SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
8 février 2011 8 februari 2011
________________
Question écrite n° 5-1208 Schriftelijke vraag nr. 5-1208

de Louis Ide (N-VA)

van Louis Ide (N-VA)

au secrétaire d'État à la Mobilité, adjoint au Premier Ministre

aan de staatssecretaris voor Mobiliteit, toegevoegd aan de Eerste Minister
________________
Réglementation des services de dépannage et perception des frais d'enlèvement (Stationnement interdit ou gênant) Regulering van takeldiensten en het innen van takelkosten (Foutief of hinderlijk parkeren) 
________________
aire de stationnement
circulation routière
infraction au code de la route
parkeerterrein
wegverkeer
overtreding van het verkeersreglement
________ ________
8/2/2011Verzending vraag
15/3/2011Antwoord
8/2/2011Verzending vraag
15/3/2011Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-349 Requalification de : demande d'explications 5-349
________ ________
Question n° 5-1208 du 8 février 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-1208 d.d. 8 februari 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Une modification des règles en matière de stationnement se fait urgente étant donné que la réglementation actuelle est particulièrement vague et loin d'être appropriée.

La seule réglementation en la matière s'avère pour l'instant l'article 4.4 du Code de la route, libellé comme suit : « Tout conducteur d'un véhicule à l'arrêt ou en stationnement est tenu de le déplacer dès qu'il en est requis par un agent qualifié. En cas de refus du conducteur ou si celui-ci est absent, l'agent qualifié peut pourvoir d'office au déplacement du véhicule. Le déplacement s'effectue aux risques et frais du conducteur et des personnes civilement responsables, sauf si le conducteur est absent et le véhicule en stationnement régulier. Cette faculté ne peut, dans les mêmes conditions, être exercée par un usager sans l'intervention d'un agent qualifié. » Cet article est particulièrement imprécis quant à la description de la procédure. Il fournit un fondement juridique pour le déplacement du véhicule, mais aucun pour le paiement des frais. Une personne conclut un contrat avec un service de dépannage et réclame les frais d'enlèvement au conducteur contrevenant. Ce dernier n'a cependant pas voix au chapitre dans les relations contractuelles établies entre les deux premières parties.

Une première objection concerne la facturation par le service de dépannage lorsqu'aucun enlèvement n'a finalement eu lieu. Lorsque les sociétés de dépannage sont chargées d'enlever un véhicule, elles facturent automatiquement des frais de déplacement, même si aucun enlèvement n'a eu lieu. Dans ce cas, il n'y a pas d'enlèvement, donc l'article 4.4 du Code de la route ne s'applique pas et est pour le moins sujet à discussion. Le conducteur contrevenant était absent au moment où on a contacté le service de dépannage mais est arrivé ultérieurement. Conformément à l'article 4.4, on ne parle donc pas de déplacement, mais on a bien fait appel à un service de dépannage. L'enlèvement du véhicule n'a pas eu lieu, mais la société de dépannage a malgré tout exposé des frais. Je ne comprends pas sur quelle base la police ou les autorités communales peuvent dans ce cas imputer les frais d'enlèvement au conducteur contrevenant. En effet, aucune « prestation » ne lui a été fournie. En appliquant la loi au pied de la lettre, aucuns frais ne peuvent être facturés. Le secrétaire d'État partage-t-il cet avis ?

Une deuxième objection concerne la facturation de la non-prestation par le service de dépannage lorsque ce service procède à une double facturation dans des situations où plusieurs véhicules doivent être déplacés. Autrement dit, lorsqu'un agent qualifié contacte un service de dépannage pour enlever plusieurs véhicules mais qu'entre-temps, un des conducteurs contrevenants se présente, des frais d'enlèvement sont malgré tout facturés à ce dernier. Bref, la société de dépannage perçoit plusieurs indemnisations de demande de dépannage en fonction du nombre de véhicules à enlever. Elle facture plusieurs fois pour la même (non-)prestation. Tout cela ressemble fort à des pratiques économiques malhonnêtes. Le secrétaire d'État est-il également d'avis qu'aucuns frais ne peuvent être facturés dans ce cas pour une demande étant donné que le service enlève bel et bien des véhicules ?

