SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2013-2014 Zitting 2013-2014
________________
26 novembre 2013 26 november 2013
________________
Question écrite n° 5-10468 Schriftelijke vraag nr. 5-10468

de Martine Taelman (Open Vld)

van Martine Taelman (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères, du Commerce extérieur et des Affaires européennes

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken
________________
le protectionnisme au sein de l'Union européenne het protectionisme in de Europese Unie 
________________
protectionnisme
contrôle des aides d'État
aide de l'État
soutien économique
Union européenne
protectionisme
toezicht op overheidssteun
overheidssteun
economische steun
Europese Unie
________ ________
26/11/2013Verzending vraag
4/2/2014Antwoord
26/11/2013Verzending vraag
4/2/2014Antwoord
________ ________
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-4090 Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-4090
________ ________
Question n° 5-10468 du 26 novembre 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-10468 d.d. 26 november 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Jusqu'il y a peu, nous associions le protectionnisme à des pays extérieurs à l'Union européenne. Désormais, de plus en plus de pays membres de l'UE recourent eux aussi à des entraves au commerce pour protéger leurs entreprises de la concurrence. Cette évolution sape, selon moi, les fondements de l'UE et coûte cher. Premièrement, le consommateur paie plus que nécessaire. Deuxièmement, le producteur se sent protégé et n'est plus enclin à aller de l'avant et à suivre l'évolution des techniques nouvelles. Son entreprise risque ainsi de se retrouver finalement en difficulté et de faire faillite.

Je fais référence à ma question orale du 7 mars 2013 où il était question de l'entreprise Plastic Omnium Automotive, mise depuis lors en liquidation, qui me laisse toujours un goût amer. Plastic Omnium Automotive fournit en effet des éléments de pare-chocs entre autres à la firme automobile Vauxhall, une filiale de General Motors au Royaume-Uni. Selon les syndicats, cette entreprise a reçu des subventions des autorités britanniques pour produire l’Astra en Grande-Bretagne, à condition que tous les éléments de la voiture soient eux aussi produits dans le pays. Il s’agirait d’une raison déterminante pour délocaliser la production de Belgique en Grande-Bretagne. Je fais référence à votre réponse dont je souhaiterais obtenir une actualisation. J'en cite un extrait : « Je vais demander une enquête sur la fermeture annoncée de la division de cette entreprise française qui produit des pare-chocs à Herentals. Dans l’Union européenne, l’octroi de subventions, les interventions des pouvoirs publics et les aides d’État sont régis par des règles qui fixent les conditions dans lesquelles la Commission peut les autoriser. La légalité des subventions dont parle Mme Taelman et de leurs modalités pratiques sera donc analysée. Je pourrai donner davantage de précisions sur les mesures à prendre lorsque j’aurai tous les éléments en ma possession et que j’aurai consulté mes collègues. Plusieurs initiatives sont possibles, tant auprès des autorités britanniques qu’auprès de la Commission européenne. Les mesures adéquates seront prises le plus vite possible en fonction des résultats de l’analyse et en concertation avec mes collègues compétents des gouvernements fédéral et régionaux. »

Je souhaiterais poser au ministre les questions suivantes.

1) Pouvez me donner des explications détaillées sur les démarches que vous avez entreprises pour vérifier dans quelle mesure cette fermeture est légale, tant au niveau national qu'auprès de l'Union européenne concernant les conditions des aides d'État ? Auprès de quelles instances était-ce ? Qui a examiné quoi ou est encore en train d'examiner quoi ? Quelles réponses avez-vous déjà reçues ?

1.1) Était-il question d'une aide d'État injustifiée du Royaume-Uni et, dans l'affirmative, qu'allez-vous faire concrètement pour éviter de tels cas d'aides publiques illicites à l'avenir ? Pouvez-vous détailler votre réponse eu égard aux nombreuses familles et aux nombreux travailleurs touchés par cette fermeture ?

1.2) Avez-vous eu des contacts bilatéraux et avez-vous recoupé l'information ? Pouvez-vous expliquer ?

