Après plusieurs articles parus dans la presse internationale et dans des journaux du mouvement homosexuel, la sonnette d’alarme a été tirée à propos du traitement des homosexuels en Afrique. Après des incidents survenus en Zambie (des membres du gouvernement zambien inciteraient ainsi les Zambiens à signaler les homosexuels) qui m'avaient déjà amené à interroger l'ancien ministre des Affaires étrangères par le biais de ma question écrite n° 4-3591, la loi pénale burundaise considérerait à présent l'homosexualité comme un crime. Au Burundi, l'homosexualité est à présent sanctionnée par des amendes et des peines d'emprisonnement. On est horrifié par l'augmentation des incidents à l'encontre des homosexuels et par le fait que la population approuve manifestement les sanctions prévues à leur encontre. Selon des organisations non gouvernementales locales, l'idée de pénaliser l'homosexualité recueille une adhésion de plus en plus large au Rwanda. Selon l'organisation de défense des droits de l'homme Humure “il souffle un vent mauvais en Afrique Centrale”. La proposition de loi doit encore être votée par le Parlement rwandais. Le contexte étant ainsi brièvement esquissé, j’aimerais obtenir une réponse aux questions suivantes : 1. Ces informations sont-elles exactes? Dans la négative, nos ambassades ont-elles vérifié les nouvelles dispositions figurant dans loi pénale au Burundi et au Rwanda? Figurent-elles effectivement dans la loi pénale burundaise? Dans l'affirmative, quelle est la teneur de l'article concerné? Existe-t-il une proposition de loi similaire au Rwanda? Quelle en est la finalité? Quelle est la teneur des nouveaux articles éventuels? 2. Quelle aide financière la Belgique a-t-elle apporté au Burundi et au Rwanda par le biais de fonds de développement gouvernementaux en 2007, 2008 et quel est le montant prévu en 2009? 3. Ces évolutions discriminatoires peuvent-elles avoir un impact sur la coopération au développement belge au Rwanda et au Burundi? Dans l'affirmative, lequel? Le ministre y réfléchit-il? Dans l'affirmative, pourquoi? Dans la négative, pourquoi? 4.Eu égard au contexte rwandais et burundais, quelles raisons/évolutions sociales et sociétales sous-tendent-elles ces initiatives légales? 5. Quelle est la position de la République démocratique du Congo (RDC) vis-à-vis de l'homosexualité? Celle-ci est-elle punissable en RDC? Des incidents similaires se sont-ils produits en RDC? 6. Quelles initiatives le gouvernement belge prend-il afin de garantir les droits des homosexuels dans les pays africains où nous sommes actifs sur le plan de la coopération au développement? |
Na de verschillende berichten in de internationale pers, en in bladen van de homoseksuele beweging werd de alarmklok geluid rond de behandeling van homoseksuelen in Afrika. Na incidenten in Zambia (zo zouden er leden zijn van de Zambiaanse regering die de Zambianen oproepen om homoseksuelen aan te geven) waarover ik de voormalig minister van Buitenlandse Zaken reeds bevroeg in schriftelijke vraag nr. 4-3591, zou heden Burundi homoseksualiteit als misdrijf in de strafwet schrijven. Op homoseksualiteit zijn in Burundi nu boetes en celstraffen wettelijk ingeschreven. Angstaanjagend hierbij is het stijgend aantal incidenten tegen homo’s, en de bevolking die zich duidelijk voorstander toont van bestraffende maatregelen tegen de geaardheid. Volgens lokale niet gouvernementele organisaties begint in Rwanda meer en meer sympathie te groeien voor de idee van een bestrafbare homoseksualiteit. Volgens de mensenrechtenorganisatie Humure ” waait er een kwalijke wind in heel Centraal-Afrika ”. Het wetsvoorstel moet heden nog worden goedgekeurd door het Rwandese Parlement. Gezien het korte voorgaande kader, volgende vragen: 1. Zijn deze berichten juist? Zo nee, hebben onze ambassades gecheckt wat deze nieuwe strafwetontwikkelingen zijn in Burundi en Rwanda? Staat dit effectief in de Burundese strafwet? Zo ja, hoe luidt het artikel? Is er een in Rwanda een dergelijk wetsvoorstel? Wat is de finaliteit? Hoe luidden de mogelijke nieuwe artikels? 2. Wat is de financiële steun die de Belgische overheid als gouvernementeel ontwikkelingsgeld aan Burundi en Rwanda geeft in 2007, 2008 en voorzien in 2009? 3. Kunnen dergelijke discriminerende evoluties gevolgen hebben voor de Belgische gouvernementele ontwikkelingssamenwerking met Rwanda en Burundi? Zo ja, de welke? Overweegt de geachte minister dit? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet? 4. Welke socio-maatschappelijke redenen / ontwikkelingen liggen, gezien de Rwandese en Burundese context, aan de basis voor dergelijke wettelijke initiatieven? 5. Wat is de houding ten aanzien van homoseksualiteit in de Democratische Republiek Congo (DRC)? Is homoseksualiteit strafbaar in DRC? Zijn er vergelijkbare incidenten geweest in de DRC? 6. Welke initiatieven neemt de Belgische regering om de rechten van homoseksuelen te garanderen in de Afrikaanse landen waar onze inspanningen inzake ontwikkelingssamenwerking liggen? |
Je suis attentivement la
situation des homosexuels dans les pays partenaires de la
coopération belge, et plus particulièrement en Afrique
où ils sont victimes de nombreuses formes de discrimination.
