire les pénuries ? Se concertera-t-elle avec les communautés, les universités, ... ? Si non, quelle alternative la ministre propose-t-elle ?

 

In mijn vraag om uitleg (nr. 4-565) vroeg ik in december 2008 een eerste maal naar de intenties van de minister aangaande de afschaffing van het brevet acute geneeskunde. Uiteindelijk bleek uit het antwoord op een volgende vraag om uitleg (nr. 4-898) dat de minister de verantwoordelijkheid voor de organisatie van de BAG-opleiding in het kamp van universiteiten legde. De universiteiten hadden toen beslist om de opleiding niet meer aan te bieden aangezien de BAG artsen vanaf 1 januari 2008 toch niet meer erkend zouden worden. Hierdoor bleef de bal eigenlijk in uw kamp liggen.

In dezelfde vragen waarschuwde ik reeds voor een tekort aan spoedartsen op de spoeddiensten die de afschaffing van deze opleiding zou teweeg brengen. In 2009 kregen we toen een eerste noodkreet aangaande de onderbemanning op de spoeddiensten. 2 jaar later is het tekort er nog steeds en blijft de BAG opleiding afgeschaft. Erger nog, het tekort is groter geworden mede veroorzaakt door de invoering van de wet op de arbeidsduurvermindering. In de medische pers lezen we dat er een tekort is van 1200 spoedartsen (de Huisarts, 20/01/2011). U relativeert het tekort in een antwoord op vraag van kamerlid De Block tot 760 spoedartsen (K. 53-2845). Krachtdadige initiatieven om dit tekort op te vullen blijven uit.

Wekelijks krijg ik vragen aangaande deze materie van artsen actief op de spoeddienst. Het kluwen van KB's, MB's en andere besluiten van de afgelopen jaren maakt het voor ervaren artsen die al jaren op een spoeddienst meedraaien moeilijk door de bomen het bos te zien. Veel van deze artsen hebben in de afgelopen jaren ook nog eens het BAG gehaald omdat dit toen hun situatie leek te regulariseren.

Ik heb het nog steeds moeilijk met de eenzijdige afschaffing van dit brevet acute geneeskunde zonder eerst te evalueren of een ingreep in de opleiding niet zou hebben volstaan. Tegelijk stel ik mij ook vragen bij de genomen maatregelen. Het optrekken van de quota of het heroriënteren naar eerstelijnszorg lijken hoegenaamd niet te volstaan om de tekorten in te dijken.

Mijn vragen zijn dan ook de volgende:

Aan welke vereiste moet een arts met reeds ervaring op een spoeddienst, maar geen specifieke erkenning in de urgentiegeneeskunde vandaag voldoen wil men de functie van acutist in regel uitvoeren? Welk besluit of wet is momenteel van toepassing aangaande de erkenning van spoedartsen? Welke overgangsmaatregelen voorziet de minister om bepaalde BAG-artsen die over voldoende ervaring beschikken, maar strictu senso niet in aanmerking komen voor de erkenning als acutist, alsnog te regulariseren tot acustist?

Gezien de nijpende tekorten vroeg ik mij af of de minister overweegt de BAG opleiding terug in te voeren -desnoods aangepast aan bepaalde eindtermen- teneinde de tekorten weg te werken? Wil ze hierover in overleg gaan met gemeenschappen, universiteiten? Zo niet, wat is het voorgestelde alternatief door de minister?

 
Réponse reçue le 5 juillet 2011 : Antwoord ontvangen op 5 juli 2011 :

L’arrêté royal du 27 avril 1998 fixant les normes auxquelles la fonction soins d’urgence spécialisés (SUS) doit répondre pour être agréée prévoit que les médecins qui assurent la permanence répondent à une des qualifications suivantes :

1° Médecin-spécialiste en médecine d'urgence (SMU) ;

2° Médecin-spécialiste en médecine aiguë (SMA) ;

3° Médecin titulaire du brevet de médecine aiguë (BMA) ;

4° Un médecin-spécialiste candidat spécialiste en médecine d'urgence ou en médecine aiguë, ayant au moins débuté sa 2e année de formation ou un médecin spécialiste en formation en vue d'obtenir le titre professionnel particulier en soins d'urgence.

Dans le cadre d’une disposition transitoire, transitoire prenant fin, sauf nouvelle prolongation, le 31 décembre 2012, la permanence peut également être assurée par.un médecin spécialiste ou un candidat spécialiste ayant suivi 2 années de formation dans une des disciplines suivantes :

a) anesthésie-réanimation ;

b) médecine interne ;

c) cardiologie ;

d) gastro-entérologie ;

e) pneumologie ;

f) rhumatologie ;

g) chirurgie ;

h) neurochirurgie ;

i) urologie ;

j) chirurgie orthopédique ;

k) chirurgie plastique ;

l) pédiatrie ;

m) neurologie.

Les critères d’agrément des médecins urgentistes sont définis dans l’arrêté ministériel du 14 février 2005 fixant les critères spéciaux d'agrément des médecins spécialistes porteurs du titre professionnel particulier en médecine d'urgence, des médecins spécialistes en médecine d'urgence et des médecins spécialistes en médecine aiguë, ainsi que des maîtres de stage et des services de stage dans ces disciplines.

Des mesures transitoires ont permis aux médecins porteurs du BMA pouvant prouver une expérience professionnelle au moins égale à 10 000 heures de pratique aux urgences au 30 juin 2010 d’obtenir le titre de SMA. Ces mesures transitoires ont pris fin et il n’entre pas dans mon intention de les reprendre.