Un troisième point qui me préoccupe est le non-paiement de la prestation à la société de dépannage. Dans le cas où le conducteur de la voiture enlevée refuse de payer, un différend portant sur la facture apparaît entre le conducteur et la société. Logiquement, ce litige devrait être tranché par voie judiciaire. Toutefois, quand le conducteur ne paie pas et qu'il reçoit subitement une facture de la police pour la prestation contestée, il semble que le bureau de police intervient comme une sorte de société de recouvrement et outrepasse donc ses compétences. Le service de police sous-traite d'abord la demande d'enlèvement. La société d'enlèvement facture. Si le conducteur ne paie pas, la police honore la facture avant de facturer à son tour ces frais au conducteur. Intervient alors à nouveau la relation contractuelle entre le donneur d'ordre (police/commune) et la société de dépannage dans laquelle le contrevenant n'a pas voix au chapitre. Le contrevenant doit bel et bien s'acquitter d'un montant généralement forfaitaire.

Je souhaiterais poser les questions suivantes :

1. De quel droit le donneur d'ordre et la société conviennent-ils d'une « prestation » forfaitaire ? Cette prestation ne doit-elle pas se baser sur une prestation effective ? Autrement dit, peut-on réellement facturer ces frais, comme je l'ai exposé dans mon deuxième point ?

2. Sur la base de la législation actuelle en matière de stationnement, une société de dépannage peut-elle percevoir une indemnité pour une prestation non fournie ? Dans l'affirmative, le secrétaire d'État peut-il détailler sa réponse ? Dans la négative, y a-t-il un fondement juridique et lequel ?

3. Ne doit-on pas établir un cadre légal pour régler ces indemnités ? Le secrétaire d'État trouve-t-il normal que certaines communes imposent des coûts administratifs supplémentaires, si bien que le conducteur doit s'acquitter d'un procès-verbal, des frais de dépannage et d'une « amende » administrative (comme c'est le cas à Bruxelles) ?

4. Sur quelle base une zone de police répercute-t-elle ces coûts au contrevenant quand ce dernier n'a pas payé les frais de dépannage ? S'agit-il d'une mission majeure de la police ? Existe-t-il un cadre légal à ce sujet ?

 

Een ingreep in de reglementering inzake parkeren is dringend gewenst aangezien de huidige regeling bijzonder vaag en verre van sluitend is.

De enige regeling in dit verband vinden we momenteel in art 4.4 van de Wegcode dat zegt: "Elke bestuurder van een stilstaand of geparkeerd voertuig moet dit verplaatsen zodra hij daartoe door een bevoegd persoon aangemaand wordt. Weigert de bestuurder of is hij afwezig, dan mag de bevoegde persoon ambtshalve voor de verplaatsing van het voertuig zorgen. De verplaatsing gebeurt op risico en kosten van de bestuurder en de burgerlijk aansprakelijke personen, behalve wanneer de bestuurder afwezig is en het voertuig reglementair is geparkeerd. Zonder het optreden van een bevoegd persoon kan dit recht in dezelfde omstandigheden, niet door een weggebruiker uitgeoefend worden." Dit artikel is bijzonder vaag in de omschrijving van de procedure. Het biedt een rechtsgrond om de auto te laten verplaatsen doch geen rechtsgrond tot betaling van de kosten. Een opdrachtgever contracteert met een takeldienst en vordert eigenlijk deze kosten terug van een foutparkeerder. De foutparkeerder heeft echter geen enkele inspraak in de contractuele relaties tussen de eerste twee.

Een eerste bedenking betreft het factureren door een takeldienst wanneer er uiteindelijk geen takeling heeft plaatsgevonden. Wanneer takelbedrijven de opdracht krijgen tot takelen van een voertuig, rekenen zij meestal, ongeacht een effectieve takeling, een oproepprestatie aan. Er is geen verplaatsing van het voertuig, dus art 4.4 van de wegcode is eigenlijk niet van toepassing of op zijn minst vatbaar voor discussie. De foutparkeerder was niet aanwezig op het moment van het oproepen van de takeldienst, maar is er achteraf bijgekomen. Er is dus - in toepassing van artikel 4.4 - geen verplaatsing, maar er is wel een oproep geweest aan het takelbedrijf. De verplaatsing van het voertuig is niet doorgevoerd, maar het takelbedrijf heeft wel kosten gemaakt. Mij is niet duidelijk op welke grond de politie of de gemeenteoverheid in dat geval takelkosten kan vorderen van de foutparkeerder. Er is ten opzichte van hem geen 'prestatie' verleend. Naar de letter van de wet kan hier niets aangerekend worden. Gaat de staatssecretaris hiermee akkoord?