Le nouveau code pénal burundais, adopté le 22 avril
2009, sanctionne effectivement les relations sexuelles à
l'article 567 “Quiconque fait des
relations sexuelles avec la personne de même sexe est puni
d’une servitude pénale de trois mois à deux ans
et d’une amende de cinquante mille francs à cent mille
francs ou d’une de ces peines seulement”. Au Rwanda,
l'homosexualité était déjà punissable,
mais les amendements au Code pénal proposés cet été
doivent augmenter les peines et étendre leur champ
d'application. Le nouvel article 217 du Code pénal stipule en
substance que toute personne qui a des relations sexuelles ou
d’autres pratiques basées sur le sexe avec une personne
du même sexe, la personne qui l’a encouragée ou
sensibilisée à cet effet, sera punie d'un
emprisonnement de cinq à dix ans et d'une amende de deux cent
mille à cinq cent mille francs”.
L’aide publique belge
au développement au Rwanda s'élevait en 2007 à
un montant total de 31 254 477 euros, dont 21 680 529
euros sous forme de coopération gouvernementale. En 2008,
l’aide publique belge au développement au Rwanda se
chiffrait à 45 234 232 euros, dont 32 128 648
euros sous forme de coopération gouvernementale. L’aide
publique belge au développement au Burundi en 2007 atteignait
un montant total de 19 549 132 euros, dont 6 991 416
euros sous forme de coopération gouvernementale. En 2008,
l’aide publique belge au développement au Burundi
s’élevait à 40 312 989 euros, dont
22 282 048 euros sous forme de coopération
gouvernementale. Les montants pour 2009 ne
sont pas encore connus.
La Belgique est très attentive au
problème de la discrimination des homosexuels et je n'hésite
dès lors pas à porter cette question à
l'attention des responsables politiques de ces pays. J’estime
toutefois que cette problématique ne peut pas avoir
d'influence directe sur les montants de la coopération au
développement attribués à ces pays, parce que
la population pourrait en souffrir. Le programme de coopération
avec le Burundi met l’accent sur le secteur de la justice et
sur la formation de la police. Le secteur de la justice rwandais
reçoit également une aide. J'ai également
décidé que la “bonne gouvernance” sera un
critère transversal dans les programmes indicatifs de
coopération avec les pays partenaires d’Afrique
centrale et que les moyens budgétaires nécessaires
seront prévus à cet effet.
L'introduction de cet article dans le Code pénal
a surpris tout le monde au Burundi. Bien que rejetée par la
culture burundaise, l'homosexualité était jusqu'à
présent tolérée aussi longtemps qu'elle restait
confinée à la vie privée et qu’elle
n’était pas visible. La sanction de l’homosexualité
est l'initiative de certains politiciens burundais qui entretiennent
des liens étroits avec l'Église évangélique
et qui ont exploité la désapprobation de
l'homosexualité exprimée par la communauté
burundaise pour introduire ce genre d’article. Dans leur
grande majorité, les parlementaires n'ont pas osé
défendre la suppression de l’article, de peur d'être
considérés comme des défenseurs de
l'homosexualité. Il est difficile de cerner les raisons qui
expliquent le durcissement de la législation rwandaise. La
communauté rwandaise reste encore très traditionnelle
et très conservatrice, avec une forte influence de l'Eglise.