Les termes de l’arrêté du 14 février 2005 sont clairs et amènent à la disparition progressive des agréments pour le BMA :

À partir du 1er janvier 2008, le brevet de médecine aiguë n'est plus octroyé :

qu'à des médecins généralistes agréés ;

et aux médecins qui ne sont pas agréés en tant que médecins généralistes, à condition qu'ils aient débuté leur formation avant cette date.

Je n’ai pas l’intention de modifier cette disposition.

Je suis, tout comme vous, préoccupée par la pénurie de médecins urgentistes mais je suis persuadée que la qualité doit rester notre ambition première et qu’il faut promouvoir le choix de d’une médecine d’urgence spécialisée. J’ai pris plusieurs mesures dans le but de réduire cette pénurie :

Le nombre de médecins ayant accès aux formations menant à un titre professionnel particulier augmente progressivement de 757 en 2011 à 1 230 en 2015.

Le quota de formation de spécialistes en médecine aiguë (SMA) et en médecine d’urgence (SMU) est doublé depuis l’an dernier et passe d’un minimum de 10 SMA formés par an à 20 et d’un minimum de 5 SMU à 10.

D’autres mesures ont également été prises pour mieux orienter les patients en cas d’urgence vers la première ligne de soins. J’épinglerai en particulier le développement des postes de gardes, dont le financement des nouveaux projets a été triplé en 2 ans et le système de dispatching central 1 733.

Het koninklijk besluit van 27 april 1998 houdende vaststelling van de normen waaraan een functie "gespecialiseerde spoedgevallenzorg" moet voldoen om erkend te worden bepaalt dat de artsen die de wachtdienst bemannen aan een van de volgende kwalificaties moeten voldoen:

1° geneesheer-specialist in de urgentiegeneeskunde (SSG);

2° geneesheer-specialist in de acute geneeskunde (SAG);

3° geneesheer die houder is van het brevet in de acute geneeskunde (BAG);

4° een kandidaat-geneesheer-specialist in de urgentiegeneeskunde of acute geneeskunde, die minstens zijn 2e opleidingsjaar begonnen is of een geneesheer-specialist in opleiding met het oog op het behalen van de bijzondere beroepstitel spoedgevallenzorg.

In het kader van een overgangsbepaling, die behoudens een nieuwe verlenging op 31 december 2012 afloopt, kan de wachtdienst ook verzekerd worden door een geneesheer-specialist of een kandidaat-geneesheer-specialist die een opleiding van 2 jaar heeft genoten in een van de volgende specialiteiten:

a) anesthesiologie en reanimatie;

b) inwendige geneeskunde;

c) cardiologie;

d) gastro-enterologie;

e) pneumologie;

f) reumatologie;

g) heelkunde;

h) neurochirurgie;

i) urologie;

j) orthopedische heelkunde;

k) plastische heelkunde;

l) pediatrie;

m) neurologie.

De erkenningscriteria van de spoedartsen worden gedefinieerd in het ministerieel besluit van 14 februari 2005 tot vaststelling van de bijzondere criteria voor de erkenning van geneesheren-specialisten houders van de bijzondere beroepstitel in de urgentiegeneeskunde, van geneesheren-specialisten in de urgentiegeneeskunde en van geneesheren-specialisten in de acute geneeskunde, alsook van de stagemeesters en stagediensten in deze disciplines.

Artsen met een BAG die konden aantonen dat ze op 30 juni 2010 een beroepservaring van minstens 10 000 praktijkuren in de spoeddiensten hadden, konden dankzij overgangsmaatregelen de titel van SAG krijgen. Deze overgangsmaatregelen zijn afgelopen, en ik ben niet van plan om ze weer in te voeren.

Het besluit van 14 februari 2005 is duidelijk en leidt tot het geleidelijk verdwijnen van erkenningen voor het BAG:

Het brevet in de acute geneeskunde wordt vanaf 1 januari 2008 alleen nog uitgereikt aan:

erkende huisartsen;

en aan de geneesheren die niet als huisarts zijn erkend, op voorwaarde dat ze hun opleiding vóór die datum hebben aangevangen.

Ik ben niet van plan om deze bepaling te wijzigen.

Net als u ben ik bezorgd over het tekort aan spoedartsen, maar ik ben ervan overtuigd dat de kwaliteit onze eerste doelstelling moet blijven, en dat we de keuze voor een gespecialiseerde urgentiegeneeskunde moeten bevorderen. Ik heb verschillende maatregelen getroffen om dit tekort terug te dringen:

Het aantal dokters dat opleidingen zal kunnen volgen die tot een bijzondere beroepstitel leiden zal geleidelijk aan van 757 in 2011 tot 1230 in 2015 toenemen.

Sinds vorig jaar is het opleidingsquotum van geneesheren specialist in de acute geneeskunde (GAG) en van geneesheren specialist in de spoedgeneeskunde (GSG) verdubbeld, en van een minimum van 10 opgeleide GAG per jaar tot 20 per jaar gestegen, en van een minimum van 5 GSG tot 10.

Er werden nog andere maatregelen genomen om de patiënten in geval van nood naar de eerstelijnszorg te oriënteren. Ik zal mij in het bijzonder vastpinnen op de ontwikkeling van de wachtdiensten, waarvan de financiering van nieuwe projecten op 2 jaar tijd verdrievoudigd is, en van de centrale dispatching 1 733.