Een tweede bedenking is de facturatie van de niet-prestatie door de takeldienst wanneer die dienst eigenlijk, in situaties met meerdere te takelen voertuigen, dubbel factureert. Met andere woorden, wanneer een bevoegd persoon een takeldienst opvordert om verschillende geparkeerde voertuigen te takelen en zich ondertussen een bestuurder van één van de te takelen voertuigen aandient, dan wordt deze bestuurder toch gevraagd de prestatievergoeding te betalen. De oproepvergoeding wordt met andere woorden afhankelijk van het aantal te takelen voertuigen, verschillende malen geïnd. De takeldienst factureert verschillende malen voor dezelfde (niet-)prestatie. Dit ruikt naar oneerlijke economisch praktijken. Gaat de staatssecretaris er mee akkoord dat in dit geval al helemaal niet mag gefactureerd worden voor een oproep aangezien de takeldienst daadwerkelijk voertuigen takelt?

Een derde punt dat mij zorgen baart is de niet-betaling van de oproepprestatie aan de takeldienst. Indien de getakelde weigert te betalen ontstaat er als het ware een betwisting van de factuur tussen de getakelde en takeldienst. Logischerwijs zou men er vanuit gaan dat deze betwisting beslecht wordt door de rechtbank. Wanneer de getakelde echter niet betaalt en plots geconfronteerd wordt met een factuur van de politie voor de betwiste prestatie van de takeldienst lijkt het alsof het politiebureau als een soort van incassobureau optreedt en bijgevolg haar boekje te buiten gaat. De politiedienst besteedt eerst een zaak uit, namelijk de vraag tot takelen. De takeldienst factureert. Als de bestuurder niet betaalt, betaalt de politie de factuur om ze op haar beurt opnieuw te factureren aan de bestuurder. Opnieuw speelt de contractuele relatie tussen opdrachtgever (politie/gemeente) en het takelbedrijf waar de foutparkeerder vreemd aan is. De foutparkeerder moet wel opdraaien voor een meestal forfaitair bedrag.

Mijn vragen aan u, geachte heer staatssecretaris, zijn dan ook de volgende:

1. Met welk recht wordt deze 'prestatie' meestal forfaitair afgesproken tussen opdrachtgever en takelbedrijf? Moet deze prestatie niet gebaseerd zijn op een effectieve prestatie? Met andere woorden, zoals geschetst in mijn tweede punt, kan er wel gefactureerd worden?

2. Kan een takelbedrijf een vergoeding voor een niet geleverde prestatie op basis van de huidige wetgeving inzake parkeren innen? Zo ja, kunt u dit dan specifiëren? Zo neen, is er dan wel een rechtsgrond en welke is die dan?

3. Moet er geen wettelijk kader komen die de oproepvergoeding regelt? Vindt de staatssecretaris het normaal dat bepaalde gemeentes ook nog eens een extra administratieve kost opleggen zodat een getakelde een proces verbaal dient te betalen, de takelkosten én een administratieve "boete" (zoals dit in stad Brussel gebeurt)?

4. Op welke grond rekent een politiezone deze kosten door aan een foutparkeerder wanneer die laatste de oproepvergoeding niet betaalt? Is dat een kerntaak van de politie? Is daar een wettelijk kader voor?

 
Réponse reçue le 15 mars 2011 : Antwoord ontvangen op 15 maart 2011 :

J’ai l’honneur de répondre ce qui suit à l’honorable membre:

L’article 4.4 du Code de la route stipule que la police peut faire déplacer un véhicule au risque et aux frais du conducteur, sauf si le conducteur est absent et que le véhicule est garé de façon réglementaire.

À mon avis, le Code de la route doit se limiter à ce qui est nécessaire pour favoriser la sécurité et la fluidité de la circulation. Dès lors, une réglementation et une tarification des coûts de remorquage n’ont pas leur place dans la réglementation sur la circulation.

Le remorquage de véhicules est une problématique qui se pose généralement en milieu urbain. Des véhicules mal garés peuvent être remorqués par la police, s’ils causent une nuisance ou créent un risque de danger pour d’autres usagers de la route.