2) Pouvez-vous indiquer quelles « mesures adéquates » vous prendrez « le plus vite possible » sur la base des résultats obtenus ?

 

Tot voor kort associeerden we protectionisme vooral met landen buiten de EU. Maar nu nemen ook steeds meer landen binnen die unie hun toevlucht tot handelsbelemmeringen om hun bedrijven van de concurrentie af te schermen. Volgens mij ondermijnt die ontwikkeling de grondvesten van de EU en is de prijs ervan zeer hoog. Ten eerste betaalt de consument meer dan nodig is. Ten tweede voelt de producent zich beschermd en is hij niet meer geneigd vooruit te kijken en mee te evolueren met nieuwe technieken. Daardoor dreigt zijn bedrijf uiteindelijk in problemen te komen en failliet te gaan.

Ik verwijs naar mijn eerdere mondelinge vraag van 7 maart 2013 over een ondertussen in vereffening zijnde bedrijf, namelijk Plastic Omnium Automotive dat mij nog steeds een wrange nasmaak laat. Plastic Omnium Automotive leverde namelijk bumperonderdelen aan, onder meer autofabrikant Vauxhall, een dochteronderneming van General Motors in het Verenigd Koninkrijk. Volgens de vakbonden heeft dat bedrijf van de Britse overheid subsidies gekregen voor de productie van de Astra in Groot-Brittannië op voorwaarde dat ook de onderdelen in dat land worden gefabriceerd. Dat zou dan een doorslaggevende reden zijn om de productie te verhuizen van België naar Groot-Brittannië. Ik verwijs naar uw antwoord waarvan ik graag een stand van zaken had ontvangen. Ik citeer even: "Ik (de minister dus) zal de aangekondigde sluiting van de bumperafdeling in Herentals van deze Franse onderneming met fabrieken wereldwijd verder laten onderzoeken. In de Europese Unie gelden er inderdaad regels voor interventies en subsidies door overheden, voor staatssteun en de voorwaarden waarop de Commissie deze kan toestaan. De subsidie die mevrouw Taelman aanhaalt en de precieze modaliteiten ervan zullen dan ook op hun wettelijkheid worden getoetst. Over verdere maatregelen kan ik meer duidelijkheid geven zodra ik alle elementen in mijn bezit heb en met mijn collega's overleg heb gepleegd. Meerdere stappen zijn mogelijk, zowel bij de Britse overheden - bilaterale contacten via diplomatieke posten of rechtstreeks, demarches, verbale nota en dergelijke meer - als bij de Europese Commissie van informele contacten tot klachtenprocedure. De gepaste stappen zullen zo snel mogelijk worden gedaan op basis van de resultaten van de analyse en in samenspraak met de bevoegde federale en gewestelijke collega's.".

Ik had dan ook volgende vragen voor de minister:

1) Kan u mij zeer gedetailleerd toelichten welke stappen u concreet bij welke instantie hebt ondernomen om te toetsen in hoeverre deze sluiting spoort met de wettelijkheid en dit zowel intern als bij de Europese Unie wat betreft de voorwaarden om staatssteun toe te kennen? Welke instantie heeft wat onderzocht of is nog aan het onderzoeken en welke antwoorden heeft u reed ontvangen?

1.1) Was er sprake van onterechte staatssteun vanuit de UK en zo ja, wat gaat u nu concreet doen om dergelijke gevallen van onrechtmatige staartsteun naar de toekomst toe te voorkomen? Kan u zeer gedetailleerd uw antwoord toelichten gelet op de vele getroffen gezinnen en werknemers?

1.2) Heeft u bilaterale contacten gehad en heeft u de informatie afgetoetst? Kan u toelichten?

2) Kan u aangeven welke de "gepaste stappen" u "zo snel mogelijk" zal nemen op basis van de resultaten?

 
Réponse reçue le 4 février 2014 : Antwoord ontvangen op 4 februari 2014 :

En réponse à votre question, je souhaiterais rappeler les éléments suivants en rapport avec la politique de concurrence européenne par rapport à laquelle la Commission Européenne évalue la légalité des aides d’état.