En outre, le génocide a généré une forte
pression sociale en faveur de la procréation.
En République démocratique du
Congo, l'homosexualité n’est pas sanctionnée en
tant que telle. En théorie, l'homosexualité peut être
poursuivie comme violation des bonnes moeurs, mais en pratique, les
poursuites pour homosexualité sont très rares. Le fait
est toutefois que l'homosexualité n’est pas acceptée
socialement et qu’elle est totalement niée.
Dans leurs nombreuses démarches et
déclarations, la Belgique et l'Union européenne ont
vivement protesté contre l'adoption des lois susmentionnées
au Burundi et au Rwanda. Certaines autorités burundaises ont
indiqué que le nouvel article 567 du Code pénal ne
connaîtrait pas d’application stricte, ce qui semble se
confirmer jusqu’à présent, vu qu’aucun
homosexuel n’a été appréhendé pour
violation de l'article (à l’exception d’un cas
dans lequel la disposition aurait été utilisée
comme moyen de chantage). Les poursuites sont plus fréquentes
au Rwanda et la communauté internationale continue d'exercer
des pressions, notamment dans le cadre du dialogue Union
européenne(UE)-Rwanda (article 8) ou, de façon plus
informelle, dans ses contacts avec des fonctionnaires rwandais.
Concernant le Burundi, notre pays a également soulevé
cette question dans le cadre de l'examen périodique universel
de pays tiers devant le Conseil des droits de l'homme des Nations
Unies. La lutte contre toutes les formes de discrimination, en ce
compris celles fondées sur l'orientation sexuelle, est une
priorité pour notre pays. La Belgique continuera à
promouvoir et à protéger les droits des homosexuels
dans les enceintes internationales et dans le cadre de ses relations
bilatérales, également dans son rôle éventuel
de président de l'Assemblée générale en
2010. Dans mes contacts avec les membres du gouvernement des pays
partenaires concernés, j'attire leur attention sur cette
question. Je voudrais également insister sur le fait que la
Belgique est très active dans le domaine de la défense
des minorités. Cela étant dit, je suis conscient que,
parfois, les mentalités en Afrique centrale peuvent encore
être très différentes des nôtres et que
nous devons faire preuve de beaucoup de prudence et de patience dans
ce domaine si nous voulons obtenir des avancées. Le but de
notre action doit être l'efficacité, tout en évitant
de blesser nos interlocuteurs.
|
Ik volg met aandacht de
situatie van homoseksuelen in partnerlanden van de Belgische
ontwikkelingssamenwerking, en specifiek in Afrika waar ze het
slachtoffer zijn van talrijke discriminaties. Het Burundese nieuwe
strafwetboek, goedgekeurd op 22 april 2009, bestraft effectief
seksuele relaties in artikel 567 “wie
homoseksuele relaties heeft met een persoon van hetzelfde geslacht
wordt bestraft met een gevangenisstraf van drie maanden tot twee
jaar en een boete van vijftigduizend frank of een van deze
straffen”. In Rwanda was homoseksualiteit reeds strafbaar,
maar de wijzigingen van het strafwetboek die deze zomer werden
voorgesteld, moeten de straffen verhogen en hun reikwijdte
uitbreiden. Het nieuwe artikel 217 van het strafwetboek stelt “elke
persoon die seksuele relaties of andere praktijken gebaseerd op seks
heeft met een persoon van hetzelfde geslacht, diegene die hem
hiertoe heeft aangemoedigd of gesensibiliseerd, zal bestraft worden
met een gevangenisstraf van vijf tot tien jaar en een boete van
tweehonderdduizend tot vijfhonderdduizend frank”.
De openbare
onwtikkelingshulp van België aan Rwanda bedroeg in 2007 een
totaal bedrag van 31 254 477 euro, waarvan 21 680 529
euro als gouvernementele samenwerking. In 2008 bedroeg de openbare
onwtikkelingshulp van België aan Rwanda 45 234 232
euro, waarvan 32 128 648 euro als gouvernementele
samenwerking. De openbare onwtikkelingshulp van België aan
Burundi bedroeg in 2007 een totaal bedrag van 19 549 132
euro, waarvan 6 991 416 euro als gouvernementele
samenwerking. In 2008 bedroeg de openbare onwtikkelingshulp van
België aan Burundi 40 312 989 euro, waarvan
22 282 048 euro als gouvernementele samenwerking. Voor
2009 zijn deze bedragen nog niet gekend.