Vu cette problématique de parking urbain, un nombre de villes a trouvé un accord avec la police locale sur la manière de faire organiser ce remorquage d’une façon pratique. En effet, le remorquage de véhicules est une activité économique. Il faut éviter que quelqu’un puisse en recevoir le monopole et il faut passer des accords sur les permanences et les tarifs appliqués.

Dans un nombre de villes, des règlements communaux reprennent les tarifs forfaitaires qui y sont d’application dans les différents cas de figure. Ainsi, il existe généralement un tarif spécial pour le cas où, la police ayant appelé une firme de remorquage, le conducteur est arrivé sur place avant que le remorquage n’ait effectivement eu lieu.

Dans un cas pareil, je pense qu’il y est effectivement question d’une prestation : la firme de remorquage a été appelée et s’est rendue sur le lieu de remorquage, sans toutefois avoir remorqué le véhicule. Il me semble que la question s’il s’agit d’un tarif forfaitaire qui fait suite ou non à une prestation effective devrait être vue dans un contexte urbain. En effet, la structure des coûts n’est pas pareille partout. Elle est fonction de la densité urbaine et des entreprises de remorquage elles-mêmes, qui doivent être effectivement joignables 24 heures sur 24.

Enfin, on ne peut pas oublier que la procédure relative au remorquage de véhicules, en cas de parcage gênant ou dangereux, impose pas mal d'heures de main d'œuvre à la police et représente ainsi un coût administratif pour elle. En outre, on peut y faire application aussi du principe « le pollueur paie » : en fin de compte, on a affaire à des conducteurs qui garent leur véhicules en infraction, causant ainsi une nuisance ou mettant en danger d'autres usagers de la route.

Ik heb de eer het geachte lid het volgende te antwoorden :

Artikel 4.4 van de Wegcode bepaalt dat de politie een voertuig kan laten verplaatsen op risico en kosten van de bestuurder, behalve wanneer de bestuurder afwezig is en het voertuig reglementair is geparkeerd.

Volgens mij moet de wegcode zich beperken tot wat noodzakelijk is om de veiligheid en de vlotheid van het verkeer te bevorderen. Bijgevolg hoort een regeling en tarifering van de wegsleepkosten niet thuis in de verkeersreglementering.

Het takelen van voertuigen is een problematiek die zich meestal stelt op stedelijk niveau. Voertuigen die verkeerd geparkeerd staan, kunnen door de politie worden weggesleept, wanneer zij een hinder of gevaar vormen voor de andere weggebruikers.

Gelet op deze stedelijke parkeerproblematiek, hebben heel wat steden afspraken gemaakt met de lokale politie over de wijze waarop dit wegslepen praktisch dient te worden geregeld. Het wegslepen van voertuigen is inderdaad een economische activiteit, waarbij moet vermeden worden dat iemand een monopolie krijgt en waarbij er afspraken moeten worden gemaakt over de permanenties en de toegepaste tarieven.

In heel wat steden bestaan er gemeentelijke reglementen waarin omschreven wordt welke forfaitaire tarieven er van toepassing zijn in functie van de verschillende mogelijke gevallen. Zo bestaat er meestal een speciaal tarief wanneer de takelfirma werd opgeroepen door de politie en de bestuurder van het voertuig is ter plaatse gekomen vooraleer er daadwerkelijk wordt getakeld.

Ik denk dat er in dat geval wel degelijk sprake is van een prestatie: de takelfirma werd opgeroepen en heeft zich daarvoor naar de takelplaats moeten begeven, zonder evenwel te takelen. De vraag of het hier gaat om een forfaitair tarief dat al dan niet beantwoordt aan een effectieve prestatie, lijkt mij in de lokale stedelijke context te moeten worden bekeken. De kostenstructuur is immers niet overal dezelfde in functie van de stedelijke dichtheid en de takelbedrijven zelf, die effectief 24 uur op 24 moeten bereikbaar zijn.

Tenslotte mogen wij ook niet vergeten dat de procedure inzake wegslepen van voertuigen bij hinderlijk of gevaarlijk parkeren, heel wat manuren in beslag neemt voor de politie en als zodanig ook een administratieve kost betekent voor de politie . Bovendien kan hier ook toepassing worden gemaakt van het principe « de vervuiler betaalt » : per slot van rekening gaat het om bestuurders die hun voertuig in overtreding parkeren en daarbij een duidelijke hinder of gevaar vormen voor de andere weggebruikers.