1. L’objectif poursuivi par ces mesures réglementaires européennes sont : (i) veiller à ce que des interventions d’états membres ne portent pas atteinte à la concurrence et au commerce au sein de l’Union européenne (UE) ; (ii) établir un « level playing field » pour les entreprises et les activités commerciales au sein du marché intérieur européen ; (iii) empêcher les états membres de se faire de la concurrence déloyale en matière d’investissements.

Afin d’atteindre ces objectifs, l’article 170 (1) du Traité sur le Fonctionnement de l’UE prévoit que les aides d’état sont interdites si elles entravent ou risquent d’entraver la libre concurrence. Cette interdiction n’est cependant ni absolue, ni inconditionnelle. Selon la législation européenne, une aide d’état peut être autorisée si elle est nécessaire au bon fonctionnement de l’économie. A cet effet, l’article 170 (2) (aides d’ordre social exceptionnelles) et l’article 170 (3) permettent à la Commission européenne de reconnaître sous certaines conditions des aides d’état à priori interdites par le Traité, comme étant compatibles avec le marché intérieur. Ces exceptions concernent plus particulièrement les activités économiques de régions connaissant un grand retard de développement, ou les activités dans certaines régions et domaines à condition qu’elles ne nuisent pas à l’intérêt général. La crise économique a élargi le domaine d’application de ces exceptions.

2. La compétence d’appréciation de ces exceptions est entièrement entre les mains de la Commission, qui dispose à cet égard de pouvoirs extensifs d’enquête – qu’elle utilise aussi pleinement. C’est la Commission qui décide si une aide d’état est ou non compatible avec le marché intérieur. Afin de s’assurer que la Commission puisse pleinement exercer ses compétences de contrôle, il revient en première instance aux états membres concernés de notifier préalablement la Commission à propos d’une aide d’état. Les exceptions à cette règle sont les domaines qui ressortent des « Règlements Généraux d’Exemptions par Catégorie » ou d’autres exemptions de groupes: ces interventions ne doivent pas être préalablement notifiées. La Commission européenne préserve néanmoins la possibilité d’enquêter ex officio sur la pertinence de ces aides d’état.

En ce qui concerne l’industrie automobile, une exemption de groupe spécifique a été prévue ; le système réformé prévoit qu’après 2013, il n’existera plus d’exemption sectorielle, mais que l’exemption générale de groupe sera d’application, sauf pour les activités « after-market ».

3. Après consultation avec mes collègues compétents, au niveau régional et fédéral, je peux vous annoncer que la nature et les modalités d’intervention non pas encore été arrêtées. De plus, la Commission européenne n’avait pas été préalablement informée du soutien qu’aurait apporté la Grande-Bretagne à Vauxhall, sous forme de subside. Par conséquent, elle n’a pas adopté de position a priori sur la compatibilité de cette aide avec les règles d’aides d’état. La clarté totale est nécessaire dans cette affaire afin de pouvoir s’exprimer sur le caractère légal ou non de cette aide, ainsi que les éventuelles prochaines étapes qui devront être amorcées. Cette compétence d’appréciation de la conformité des aides d’état relève entièrement de la Commission européenne.

4. Afin de mettre fin aux imprécisions entourant ce subside, la Commission européenne a demandé de plus amples informations aux autorités britanniques. Sur base de celles-ci, la Commission prendra, si nécessaire et en vertu des pouvoirs qui lui sont conférés dans les Traités, les mesures nécessaires. Nous attendons à présent les conclusions de l’enquête de la Commission.

In antwoord op uw vraag wens ik in het algemeen volgende elementen in herinnering te brengen betreffende de mededingingswetgeving waarbij de Europese Commissie waakt over verenigbaarheid van o.m. staatssteun.