België is zeer waakzaam voor de
problematiek van de disciminatie van homoseksuelen en ik aarzel dan
ook niet om dit onder de aandacht te brengen van de
beleidsverantwoordelijken van deze landen. Ik ben echter van oordeel
dat dit geen rechtstreekse invloed kan hebben op de volumes van de
ontwikkelingssamenwerking die aan deze landen wordt toegekend, omdat
de bevolking hiervan het slachtoffer zou zijn. In het
samenwerkingsprogramma met Burundi wordt aandacht besteed aan de
sector justitie en de vorming van de politie. In Rwanda wordt ook de
justitiesector ondersteund. Ik heb eveneens beslist dat “governance”
een transversaal aandachtspunt zal zijn in de indicatieve
samenwerkingsprogramma’s van de partnerlanden in
Centraal-Afrika en dat hiervoor de nodige budgettaire middelen
zullen worden voorzien.”
De introductie van dit artikel in het
strafwetboek heeft iedereen in Burundi verrast. Hoewel
homoseksualiteit wordt verworpen door de Burundese cultuur, werd het
tot op heden getolereerd zolang het beperkt bleef tot het privéleven
en niet zichtbaar was. De bestraffing van homoseksualiteit is het
initiatief van bepaalde Burundese politici die nauw verwant zijn met
de evangelische kerk en die geprofiteerd hebben van de afkeuring van
homoseksualiteit door de Burundese gemeenschap om dergelijk artikel
in te voeren. De grote meerderheid van de parlementsleden heeft het
niet aangedurfd om de afschaffing van het artikel te verdedigen, uit
schrik om aanzien te worden als een verdediger van homoseksualiteit.
De redenen achter de verharding van de Rwandese wetgeving zijn
moeilijk te bepalen. Rwanda is nog steeds een zeer traditionele en
conservatieve gemeenschap, met een sterke invloed van de kerk. Ook
heeft de genocide in het verleden geleid tot een grote sociale druk
tot procreatie.
In de Democratische Republiek Congo wordt
homoseksualiteit als dusdanig niet bestraft. In theorie kan
homoseksualiteir wordne vervolgd als inbreuk op de goede zeden, maar
in de praktijk zijn de vervolgingen omwille van homoseksualiteit
heel zeldzaam. Het is echter een feit dat homoseksualiteit sociaal
niet aanvaard is en integraal wordt ontkend.
België en de Europese
Unie hebben in veelvoudige demarches en verklaringen fel
geprotesteerd tegen de goedkeuring van de bovenvermelde wetgevingen
in Burundi en Rwanda. Sommige Burundese authoriteiten hebben
meegedeeld dat het nieuwe artikel 567 van het strafwetboek geen
strikte toepassing zou kennen, wat zich op heden lijkt te bevestigen
daar geen enkele homoseksueel gevangen werd genomen wegens inbreuk
op het artikel (met uitzondering van één geval,
waarbij de bepaling zou worden gebruikt als chantage). In Rwanda
komen vervolgingen meer voor en de internationale gemeenschap blijft
er druk uitoefenen, met name binnen het kader van de Europese Unie
(EU)-Rwanda dialoog (artikel 8) of meer informeel in haar contacten
met Rwandese functionarissen. Inzake Burundi, heeft ons land deze
kwestie tevens aangekaart in het kader van de universele periodieke
evaluatie van derde landen bij de Mensenrechtenraad van de Verenigde
Naties. De strijd tegen elke vorm van
discriminatie, met inbegrip van deze op basis van seksuele
geaardheid, is een prioriteit van ons land. België zal de
rechten van homoseksuelen blijven bevorderen en beschermen op de
internationale fora en in het kader van haar bilaterale
betrekkingen, alsook als mogelijke toekomstige voorzitter van de
Algemene Vergadering in 2010. In mijn
contacten met regeringsleden van van de betrokken partnerlanden,
vestig ik de aandacht op deze problematiek. Ik
wens er verder de aandacht op te vestigen dat België teeds zeer
actief is op het vlak van advocacy ten gunste van minderheden. Dit
gezegd zijnde, ben ik er me van bewust bewust dat de mentaliteit in
Centraal-Afrika terzake soms nog veel verschilt van onze ideeën
en dat we ons op dit domein zeer voorzichtig en geduldig dienen op
te stellen, willen we succes boeken. Het doel van onze actie moet
efficiëntie zijn, waarbij we vermijden onze gesprekspartners te
kwetsen.
|