1. de doelstellingen van betrokken Europese unie (EU)-regelgeving zijn: (i) verzekeren dat ingrepen door Lidstaten geen aantasting vormen van de mededinging en handel binnen de EU; (ii) een “level playing field” voorzien voor ondernemingen en handelsactiviteiten binnen de Europese interne markt; (iii) vermijden dat Lidstaten elkaar onterecht investeringen willen afnemen.

Om deze doelstellingen te bereiken voorziet Art. 170 (1) van het Verdrag over de Werking van de Europese Unie dat staatssteun verboden is indien het concurrentie verstoort of dreigt te verstoren. Dit verbod is evenwel niet absoluut, noch onvoorwaardelijk. Volgens EU-wetgeving kan staatsinterventie toegestaan zijn indien zulks noodzakelijk is voor goed functionerende en billijke economie. Daartoe voorzien aldus Art 170(2) (steun van sociale aard in uitzonderlijke omstandigheden) en Art. 170(3) dat i.c. aan de COM toestaat om onder bepaalde omstandigheden staatssteun (dit wil zeggen: in beginsel ongeoorloofde staatsteun volgens het Verdrag, en dus niet staatsingrepen die niet als staatssteun worden aanzien) toch compatibel te achten met de Interne Markt. Deze uitzonderingen betreffen meer bepaald hulp ter bevordering van bepaalde economische activiteiten in economisch zwaar achtergestelde gebieden, of in bepaalde gebieden dan wel domeinen op voorwaarde dat het algemeen belang er niet door geschaad wordt. De economische crisis heeft het uitzonderingsdomein verder opengetrokken.

2. De appreciatiebevoegdheid van deze uitzonderingen ligt geheel bij de Europese Commissie, die daartoe sterke onderzoeksbevoegdheden heeft –en deze ook strak uitoefent. Zij is het die beslist of staatsinterventies als compatibel met de Interne Markt dan wel als ongeoorloofde staatssteun moeten worden beschouwd. Om te verzekeren dat de Commissie die controlebevoegdheid op volle kracht kan uitoefenen, komt het in de eerste plaats toe aan de betrokken Lidstaat om de Commissie op voorhand van die staatssteun in te lichten. Uitzonderingen hierop zijn de domeinen die vallen onder de “Algemene Blokexemptie-Verordening” of andere groepsexempties: die ingrepen dienen niet op voorhand genotifieerd te worden. De Europese Commissie behoudt evenwel de mogelijkheid om ex officio onderzoek te voeren naar de geoorloofdheid van staatsingrepen.

Wat de auto-industrie betreft werd hiertoe eveneens een eerdere specifieke groepsvrijstelling voorzien; het hernieuwd systeem voorziet na 2013 niet meer in een sectorevrijstelling, maar toepassing van de algemene groepsvrijstelling behalve voor wat betreft de “after market”-activiteiten.

3. Na overleg met de bevoegde collega’s, deelstaten (in eerste instantie bevoegd voor sectoraal industriebeleid) en federaal, kan ik u melden dat de aard en modaliteiten van de interventie nog niet geheel zijn uitgeklaard. De Europese Commissie werd immers niet op voorhand op de hoogte gesteld van steun in de vorm van subsidie, al dan niet onder voorwaarden, die het UK aan Vauxhall zou hebben gegeven. Bijgevolg heeft zij geen a priori standpunt ingenomen over de al dan niet verenigbaarheid met de vigerende staatssteunregels. Volledige duidelijkheid is noodzakelijk om al dan niet te kunnen spreken van ongeoorloofde steun en van eventuele verdere stappen. De appreciatiebevoegdheid omtrent al dan niet conformiteit ligt volgens het Verdrag bij de Europese Commissie.

4. Om aan deze onduidelijkheid rond subsidie en voorwaarden een eind te stellen heeft de Europese Commissie meer informatie opgevraagd aan de autoriteiten van het Verenigd Koninkrijk. Op basis daarvan zal zij, zoals haar verdragsrechtelijk is toegekend, hieraan desgevallend de nodige maatregelen koppelen. Wij wachten nu de resultaten van het Commissie-onderzoek af.